De Iraans-Nederlandse diaspora kwam samen in Garage Noord voor verzet en feest

Terwijl de leus Woman, life, freedom! door de zaal van Garage Noord galmt, sta ik buiten te praten met een Iraans-Nederlandse vrouw van midden twintig. “Een maand geleden ben ik zelf nog geblinddoekt een auto in geduwd door de zedenpolitie,” zegt ze. “Ik stond met mijn Nederlandse vriend in een buitenwijk van Teheran foto’s te maken van het straatbeeld, toen ze ons uit het niets de auto induwden en op het bureau claimden dat we spionnen waren.” Een bizar verhaal, maar één waar ik al verschillende versies van heb gehoord. 

Het woord Azadi (vrijheid) valt deze avond vaak en wordt steeds begroet met gejuich en gejoel. Het raakt me om hier samen te zijn met mensen die veelal dezelfde roots hebben als ik. De spreekster brengt me zodanig in vervoering dat ik met mijn rechtervuist naar het plafond reik en luidkeels “Azadi!” schreeuw. Vanavond vieren we de vrijheid van zelfexpressie met onze kleding, make-up, muziek, kunst en zang. Het is een vrijheid die de mannen en vooral ook de vrouwen in Iran wordt ontnomen door het regime. Jezelf zijn kan daar betekenen dat je wordt opgesloten, mishandeld of zelfs vermoord. Dit overkwam Jina Mahsa Amini, en sindsdien zijn er in Iran en ook daarbuiten protesten. 

Uit solidariteit met de demonstranten in Iran organiseerden Iraans-Nederlandse artiesten en muzikanten een evenement in Garage Noord om met hun kunst mensen samen te brengen. Ik sprak er met een drietal artiesten over hun muziek, de recente gebeurtenissen en het belang van een evenement als dit.  

discourse* (38, dj)

Muziek is een sterk medium. Het is een uitlaatklep en een bron van strijdvaardigheid. Ik draaide vanavond hedendaagse Iraanse underground hiphop en oudere popmuziek met een strijdvaardige boodschap.

Maar ook de van oorsprong Koerdische strijd “Jin, Jiyan Azadi” (Vrouw, Leven, Vrijheid) heeft in mijn muziekselectie een prominente plaats. Binnen mijn selectie is de vrouwelijke stem vertegenwoordigd. Dat ik me met muziek en kunst kan uitdrukken en dat het resoneert en mensen raakt, dat sterkt mij enorm.

Voor mij is muziek een universeel fenomeen. Het is een wezenlijk onderdeel van het menselijk bestaan. Het is in die zin zo primair dat het onmogelijk is om er een verbod op te leggen. De distributie van bepaalde muziek kan wel worden gecensureerd, maar mensen zullen altijd manieren vinden om muziek te maken en te delen, om anderen te activeren. In die zin kun je ook mensen niet tegenhouden om zich politiek te uiten met muziek.

Denk bijvoorbeeld aan de feministische adaptatie van ‘Bella Ciao’, of het lied ‘Baraye’ van Shervin Hajipour dat veertig miljoen views had binnen twee dagen.  Shervin werd gearresteerd voor het maken en delen van dat nummer, maar hij werd ook weer snel vrijgelaten na internationale druk. 

Je vraagt je af of dit een kantelpunt is. Als ik eerlijk ben, blijf ik dat ingewikkeld vinden. Maar dan zie ik de wijze waarop jonge vrouwelijke demonstranten de behoefte aan vrijheid uiten. Schoolmeiden van 13 of jonger, die beelden van verzet ensceneren door naast elkaar op de foto te gaan zonder hoofddoek, met hun rug naar de camera toe en hun middelvingers gericht naar portretten van de Ayatollahs. Dat had Tarantino niet beter kunnen verzinnen. Pas na dit soort beelden kwam er echt internationale aandacht voor de protesten. Hopelijk kunnen we de aandacht lang vasthouden. Ik geloof in de creativiteit en strijdbaarheid van de Iraniërs.

Kourosh Noshad Sharifi (29, Rapper en producer)

Als ik de mensen in Iran, Koerdistan en Afghanistan zie die een strijd voor vrijheid aan het voeren zijn, dan moet ik op de een of andere manier een steentje bijdragen. Ik kan niet meevechten daar in de straten, maar ik kan wel mensen in Nederland inspireren om nieuws te delen over Iran. En door dit event te organiseren kan ik mensen bij elkaar brengen om samen te rouwen en hoop te manifesteren voor een toekomst waarin er vrijheid is voor de mensen in Iran. 

Dit event was superemotioneel voor mij, vooral toen mijn moeder arriveerde. Ze keek om zich heen en ik zag aan haar hoezeer ze onder de indruk was van de muziek en van de beelden van de protesten die geprojecteerd werden op de muur. Zij heeft het als jong meisje allemaal zien gebeuren. Als ze verhalen vertelt van vroeger, raakt me dat enorm. Wat mij het meest raakt is dat ik eindelijk hoop heb om ooit terug te kunnen keren naar mijn moederland. Een droom die ik al lang koester, maar nog nooit is uitgekomen. 

In mijn lyrics zit geen bewuste boodschap. Ik denk wel dat ik een bepaald narratief vertel, namelijk het verhaal van een Iraans-Nederlands jongere, die met een dubbele nationaliteit die zijn weg probeert te vinden in de wereld. De muziek van voor de Islamitische Revolutie in 1979 blijft een gigantische invloed op mij hebben. Maar voor mijn teksten haal ik ook veel inspiratie uit de Iraanse underground hiphop van nu. Zoals bij de oorsprong van rap in de Verenigde Staten, toen de zwarte gemeenschap hun realiteit vertaalden in hun teksten, en zo vraagtekens plaatsten bij de gevestigde orde, net zo doen jonge Iraanse rappers dat nu ook. 

Ik organiseerde ook samen met anderen een grote demonstratie op de Dam. Het is pijnlijk om te zien hoe mijn land in de fik staat. Maar toch, deze strijd en deze protesten, die worden aangevoerd door de vrouwen en meisjes in Iran, en die zoveel internationale steun krijgen, geven mij ook veel trots.  

Moody Mehran* (32, dj)

Dat mensen elkaar ontmoeten is voor mij met afstand het belangrijkste wat hier vanavond gebeurt. Ik denk dat ik voor iedereen hier kan spreken als ik zeg dat je het gevoel beter een plaats kunt geven als je mensen ontmoet die het verdriet delen. Zien dat je niet alleen bent. De meest normale gesprekken geven al zoveel rust, omdat je over veel dingen niet eens hoeft te praten. Ik hoef niet uit te leggen waarom mij iets raakt, beweegt, of vervelend is. Iedereen begrijpt het. 

Je hoeft niet eens iets te zeggen, je kijkt elkaar aan en je ziet elkaars verdriet. Tijdens het draaien denk ik niet; ‘ik wil deze, of deze boodschap meegeven.’ Wel hoop ik mijn gevoelens in de vorm van muziek te kunnen uiten. Als ik een bepaald nummer draai, zoals vanavond bijvoorbeeld, zie ik dat anderen die emoties ook voelen en verstaan. Daarmee laten we zien dat we verenigd zijn tegen het angstregime in Iran, en dat is uiteindelijk waar ik het voor doe.

De elektronische muziekscene is een plek geweest waar ik veel trauma’s een plaats heb kunnen geven, waar ik als ‘migrant’ een plek heb weten te vinden binnen deze maatschappij. Ik heb als kind altijd Nederlander willen zijn, erbij willen horen. Ik probeerde de Iraanse cultuur lang op een afstand te houden. Hoe ouder ik werd, des de geïrriteerder ik werd wanneer mijn vader Iraans tegen me sprak op straat. Tot ik op mijn twintigste merkte: dit gevoel zit me juist in de weg. Dat is het moment dat ik de omslag heb gemaakt, mijn afkomst omarmt heb en me verdiept heb in de cultuur en de muziek. 

Het is als artiest bevrijdend om hier te zijn. Maar soms voelt het alsof ik hier zonder zorgen aan het genieten ben, terwijl mijn mensen een zware strijd voeren. Dat blijft lastig. Wanneer is het voor het laatst geweest dat middelbare schoolmeisjes hun leven riskeren om op te komen voor hun basisrechten? Dat mannen voorop in de feministische strijdbereid zijn te sterven voor gedeelde vrijheden? Ik denk niet dat het nog genoeg aandacht krijgt. De lef en kracht van de vrouwen en mannen die samen opkomen voor vrouwenrechten is iets wat nergens ter wereld op zo een bezielende manier gebeurt.

* Deze artiesten gebruiken uitsluitend hun artiestennaam vanwege privacy en om veiligheidsredenen.

Bekijk hier meer foto’s van het concert: