Foto door Maarten Delobel
Als je op de hoogte wil blijven van onze beste stukken zonder je suf te scrollen, schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief.Sinds november vorig jaar zorgen de Gele Hesjes in Frankrijk voor veel onrust. Duizenden mensen gaan nog altijd elke zondag de straat op, inmiddels is tweederde van alle flitspalen in Frankrijk door de demonstrantengesloopt,en dankzij de protesten werd een geplande verhoging van de brandstofprijzen uitgesteld. De beweging sloeg al snel over naar België. Ook in Brussel gingen veel mensen de straten op, en in Wallonië werden snelwegblokkades opgeworpen – waarbij twee weken geleden nogeen dode viel.In Nederland deed een groep hesjesdragers een dappere poging om de Nederlandse samenleving te ontwrichten door demonstraties te organiseren. Op Facebook waren al snel tienduizenden mensen lid van de pagina Gele Hesjes NL (de teller staat inmiddels op ruim 36.000 leden), maar die grootschalige protesten bleven uit. Heel veel verder dan een handvol mensen die op het Binnenhof en op de Erasmusbrug 15 miljoen mensen zong uit protest tegen de regering (en Mark Rutte in het bijzonder), de massa-immigratie, armoede en alle andere dingen waar je zoal boos over kunt zijn, kwam het niet. Inmiddels lijkt de Gele Hesjes-beweging in Nederland uit te gaan als een stuk vuurwerk met een natte lont.Het komt überhaupt niet vaak voor dat Nederlanders massaal de straat op gaan om hun stem te laten horen. In 2004 kregen de vakbonden honderdduizenden mensen zo ver om te protesteren tegen het beleid van Balkenende, en in de jaren tachtig gingen zo'n vijfhonderdduizend mensen de straat op om te demonstreren tegen de opslag van Amerikaanse kernwapens op Nederlands grondgebied, maar daar houdt de geschiedenis van massaprotesten – waarbij minstens honderdduizend man de straat op gaat – in Nederland wel zo’n beetje op. Waarom kent Nederland geen protestcultuur, zoals bijvoorbeeld Frankrijk of Duitsland die wel kent?Peter Jan Margry is als hoogleraar etnologie verbonden aan het Meertens Instituut, en houdt zich bezig met onderzoek naar brede cultuurverschijnselen. Ik belde hem om te vragen hoe het komt dat Nederlanders zo slecht te porren zijn voor een potje protesteren.VICE: Ha Peter Jan. De Gele Hesjes zijn in Nederland veel minder succesvol dan in Frankrijk en België. Is daar vanuit de Nederlandse cultuur een verklaring voor te geven?
Peter Jan Margry: Ik denk in de eerste plaats dat we het over het algemeen heel goed hebben in Nederland. Ik wil niet zeggen dat we geen sociale problemen hebben, maar niet in die geconcentreerde mate die je in bijvoorbeeld Frankrijk, België of Italië tegenkomt. Juist door dat soort problemen kan je een kritische massa organiseren om mensen op de been te krijgen.Toch lijken, als je bijvoorbeeld de stemming op Facebook en Twitter peilt, best veel mensen in Nederland ontevreden over van alles en nog wat.
We zijn er heel goed in om via social media onze gevoelens naar buiten te brengen en protest aan te tekenen, maar zodra het echt op actie aankomt, vindt iedereen dat een stap te ver gaan en gaan we liever de kroeg in.
We zijn individualistisch, wij zijn niet zo van het met groepen meegaan. Het interessante is dat dat idee ook wordt bevestigd in België. Dat is een gespleten land, waarbij Wallonië meer de Franse kant op gaat en Vlaanderen tot op een zekere hoogte met Nederland te vergelijken is. De Gele Hesjes-cultuur is in Wallonië veel sterker. Daar hebben ze te maken gehad met de ellende van sluitingen van grote industrieën, de mijnen en de staalindustrie. Je ziet ook dat er in Vlaanderen wel is opgeroepen om te demonstreren, net als in Nederland. Dat mensen op social media zeiden: “We moeten iets doen.” Maar als het op actieve bereidheid aankomt is er ook in Vlaanderen nauwelijks iemand die komt opdagen.Grote landelijke protesten zie je in Nederland amper, maar op lokaal niveau lukt het veel sneller om mensen bereid te krijgen om te demonstreren. Toen een aantal jaar geleden op verschillende plaatsen asielzoekerscentra openden gingen hele dorpen de straat op.
Ja, dat zie je zodra er een direct belang is – een directe dreiging of een directe angst. Er is door de Gele Hesjes-beweging hier in Nederland geprobeerd te formuleren waar zij tegen zijn. Dat bleek veel minder evident en aansprekend te zijn dan voor degenen die dat in Frankrijk deden. Het was ook een soort bijelkaar harken van verschillende onvredes. Maar als je per saldo gaat bekijken wie er bereid is om daarvoor naar Den Haag te komen, dan spreek je relatief maar heel weinig mensen aan. Voor de grote massa spelen die problemen niet.In het verleden is het weleens gelukt om in heel Nederland veel mensen op de been te krijgen. In de jaren tachtig waren er massale protesten tegen kernwapens, daar kwamen honderdduizenden mensen op af. Waarom lukt het soms wel?
Die hele kwestie van de kernwapens was iets dat iedereen aanging, dat was een existentiële kwestie, waar er een soort dreiging ontstond waarbij de hele wereld en de hele samenleving op het spel stond.Sinds de jaren zeventig en tachtig is de samenleving ook enorm veranderd, sociaal-economisch, en met de opkomst van social media en internet. Dat heeft een enorme invloed op het gedrag van mensen gehad. Nu denkt iedereen die zijn stem laat horen op Twitter dat-ie voldoende gedaan heeft.Dus grootschalige protesten zullen in Nederland niet zo snel meer voorkomen?
Ik kan me voorstellen dat de klimaatbeweging misschien dezelfde impact als de kernwapens kan hebben, in dit landje onder NAP.Het heeft uiteindelijk allemaal te maken met zorg of angst of tekorten. Als die op een lokaal niveau heel geconcentreerd spelen, krijg je mensen op de been. Maar nationaal moet je wel iets heel evidents hebben, wil je daar een massabeweging van maken. We hebben een regering waar je altijd kritiek op kunt hebben, maar die het grosso modo voor de samenleving en economie goed doet. Op de klimaatkwestie wordt minder goed beleid gevoerd, dus het zou me niet verbazen als dat binnenkort wel de trigger blijkt te zijn van een massaprotest.Dankjewel, Peter Jan.
Advertentie
Advertentie
Peter Jan Margry: Ik denk in de eerste plaats dat we het over het algemeen heel goed hebben in Nederland. Ik wil niet zeggen dat we geen sociale problemen hebben, maar niet in die geconcentreerde mate die je in bijvoorbeeld Frankrijk, België of Italië tegenkomt. Juist door dat soort problemen kan je een kritische massa organiseren om mensen op de been te krijgen.Toch lijken, als je bijvoorbeeld de stemming op Facebook en Twitter peilt, best veel mensen in Nederland ontevreden over van alles en nog wat.
We zijn er heel goed in om via social media onze gevoelens naar buiten te brengen en protest aan te tekenen, maar zodra het echt op actie aankomt, vindt iedereen dat een stap te ver gaan en gaan we liever de kroeg in.
Advertentie
Ja, dat zie je zodra er een direct belang is – een directe dreiging of een directe angst. Er is door de Gele Hesjes-beweging hier in Nederland geprobeerd te formuleren waar zij tegen zijn. Dat bleek veel minder evident en aansprekend te zijn dan voor degenen die dat in Frankrijk deden. Het was ook een soort bijelkaar harken van verschillende onvredes. Maar als je per saldo gaat bekijken wie er bereid is om daarvoor naar Den Haag te komen, dan spreek je relatief maar heel weinig mensen aan. Voor de grote massa spelen die problemen niet.In het verleden is het weleens gelukt om in heel Nederland veel mensen op de been te krijgen. In de jaren tachtig waren er massale protesten tegen kernwapens, daar kwamen honderdduizenden mensen op af. Waarom lukt het soms wel?
Die hele kwestie van de kernwapens was iets dat iedereen aanging, dat was een existentiële kwestie, waar er een soort dreiging ontstond waarbij de hele wereld en de hele samenleving op het spel stond.Sinds de jaren zeventig en tachtig is de samenleving ook enorm veranderd, sociaal-economisch, en met de opkomst van social media en internet. Dat heeft een enorme invloed op het gedrag van mensen gehad. Nu denkt iedereen die zijn stem laat horen op Twitter dat-ie voldoende gedaan heeft.Dus grootschalige protesten zullen in Nederland niet zo snel meer voorkomen?
Ik kan me voorstellen dat de klimaatbeweging misschien dezelfde impact als de kernwapens kan hebben, in dit landje onder NAP.Het heeft uiteindelijk allemaal te maken met zorg of angst of tekorten. Als die op een lokaal niveau heel geconcentreerd spelen, krijg je mensen op de been. Maar nationaal moet je wel iets heel evidents hebben, wil je daar een massabeweging van maken. We hebben een regering waar je altijd kritiek op kunt hebben, maar die het grosso modo voor de samenleving en economie goed doet. Op de klimaatkwestie wordt minder goed beleid gevoerd, dus het zou me niet verbazen als dat binnenkort wel de trigger blijkt te zijn van een massaprotest.Dankjewel, Peter Jan.