Ik vroeg een piloot of ik een vliegtuig zou kunnen landen in geval van nood

In films zie je normale mensen geregeld in een situatie verkeren waar ze ineens een vliegtuig aan de grond moeten zetten. De piloot wordt neergeschoten, heeft een hartaanval of wordt overboord gegooid door terroristen die in de slotfase weliswaar in de boeien worden geslagen, maar tot het zover is in ieder geval iedereen met enige vliegervaring uitgeschakeld hebben. Maar wat als zoiets in het echte leven gebeurt?

Over het algemeen zijn piloten kordate mannen en vrouwen met verstand van fysica, en zijn ze experts in het besturen van geavanceerde machines. Ik niet, maar ik ben wel benieuwd of films mijn vermogen om in een crisissituatie te schitteren, overschatten.

Ik belde een bevriende piloot die gestationeerd is op Broome Airport in Australië. Hij vliegt charterroutes over de meest afgelegen gebieden van Australië. Als je ooit als een kip zonder kop een cockpit inslentert, sta je waarschijnlijk een smal vliegtuig dat maximaal zes personen kan meevoeren. Elk groter vliegtuig heeft automatische besturing en, nog beter, een copiloot.

(De piloot wil anoniem blijven, want hij wil niet verantwoordelijk gehouden als iemand onderstaande informatie ooit in de praktijk probeert te brengen – we hebben het dus over een hypothetische situatie, puur ter vermaak.)

VICE: In films zie je vaak situaties waarin mensen ineens een vliegtuig moeten laten landen. Denk je dat ik dat ook zou kunnen? Voor de volledigheid: ik heb niet eens een rijbewijs.
De piloot: Dat hangt er vanaf waar je naartoe gaat. Als je op een vliegveld als Broome Airportzou landen, kun je rekenen op de steun van de controlekamer, die mensen en kunnen je in verbinding brengen met iemand die verstand heeft van luchtvaart.

Oké, zij zouden me dus instructies geven. Is zoiets naar jouw weten ooit gebeurd?
Er zijn wel piloten geweest die zich ziek voelden, maar die waren altijd nog wel in staat om zelf het vliegtuig te laten landen. Ik weet wel dat sommige piloten zich zo ziek voelden dat ze snel terugvlogen om zich door een andere piloot te laten vervangen. De medische onderzoeken voorafgaand aan je carrière zijn behoorlijk uitgebreid en zwaar – ze onderzoeken je van top tot teen. Als je zou zeggen dat je vaak flauw valt wordt dat als restrictie op je bewijs van bevoegdheid gezet. Stel dat iedereen behalve ik een voedselvergiftiging krijgt, over welke basale vaardigheden zou ik moeten beschikken om te voorkomen dat iedereen sterft?
Ik denk dat je goed moet kunnen multitasken, je moet in staat zijn systemen snel te begrijpen en een goede hand-oogcoördinatie hebben. Kennis van wis- en natuurkunde helpt ook, zodat je begrijpt hoe bepaalde dingen werken. Oplossingsgericht denken en de situatie goed kunnen inschatten zijn ook belangrijke eigenschappen. En een normaal mens drukt niet zomaar op alle knopjes.
Een normaal mens denkt waarschijnlijk ook niet altijd even kritisch na. Je moet ook afwegingen maken: "Het weer is hier heel slecht, welke route kan ik dan het best afleggen?" Dat kan ik wel aan. Dus ik zit in de cockpit – wat doe ik daarna? Contact opnemen?
Ja, kijk of je met iemand verbinding kunt krijgen. Laat weten wat de situatie is en zorg dat ze je helpen. Wat moet ik zeggen?
Beschrijf de situatie, vertel dat de piloot niet in staat is het vliegtuig te besturen. Dan vertellen zij wel wat je het beste kunt doen. Moet ik niet 'dit is een noodgeval' zeggen ofzo?
Ja, dat zou ik wel doen. Een noodsignaal is van belang bij onmiddellijk gevaar, bijvoorbeeld wanneer de piloot niet in staat is het vliegtuig te besturen. Wat als de verbinding het begeeft?
Dan ben je nog niet helemaal de klos. Als je dicht bij de landingsbaan bent, zou je zeker kunnen proberen te landen. Zorg ervoor dat je vliegtuig er bijna boven hangt, en zet dan de afdaling in. Dit is het moment dat je echt goed om je heen moet kijken. Zoek naar de windzakken die buiten staan en leidt daaruit af in welke richting de wind waait, je wilt namelijk tegen de wind in dalen zodat je snelheid afneemt voor je de grond raakt. Dat gaat me echt niet in m'n eentje lukken – kan ik jou niet gewoon met mijn mobiel bellen? Of wacht, mobieltjes gebruiken in vliegtuigen staat gelijk aan de doodstraf, toch?
Nee, je kunt bellen, dat is geen probleem. Maar je moet een goede provider hebben om überhaupt iemand aan de lijn te krijgen. Lukt dat niet, dan zit je serieus in de problemen. Vertel eens over de knoppen, zou ik er tijdens de landing achter kunnen komen hoe die werken?
Het is best confronterend. Er zitten overal knopjes en schakelaars. Wat is de meest belangrijke?
Er zijn zes belangrijke. Een hoogtemeter, een luchtsnelheidsaanwijzer, een kunstmatige horizon, richtingsindicator, bochtaanwijzer en verticale snelheidsaanwijzer. Die geven je een beeld van de snelheid van het vliegtuig en waar het zich begeeft – ten opzichte van de grond bijvoorbeeld. Wat is het ergste dat ik zou kunnen doen?
De neus van het vliegtuig naar beneden richten en laag vliegen. Dat is alsof je bergafwaarts gaat en dan keihard op het gaspedaal van je auto trapt. Het is vreselijk om in een stresssituatie te moeten landen, dus voor je denkt aan dalen, moet je eerst met mensen in contact proberen te komen. Probeer vooral ook rustig te blijven. Doordat mensen zich haasten maken ze fouten. Dus ik moet de neus niet omlaag drukken, maar hoe land ik?
Je moet aankomen op een landingsbaan en jezelf in een neerwaartse spiraal laten leiden door de wind. Terwijl je de drempel passeert –de markeringen aan het eind van de landingsbaan- schuif je de welvingskleppen, de verlenging aan de achterzijde van de vleugel, alvast wat uit. Dat vergroot het oppervlak van de vleugel. Dan breng je de neus naar beneden en verminder je vaart. Blijf vliegen over het rechthoek en mik op dertig procent van de nog af te leggen weg. Een handig trucje: plaats drie vingers boven het dashboard en mik op het punt boven die vingers. Terwijl je de drempel passeert, laat je de neus weer een beetje omhoog komen, waardoor de snelheid afneemt. Daarna raakt het vliegtuig de grond. Je vertelt het alsof het niets is. Hoe belangrijk is een perfecte landing?
Veiligheid is altijd belangrijk, je moet eerst zeker weten dat alles veilig is. En ik denk dat een goede landing ook best belangrijk is want veel passagiers beoordelen de hele vlucht op de landing. Als die slecht gaat zeggen ze: "Nou, die piloot mag nog wel even oefenen." Dude, de piloot is dood. Ik ben een held, ongeacht de manier waarop ik het vliegtuig aan de grond zet. Wanneer is het gevaar definitief geweken?
Als je contact hebt gemaakt met de grond, moet je het vliegtuig nog tot stilstand brengen. Houd met de pedalen het vliegtuig recht en breng het tot stilstand. De remmen zitten boven de stuurpedalen, die moet je dus indrukken. Dan zet je de motor uit en kun je het vliegtuig uitspringen en de grond kussen. Waarschijnlijk staan er brandweermannen klaar om te verzekeren dat alles oké is. Denk je dat ik het zou kunnen?
Ik denk het wel, als je goede assistentie kunt krijgen. Als de piloot totaal niet meer aanspreekbaar is, probeer dan verbinding te zoeken of iemand te bellen. Probeer zoveel mogelijk hulp te krijgen. Het klinkt simpel, maar er zijn zoveel voorwaarden om het vliegtuig goed aan de grond te krijgen dat het moeilijk uit te leggen is. Ik ben nog niet echt overtuigd.
Vliegen is vergelijkbaar met jezelf op je hoofd tikken terwijl je over je maag wrijft – je moet goed kunnen multitasken om het te doen.