Kommandokorps

Ilvy Njiokikjien is een 27-jarige Nederlandse fotografe die in de afgelopen vier jaar door Zuid-Afrika heeft gependeld om foto’s te maken van locale extreemrechtse groeperingen. Nadat ze een flinke tijd had doorgebracht met de grootste namen uit de Afrikaanse gemeenschap werd ze in 2011 uitgenodigd om de militaire kampen van het Kommandokorps te bezoeken. Volgens de PR van dit korps moeten hun kampen “Afrikaanse tieners helpen verdedigen in het geval donkere mensen Zuid-Afrika aanvallen”. Omdat ze, samen met journalist Elles van Gender, dit jaar een World Press Photo 2012 heeft gewonnen, zochten we haar op en vroegen we haar hoe haat eruit ziet.

VICE: Hoi Ilvy. Wanneer hoorde je voor het eerst over deze Afrikaanse trainingskampen?

Ilviy Njiokiktjien: Bij de begrafenis van de extreemrechtse leider Eugene Terre Blanche. Hij was de leider van de AWB, een Zuid-Afrikaanse organisatie, en werd in 2010 vermoord. Daar ontmoette ik kolonel Jooste, de leider van het Kommandokorps. Ik zag hem in de menigte staan en hij droeg zo’n oud legeruniform, dezelfde die ze tijdens de Apartheid droegen. Ik vroeg me af wie hij was en begon een gesprekje. Ik vroeg hem of ik bij een van de kampen mocht.

Zijn ze populair in Zuid-Afrika?
Het Kommandokorps is een randorganisatie, dus totaal niet groot. Zelfverdedigingskampen zijn heel populair in Zuid-Afrika, maar die zijn niet hetzelfde als het Kommandokorps.

Had je ongelimiteerde toegang toen je daar was?
Ja, vooral omdat m’n collega Elles van Gelder en ik beiden Zuid-Afrikaans spreken. We mochten van alles foto’s en video’s maken. De kolonel was zo trots op z’n kampen dat hij totaal niet schroomde om te laten zien wat de jongeren daar deden.

Hoeveel van zulke kampen zijn er in Zuid-Afrika?
Ik weet het niet, het is moeilijk te zeggen. Er zijn veel Afrikaanse organisaties. De ene is kleiner dan de andere, maar uiteindelijk leiden ze allemaal een vrij marginaal bestaan.

Wie stopt die kinderen in de kampen? Is het een soort straf of komt het juist vanuit een soort ‘Afrikaanse trots’ van hun ouders?
Meestal is het de beslissing van hun ouders. Vanwege de hoge criminaliteitscijfers in Zuid-Afrika geloven ze dat hun kinderen zoveel mogelijk manieren moeten leren om zichzelf te verdedigen. Het wordt niet gezien als straf ofzo, want uiteindelijk vinden de meeste jongens het leuk om naar zulke kampen te gaan. De ouders geloven ook, omdat er geen diensplicht meer is, dat ze hun jongens naar een hard kamp moeten sturen waar ze echte mannen kunnen worden.

Is er een bepaalde sociale klasse waar deze jongeren vandaan komen?
Het is heel gemengd, eerlijk gezegd. Ik heb veel tijd besteed met families in Zuid-Afrika om aan een vervolg op het verhaal te werken. Sommigen van deze jongens hebben een arme achtergrond maar anderen zijn weer best rijk. Ook komen sommigen uit de stad en anderen weer van het platteland.

Wie zijn de rest van die mannen? Ik las dat de grote baas van het kamp, Franz Jooste, tegen zwarte mensen vocht tijdens de Apartheid.
De mannen om hun heen zijn vooral jongens die ooit op zo’n kamp hebben gezeten en nu omhoog klimmen in de ranken van het Kommandokorps. En Franz Jooste vocht inderdaad tijdens de Apartheid.

Wat voor training moesten de jongens doorstaan? Paintballend door het bos rennen?
Het is eigenlijk de basis van militaire training. Best taai, helemaal voor de jongere jongens. De jongste op een kamp was 14; hij moest veel moeite doen om bij te benen. Elke dag staan de jongens op kwart voor vijf op en doen ze push-ups, sit-ups, dat soort dingen. Als de kolonel ze de hele dag heeft uitgeput krijgen ze daarna lessen over ‘de vijand’ en ‘het ras’.

Is vernedering een deel van het ‘leerproces’?
Niet echt, maar schreeuwen naar de jongens wel. Het is de bedoeling dat ze er taaie jongens van worden, zoals de kolonel gelooft. ’s Nachts leren ze de tieners dat de donkere mensen kleinere hersens hebben. Het is een andere vorm van vernedering.

Wow. Algemeen gesproken, wat ‘leren’ de sergeanten aan de jongeren? Gaat het altijd over ras en de angst voor donkere mensen?
Ja, ze vertellen dat de misdaden vooral door donkere mensen worden gepleegd, en dat ze op elke manier verschillen van blanke mensen. Maar de sergeant gelooft oprecht dat de hersens van donkere mensen kleiner zijn dan die van blanken.

Denk je dat de blanken die de Apartheid hebben meegemaakt spijt hebben van die tijd?
Ik denk dat ik die vraag niet kan beantwoorden. Daar verschillen de meningen gewoon te veel over. Er zijn mensen die spijt hebben, er zijn mensen die zich schuldig voelen en er zijn mensen die nogal nostalgisch terugblikken op de Apartheid en liever terug naar die tijd willen. Het komt nogal op hetzelfde neer voor de Afrikaanse cultuur: sommigen zijn werkelijk bang dat de cultuur waar ze mee zijn opgegroeid zal verdwijnen; anderen boeit het niet.

Zijn de jongeren aan het eind van de trainingskampweek van gedachte veranderd wat betreft donkere mensen? Ik geloof wel dat racisme is aangeleerd.
De meesten hebben dat inderdaad. Maar ik heb ook geleerd dat ze voor het grootste gedeelte al racistisch waren voordat ze bij het kamp kwamen. Het is cultuur voor de Afrikaanse gemeenschap. Degenen die niet de verschillen tussen zwart en blank hebben geleerd (volgens de kolonel dan) worden gedwongen een week langer te blijven, totdat ze dat wel doen.

De tentoonstelling van alle winnaars van World Press Photo 2012 is nog tot 17 juni te zien in de Oude Kerk in Amsterdam. En we hebben daarvoor 3x2 kaarten te vergeven! Mail naar contest@viceland.nl met als onderwerp World Press Photo 2012 en maak kans op die kaartjes.