Het staat vast dat het Belgische bewind in Congo leidde tot verschrikkelijke gruweldaden. Alleen al tussen 1885 en 1920 vielen er daardoor miljoenen doden onder de Congolese bevolking (sommige schattingen houden het bij 0,5 tot 5 miljoen doden, anderen stellen dat het om eerder 10 tot 15 miljoen doden zou gaan). “Een land dat zich als superieur, beschaafd en christelijk voordeed, gedroeg zich barbaars, onmenselijk en onchristelijk: het minste - een eerste stap in waarachtige beschaafdheid - is dat te erkennen,” stelden godsdienstleraren Philip Quarles van Ufford en Ignace Demaerel daarover vorig jaar in Knack.Toch zijn er tot op de dag van vandaag geen officiële Belgische excuses aan Congo geformuleerd, ook al krijgen die excuses een steeds bredere steun bij belangrijke politieke partijen én de bevolking (in 2019 gaf 51% van de respondenten van een verkiesingspeiling aan akkoord te zijn met de stelling "België moet aan Congo officiële excuses aanbieden voor misdaden begaan tijdens de koloniale periode." 32% was tegen.)“België was een land dat zich als superieur, beschaafd en christelijk voordeed, maar zich barbaars, onmenselijk en onchristelijk gedroeg.”
Andy Kisema (25), student Business Law, uit Antwerpen
Ik spreek er af en toe ook over met vrienden, zowel witte als zwarte. Mijn witte vrienden hebben soms het gevoel dat ze zich moeten verontschuldigen tegenover mij, maar dat wil ik niet. Ik zeg dan dat ik hen helemaal niets kwalijk neem, omdat zij er zelf niets mee te maken hadden. Ik voel wel dat bij zowel mijn witte als mijn zwarte vrienden een bewustwording aan de gang is: ze beseffen dat ze er te weinig over weten.“Mijn witte vrienden hebben soms het gevoel dat ze zich moeten verontschuldigen tegenover mij, maar dat wil ik niet.”
De kolonisatie heeft veel meer impact gehad dan we denken, want veel Congolezen hebben nog steeds een minderwaardigheidscomplex. Enkele jaren geleden wilden mijn moeder en ik bijvoorbeeld de bus nemen, maar de chauffeur wilde zijn deuren niet openen. Uiteindelijk deed hij ze toch open, en toen we instapten, zei hij dat we te laat waren. Daarop stapte mijn moeder meteen weer uit, maar ik werd enorm kwaad. Ze schrok en zei: ‘Durf jij zo te roepen tegen een blanke man?’ Terwijl ik dacht: ‘Ja, wat maakt zijn huidskleur nu uit? Al was hij geel, hij moet ons gewoon op de bus laten.’ Zo zie je dat de oudere generatie zich nog steeds minderwaardig voelt. Ga eens naar Afrika, en je zal zien: jij bent daar een queen, gewoon omdat je wit bent. Mentaal leeft de kolonisatie eigenlijk nog steeds voort.”“Mentaal leeft de kolonisatie eigenlijk nog steeds voort. Veel Congolezen hebben nog steeds een minderwaardigheidscomplex.”
Anatalia Kibonge (19), student Politieke Wetenschappen, uit Willebroek
Ik ben zo gewend aan de Belgische cultuur en het Belgische leven, dat ik soms bijna vergeet dat ik Congolese roots heb. Daarom hecht ik net super veel belang aan die kleine dingen die me toch aan mijn ‘moederland’ binden. Ik draag thuis vaak traditionele Congolese kledij en dan voel ik me weer helemaal Congolees. Ik vind het ook belangrijk om thuis Lingala te spreken. Weinig van mijn Congolees-Belgische vrienden kunnen dat nog. Vaak verstaan ze het wel, maar kunnen ze het niet zelf spreken. En sommigen schamen zich er zelfs voor. Ik probeer daar verandering in te brengen.“België kan nog veel leren als het gaat om haar Congolese geschiedenis: standbeelden weghalen, straatnamen veranderen, betere lessen over Congo op school… en nog veel belangrijker: een verontschuldiging voor alles wat er is gebeurd!”
Félicia Mukendi-Kalonji (21), student Rechten, uit Lebbeke
Ik kwam wel altijd voor mezelf op in zo’n situaties. Die pesterijen van vroeger hebben me ook nooit tegengehouden om met volle trots te zeggen dat ik Congolees ben.Initiatieven als Black History Month helpen volgens mij wel om het bewustzijn te vergroten. Eerst had ik mijn bedenkingen bij Black History Month: ik betwijfelde of mensen in België er wel klaar voor zouden zijn. Maar eigenlijk zijn de geesten er vandaag de dag wel rijp voor geworden: mensen beginnen steeds meer over het koloniale verleden te praten en gebruiken ook steeds vaker de juiste termen. Black History Month zorgt ook voor meer samenhorigheid: het weet zwarte en witte mensen samen te brengen. In het algemeen is er veel meer discussie dan vroeger, en dat is positief.”“Black History Month zorgt voor meer samenhorigheid: het weet zwarte en witte mensen samen te brengen. In het algemeen is er veel meer discussie dan vroeger, en dat is positief.”
Arno Van Overberghe (20), student Rechten, uit Aalst
Ik moet wel zeggen dat ik in een andere situatie ben opgegroeid dan veel andere Congolezen, omdat ik van een politieke en dus welgestelde familie kom. Mijn overgrootvader was één van de eerste intellectuelen in Congo en dat gaf hem een bepaald aanzien. Daardoor zijn wij nooit echt onderdanig geweest aan de witten, en leeft de kolonisatie ook minder in onze familie.Met vrienden spreek ik ook niet echt over de kolonisatie. Misschien zouden we dat wel doen als we het over de Congolese economie zouden hebben of we een documentaire over Congo kijken. Maar we zouden niet snel spontaan beginnen discussiëren over de rol van België in Congo. Mijn witte vrienden weten er minder over dan mijn zwarte, maar dat is ergens ook logisch denk ik. Als je Congolese roots hebt, ga je op een bepaald moment in je leven op zoek naar informatie over je afkomst, die drang hebben witte Belgen niet.”“Mijn overgrootvader had veel aanzien, daardoor zijn wij nooit echt onderdanig geweest aan de witten.”
Tania Nyanguile (20), student Psychologie, uit Leuven
Er heerst nog steeds een taboe om over de kolonisatie van Congo te praten. Ik denk dat veel onschuldige Belgen zoiets hebben van: ‘wij willen niet boeten voor de daden van onze voorouders’. Maar erover zwijgen en doen alsof het nooit is gebeurd, gaat niets oplossen. Juist door open te staan voor conversatie kunnen we ervoor zorgen dat de geschiedenis zich niet herhaalt.Langs de andere kant begrijp ik niet hoe sommige mensen nog zo openlijk racistisch kunnen zijn over wat er gebeurd is. Hebben we dan echt niets geleerd uit de geschiedenis? Het doet me pijn om te beseffen dat onze Congolese voorouders dit alles hebben moeten doorstaan. Maar het doet me evenveel pijn om racistische opmerkingen als ‘handjes kappen, de Congo is van ons’ te horen. Dat racisme en die repressie zijn niet meer zo fysiek en uitdrukkelijk aanwezig als in de koloniale tijd, maar in een subtiele vorm blijven ze ook vandaag nog bestaan.”Krijg elke week onze 10 beste verhalen gemaild: schrijf je nu in voor de gratis VICE-newsletter.Volg VICE België op Facebook, Twitter en Instagram voor meer originele verhalen over alles wat ertoe doet in de wereld.“Er heerst nog steeds een taboe om over de kolonisatie van Congo te praten. Maar juist door open te staan voor conversatie kunnen we ervoor zorgen dat de geschiedenis zich niet herhaalt.”