We vroegen Nederlandse studenten of ze geld lenen en hoeveel stress dat oplevert

Studenten zitten weer eens in de puree. Gisteren werd een enquête in opdracht van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) gepubliceerd, waaruit blijkt dat hbo- en wo-studenten die geld lenen voor hun studie vaker extreem vermoeid en emotioneel uitgeput zijn. Ze maken zich ook meer zorgen over burn-outs en zien er door de hoge kosten vaker van af om met vrienden te hangen. “Lenen raakt studenten niet alleen in de portemonnee, maar ook emotioneel. Dat is met dit onderzoek een feit geworden,” zegt ISO-voorzitter Tom van den Brink in het begeleidende persbericht.

Uit het onderzoek blijkt verder dat een vijfde van de niet-lenende studenten dat niet doen omdat ze leenangst hebben. Volgens Van den Brink is dit omdat studenten bang zijn dat ze de schuld niet kunnen terugbetalen, of omdat ze vrezen dat ze later geen hypotheek kunnen krijgen.

Omdat ik benieuwd ben wat ze hier zelf over te zeggen hebben, vroeg ik het op straat aan een aantal wo’ers, hbo’ers, en mbo’ers – want dat zijn tenslotte ook studenten.

Alexandra (26), studeert communicatie en marketing mbo niveau 4 aan het ROC in Amsterdam

VICE Money: Hoi Alexandra, leen jij geld om te kunnen studeren?
Alexandra: Nee, ik heb goed gespaard voordat ik begon met studeren. Het is voor mij belangrijk dat ik niet hoef te lenen, omdat ik straks een hypotheek wil. Als je een lening hebt wordt dat lastig.

Zijn er veel mensen in je omgeving die lenen?
Ja, en ik zie ook dat die mensen zich te laat realiseren dat het allemaal terugbetaald moet worden – dat is stressvol. Mede omdat ik zie hoeveel stress mensen in mijn omgeving hebben wegens hun schulden, heb ik besloten om niet te lenen. En ik ben ook gewoon streng opgevoed. Als je iets moet betalen, moet je er eerst voor sparen. Dat doe ik dus ook met mijn studie.

Laat je bepaalde dingen achterwege om geld te besparen?
Absoluut. Ik stap bijvoorbeeld weinig: zo geef ik minder geld uit en heb ik meer focus. Ik moet teren op het geld dat ik heb. Zodra ik klaar ben met studeren, wil ik een huis kopen. Dat is voor mij het belangrijkste.

Julie (22), studeert hbo bloemsierkunst aan de Aeres Hogeschool in Wageningen

VICE Money: Hoi Julie, hoeveel heb jij geleend?
Julie: Ik leende toen ik nog thuis woonde 500 euro per maand bij DUO. Toen ik uit huis ging werd dat 850. Ik moest uit huis, want mijn ouders verhuisden naar een andere stad. Ik heb nu rond de 15.000 euro studieschuld, ook al werk ik in de weekenden.

Maak je je daar zorgen over?
Nee, omdat ik weet dat ik genoeg tijd heb om het terug te betalen. Ik weet wel van veel vrienden die ook geleend hebben dat ze het vervelend vinden dat je geen hypotheek kunt krijgen met een schuld. Bijna al mijn vrienden hebben meer studieschuld dan ik: de meesten zo’n 30.000 euro. Nu valt de stress nog wel mee, maar zodra we allemaal klaar zijn met studeren, zal dat wel anders zijn.

Geef je je lening ook weleens uit aan onnodige dingen?
Ja, aan uitgaan bijvoorbeeld. Mijn lening is nou eenmaal mijn grootste bron van inkomen, dus dan geef je het overal aan uit. Eigenlijk vind ik dit ook niet onnodig, want hoe kan je studeren als je nooit eens iets leuks doet? Ik probeer echt wel zo min mogelijk uit te geven, door bijvoorbeeld te besparen op eten, maar het mijn leven moet wel leefbaar blijven. Ik leen nu liever wat meer dan dat ik stress krijg omdat ik veel zou moeten werken en daardoor weinig tijd over heb voor mijn huiswerk. Ik heb vaak tegen een burn-out aangezeten en dat wil ik niet riskeren.

Zie je veel studenten om je heen die kampen met burn-outs?
Ja, er ligt veel druk op studenten. Je moet uit huis, naar een nieuwe stad, geld lenen, studeren – het is veel verandering. Ik denk dat veel mensen daarvan over de kop gaan. Alle studenten die ik ken praten met psychologen. Ze hebben veel stress.

Jesse (22), studeert ICT mbo niveau 4 aan het ROC in Amsterdam

VICE Money: Ha Jesse, leen jij van DUO?
Jesse: Nee, ik ben bang dat ik dan straks een hoog bedrag moet terugbetalen en dat dat niet lukt. Daarom werk ik buiten schooltijden om bijvoorbeeld mijn schoolgeld te betalen. Ik heb vanaf mijn zestiende altijd gewerkt en geleerd om eerst geld te verdienen en dan uit te geven – niet om iets te krijgen. Toen er nog een beurs was, was ik daar wel blij mee, maar nu is dat een lening geworden. Dus dan maar extra werken.

Woon je op jezelf?
Nee, dat kan ik niet betalen zonder lening en ik ben anti-lenen en anti-rente. Op het hbo moet je misschien wel lenen, omdat de studielast hoger is, maar ik begin er niet aan. Ik kan er ook niet van uitgaan dat ik later zoveel verdien dat ik het allemaal kan terugbetalen. Bovendien wil ik in de toekomst misschien wel andere dingen doen met dat geld, in plaats van een schuld afbetalen. Samenwonen of reizen bijvoorbeeld. Mijn toekomst is onzeker. Als ik het allemaal over kon doen, was ik trouwens niet gaan studeren. Waarom niet?
De kwaliteit van het mbo is niet best. In de praktijk leer je veel meer: dat merkte ik tijdens stageperiodes of als ik aan het werk ben. Ik had er meer aan gehad als ik eerder de arbeidsmarkt op was gegaan. Je zou morgen bij iedere servicedesk aan het werk kunnen gaan, en vanuit daar kun je verder leren en doorgroeien.

Waarom ben je zo tegen lenen?
Je moet geld op tafel leggen. Kan je dat een maand niet, dan krijg je stress en dat zorgt voor meer klachten: hartklachten en depressiviteit bijvoorbeeld. Ik snap dat politiek Den Haag heeft gekozen voor dit model, maar er is te weinig rekening gehouden met gezinnen die onder modaal verdienen. Het gevolg is dat rijke kinderen het wel redden, maar wij krijgen geen geld van onze ouders en moeten dus keihard werken naast onze studie of lenen. Dat voelt niet eerlijk.

Margriet (27), studeert humanistiek aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht

VICE Money: Hoi Margriet, heb jij veel geleend?
Margriet: Ik heb nu een schuld van 18.000 euro. Mijn ouders hebben mij financieel gesteund tijdens mijn bachelor, maar mijn master wilde ik zelf betalen. Het voelt prettig om financieel onafhankelijk van ze te zijn. Waar heb je je geleende geld aan uitgegeven?
Aan mijn collegegeld en om rond te komen. Ik heb namelijk veel onbetaald werk gedaan om ervaringen op te doen en mijn cv uit te breiden. Maar ik ben met mijn lening ook weleens op vakantie naar Frankrijk geweest.

Heb je stress door je schuld?
Nee, ik maak me er geen zorgen over. Ik vind het niet erg om blut te zijn en ik heb een goed vooruitzicht op een baan. Ik denk dat ik me weinig zorgen maak, omdat ik altijd kan terugvallen op mijn ouders. Zo’n basis voorkomt een boel geldzorgen, maar niet iedereen heeft zulke ouders en dat is treurig. Ik vind het daarom een slechte zaak dat de basisbeurs is afgeschaft. Daardoor kunnen mensen met een minder geprivilegieerde achtergrond minder in zichzelf en anderen investeren.

Mervyn (24), studeert commercieel ondernemerschap mbo niveau 4 aan het Clusius College in Hoorn

VICE Money: Ha Mervyn, hoe hoog is jouw studieschuld?
Mervyn: Ik heb een schuld van 25.000 euro.

Lig je daar weleens wakker van?
Nee, dat niet, maar ik ben me er wel van bewust dat ik het nog moet betalen. Ik word weleens moe van het feit dat ik dat ook nog moet regelen – naast alle andere dingen die me te doen staan. Maar het is niet zo dat ik nu extra op mijn geld let. Ik ben bezig met het starten van een eigen onderneming en ben van plan hiermee alles in een keer terug te betalen. Zodat ik hopelijk zo min mogelijk rente betaal.

Waarom heb je zoveel geleend?
Ik woonde niet meer thuis en de huur moest betaald worden. Als ik niet op school was, was ik aan het werk, maar dat was niet genoeg om van rond te komen. Ook al werkte ik non-stop als ik niet aan het studeren was.

Als je het nu over kon doen, zou je het dan anders aanpakken?
Dat denk ik wel. Ik zou dan een opleiding doen waarbij ik meer tijd heb om ernaast te werken. Ik had namelijk liever niet geleend, maar er was voor mij geen andere manier. Misschien had ik geld van mijn ouders kunnen lenen, maar ik heb van jongs af aan geleerd om voor mezelf te zorgen – dus dan liever lenen van DUO. Ik vind het teleurstellend dat de basisbeurs weg is. Veel studenten zullen niet rond kunnen komen en nog meer moeten lenen dan ik. Ik denk dat mensen dat niet vol gaan houden.

Uyi (19), studeert eerste verkoper mbo niveau 4 aan het ROC in Amsterdam

VICE Money: Hoi Uyi, leen jij?
Uyi: Nee, want je moet het terugbetalen. Ik heb geen zin om daar rekening mee te houden. Ik werk daarom als verkoper bij de Bijenkorf. Mijn ouders betalen niks en ik woon uit huis, dus ik betaal mijn kamer zelf.

Waarom is het zo erg om een lening terug te moeten betalen?
Ik hoor vaak van mijn vrienden dat ze er stress van krijgen. Ik heb er wel over gedacht om rustiger aan te doen en te lenen, maar dat is niks voor mij. Lenen spreekt me niet aan. Ik zou het wel terug kunnen betalen, maar ik werk liever nu wat harder dan dat ik straks hard moet werken om een schuld af te betalen. Misschien zit ik tegen die tijd wel in de ziektewet. Je weet het niet. Waarom denk je dat veel studenten er wel voor kiezen om te lenen?
Sommigen hebben een thuissituatie die duurder is. Anderen zijn ook gewoon lui. Ik ga hierna nog een hbo doen en daarvoor ben ik ook al aan het sparen. Ik hoop dan ook niet te gaan lenen, maar op het hbo is de studielast hoger en ben je vaak wel meer geld kwijt.

—

Hou je ook zo van geld? Like VICE Money en ontvang dagelijks gratis geldverhalen: