Still uit Baantjer
Door een overbekend gure Hollandse ochtend in de polder rijdt een modderige tractor. De lucht is grijs en de tractorbanden schommelen door de vette aarde. Pastorale strijkmuziek omlijst dit tafereel van een boer en zijn zoon, samen op de trekker, allebei in een blauwe overall, klaar om aan het werk te gaan. Het geluid van klompen op een stalen treeplank. In de schuur vinden ze een lijk want ik zit te kijken naar Baantjer.Deze week werd bekend dat er een remake van de legendarische detectiveserie komt, met Waldemar Torenstra en Tygo Gernandt in de hoofdrol. Hoe Waldemar en Tygo het ook gaan doen, de schoenen die ze moeten vullen zijn groter dan die van de gemiddelde clown. Baantjer is namelijk de allerbeste televisieserie ooit. Ik kan het weten, want ik heb alle afleveringen van Baantjer gezien, inclusief de telefilm en de latere seizoenen waar Marian Mudder niet meer meespeelt en ze twee afleveringen doen over steeds krankzinnigere zaken, tot een bomaanslag bij Lowietje aan toe. Toegegeven, toen werd het allemaal wat minder, maar als je al elf seizoenen in een serie hebt geïnvesteerd dan kijk je die twaalfde ook gewoon. En dankzij die elf eerste seizoenen is Baantjer de beste Nederlandse serie ooit. Ik zal even de tijd nemen om uit te leggen waarom.De typetjes
Moderne Nederlandse films en series zijn slecht. Alle acteurs praten met dat toneelschoolstemmetje dat ik van mijn vriendin niet na mag doen en alle sets zien eruit als sets in plaats van als geloofwaardige plekken waarin een verhaal wordt verteld dat je voor de duur van de serie als de absolute waarheid aanneemt.Maar vooral dat stemmetje, waarbij je alle woorden overdreven precies uitspreekt en waarmee élke Nederlandse acteur praat. In Soldaat van Oranje heeft het nog wel charme, maar in Costa! blijft het een stuk slechter overeind. Dit is het eerste geheim van Baantjer. Omdat de personages, zowel de vaste als de gastrolletjes, zo eendimensionaal zijn, speelt iedereen een typetje. Als Thomas Acda een taxichauffeur speelt dan zet hij zijn Amsterdamse accent lekker vet aan, waardoor alles wat hij zegt 30% grappiger wordt, terwijl we van Acda en de Munnik weten dat Thomas Acda eigenlijk een heel zeurderige saaie tongval heeft.De dialogen
Thomas Acda als taxichauffeur? Jawel, in De Cock en de Taximoord (die niet gratis online staat, sowieso moet je de titels in dit artikel ABSOLUUT niet Googelen als je hele afleveringen van Baantjer wil zien) speelt hij Willem de Graaf, een mondige taxichauffeur wiens baas wordt vermoord. Een prima voorbeeld van de tweede reden waarom Baantjer fantastisch is: de dialogen. Als Vledder om Willems alibi vraagt, bijt die hem toe: “Nou leuningbijter, toen was ik met hem, hem en hem aan ‘t snoeken op de Vinkeveense Plassen.” Al net zo briljant is de reactie van Cees Geel als penose, die in ‘De Cock en de moord op club Shirley’ door Vledder aan een oude veroordeling wordt herinnerd. “Toen die zaak voor de rechter kwam zat jij nog bij de zeeverkenners, badmuts!”De cast
Cees Geel, Thomas Acda, het zijn maar twee Nederlandse household names uit de lange lijst met gastacteurs in Baantjer. Weer een reden waarom Baantjer zo leuk is, want elke aflevering is één grote wie-is-het, of eigenlijk vooral een wie-was-dat-ook-alweer. Van een piepjonge Froukje de Both als fotomodel tot een doodenge Johnny Kraaijkamp sr. die een moord in Indonesië onder het tapijt probeert te vegen, noem een BN’er uit de jaren negentig en ik vertel je welke gastrol hij of zij speelde. Best gecast: Prem Radhakishun als louche voetbalmanager en Beau van Erven Dorens als doorgesnoven projectontwikkelaar.En alsof het nog niet genoeg is om je elke aflevering weer af te vragen wie er deze week het lijk is, Henk Spaan of misschien Rick Engelkes, heb je ook nog eens een ijzersterke vaste cast. Natuurlijk zijn De Cock en Vledder het beste duo sinds Floris en Sindala, maar dan heb je dus ook nog de stille feministische kracht Prins, de neurotische commissaris met het gouden hart, Buitendam, en de onkreukbare patholoog Den Koninghe, die het altijd met Vledder aan de stok heeft in de meest hilarische dialogen. Mijn persoonlijke favoriet is de wachtcommandant, maar ik kan niet kiezen tussen de goeiige Freek van Muiswinkel als Jochems of de vinnige Wimie Wilhelm als Els Peeters, een rol die haar zo op het lijf is geschreven dat ik altijd denk dat Wimie Wilhelm in het echt ook Els Peeters heet.De sluikreclame
Er wordt in Baantjer nooit echt een geheim van gemaakt dat de serie wordt gesponsord door een aantal bedrijven. Op papier klinkt dat irritant, maar de schaamteloosheid waarmee het gebeurt maakt de sluikreclame in Baantjer tot een running gag die nooit gaat vervelen. De bekendste sponsor is Yakult, omdat echt niemand dat drinkt, behalve de Amsterdamse politie blijkbaar. Regelmatig wordt het verhaal onderbroken door een shot waarin iemand op het bureau rustig de koelkast opent, een flesje Yakult uit de overdreven rijkelijk met Yakult gevulde koelkastdeur pakt, eens even lekker een Yakult achterover slaat en vervolgens het flesje van een afstand in de prullenbak gooit, want dan kan je nog even een paar seconden een Yakultflesje filmen dat net wel of net niet in de bak terecht komt.Zo’n drankje laat zich net als Cup-a-Soup, Floryn jenever en Warsteiner makkelijk in het script schrijven, en ook voor het sponsorcontract met Mazda hoefden de schrijvers van Baantjer weinig te doen, want er wordt in elke aflevering wel een ritje gemaakt. Maar het werd moeilijker toen de pijnstillers van Nurofen er ineens in werden gefietst. Dan had iemand zonder link met het verhaal ineens hoofdpijn, en trok een bureaula open. Duidelijk zichtbaar kwam daar vervolgens een doosje Nurofen uit. De schrijvers maakten het nog bonter toen ze naar verluidt op verzoek van kersverse sponsor De Telegraaf een aflevering maakte waarin Vledders geliefde, een journaliste van Het Parool, vermoord wordt. Daarna werd Het Parool nooit meer in de serie genoemd. Voor product placement ging Baantjer over lijken.Amsterdam in de jaren negentig
Wie Amsterdam een beetje kent ziet al gauw dat ze de boel lopen te belazeren daar bij Baantjer. Zogenaamd volgen we de doldwaze avonturen op bureau Warmoesstraat, maar het politiebureau in de eerste paar seizoenen staat op Kattenburg, en later verhuizen ze zelfs nog verder naar Oost. Café Lowietje ligt in de Jordaan, en voor de moordzaken die ze oplossen rijden De Cock en Vledder de hele stad door, tot Zuidoost aan toe. Daar heeft de politie Amstelland toch echt andere rechercheteams voor, maar goed. Omdat de scènes aan elkaar worden gesmeerd door shots van willekeurige voorbijgangers, of van een Mazda die door Amsterdam kart, is Baantjer een prachtige database van hoe Amsterdam er twintig à dertig jaar geleden uitzag, en wat voor volk er toen rondliep. Ook voor historische antropologen is Baantjer dus dé Nederlandse serie. En dan monteren ze er ook nog eens dat chille nummer onder dat ze altijd gebruiken als De Cock en Vledder een autoritje gaan maken. Eigenlijk is de soundtrack op zich ook een reden om Baantjer te kijken, maar daarvan kan ik me nog wel voorstellen dat ik de enige ben die dat vindt.De voorspelbaarheid
Jurre de Cock is een rechercheur die het niet zo nauw neemt met de regels. Talloze keren dreigt het moordonderzoek volledig naar de haaien te gaan omdat commissaris Buitendam zich zo nodig aan de regels wil houden. Het is dan maverick De Cock die zijn speurneus achterna gaat en met zijn feilloze instinct de boel oplost. Gek dus eigenlijk dat een serie die draait om ongehoorzaamheid tegelijk zo voorspelbaar is. Elke aflevering van Baantjer volgt ongeveer hetzelfde pad. Het begint met een alledaagse scène, die opeens niet meer alledaags is als er ergens een lijk opduikt. Dan komt de intro met de welbekende typemachine, en dan zien we De Cock en Vledder de plek van de moord onderzoeken. Dan komt de patholoog, en zo kan ik de hele aflevering voor jullie uitstippelen, wat ik niet ga doen. Natuurlijk zijn er afleveringen waarin de hele boel op zijn kop wordt gezet, maar over het algemeen kan je de volgende scène meestal wel raden. Daar komt bij dat veel zinnen ook elke aflevering terugkomen. “Waar was u op het tijdstip van de moord”, “Had uw man/vriend/buurman vijanden”, “D’r uit De Cock”, “Mijn naam is De Cock, met c-o-c-k”: Baantjer is een prima serie om te kijken met een bingokaart vol shotglaasjes op schoot. Je wordt gegarandeerd dronken.De Cock en de moord op de heks
Omdat alle afleveringen van Baantjer fucking geweldig zijn, is het is heel moeilijk om een favoriet te kiezen, mijn favoriete cast zit in ‘De Cock en de moord op de middenstip’, mijn favoriete dialoog zit in ‘De Cock en de moord in club Shirley’, mijn favoriete plot is ‘De Cock en de zaak Vledder’, en zo kan ik nog wel even doorgaan. Maar er is één aflevering, sterker nog, er is één scène-overgang die iedereen gezien moet hebben, omdat er in Nederland nog nooit iets beter op film is gezet dan die overgang tussen twee scènes. Sinds producent Endemol alle afleveringen van Youtube heeft laten keilen moet je een abonnement op Videoland hebben of zoiets, dus ik kan ‘m hier niet laten zien. Maar ik kan ‘m wel veel te uitgebreid beschrijven.In ‘De Cock en de moord op de heks’ (waar trouwens ook een medicijnman uit de Bijlmer in zit die zo praat: “Ik hem niet vermoord hebben meneer de Cock”, maar laten we het daar maar niet over hebben) speelt Thekla Reuten een bloedmooie jongedame met paranormale gaven. Vooral Vledder is van haar onder de indruk, zoals hij onder de indruk is van elke vrouw onder de veertig die niet dood op de grond ligt. Maar bij de mysterieuze Wiesje Blankers lijkt er eindelijk sprake te zijn van wederzijdse interesse. De seksuele spanning bereikt een hoogtepunt als Vledder en Wiesje een gesprek voeren over energie, waarin Wiesje duidelijk lijkt te hinten dat ze wel een bordje Vledder zou lusten. En dan volgt een stukje montage dat zó briljant is dat ik het graag vergelijk met de slotscène in Hitchcocks klassieker North by Northwest. Daarin zijn het Carey Grant en Eva Marie Saint die in een treincoupé op het punt staan elkaar te bespringen. Maar dat mag je niet laten zien in 1959, dus Hitchcock laat deze zwoele scène abrupt overgaan in een shot van de trein die op volle snelheid een tunnel in rijdt. Op 27 maart 1998 kwam het Nederlandse antwoord op deze meesterzet. Direct na deze zwoele scène verspringt het beeld naar een close-up van Carry Tefsen die een platte Amsterdamse madam speelt, net een lekker glaasje wijn heeft ingeschonken en nu woest pompend met een Vacuvin de fles wijn vacuüm zit te trekken. Als dat geen reden is om Baantjer de beste serie van Nederland te vinden, dan weet ik het ook niet meer.
Advertentie
Moderne Nederlandse films en series zijn slecht. Alle acteurs praten met dat toneelschoolstemmetje dat ik van mijn vriendin niet na mag doen en alle sets zien eruit als sets in plaats van als geloofwaardige plekken waarin een verhaal wordt verteld dat je voor de duur van de serie als de absolute waarheid aanneemt.Maar vooral dat stemmetje, waarbij je alle woorden overdreven precies uitspreekt en waarmee élke Nederlandse acteur praat. In Soldaat van Oranje heeft het nog wel charme, maar in Costa! blijft het een stuk slechter overeind. Dit is het eerste geheim van Baantjer. Omdat de personages, zowel de vaste als de gastrolletjes, zo eendimensionaal zijn, speelt iedereen een typetje. Als Thomas Acda een taxichauffeur speelt dan zet hij zijn Amsterdamse accent lekker vet aan, waardoor alles wat hij zegt 30% grappiger wordt, terwijl we van Acda en de Munnik weten dat Thomas Acda eigenlijk een heel zeurderige saaie tongval heeft.
Advertentie
Thomas Acda als taxichauffeur? Jawel, in De Cock en de Taximoord (die niet gratis online staat, sowieso moet je de titels in dit artikel ABSOLUUT niet Googelen als je hele afleveringen van Baantjer wil zien) speelt hij Willem de Graaf, een mondige taxichauffeur wiens baas wordt vermoord. Een prima voorbeeld van de tweede reden waarom Baantjer fantastisch is: de dialogen. Als Vledder om Willems alibi vraagt, bijt die hem toe: “Nou leuningbijter, toen was ik met hem, hem en hem aan ‘t snoeken op de Vinkeveense Plassen.” Al net zo briljant is de reactie van Cees Geel als penose, die in ‘De Cock en de moord op club Shirley’ door Vledder aan een oude veroordeling wordt herinnerd. “Toen die zaak voor de rechter kwam zat jij nog bij de zeeverkenners, badmuts!”De cast
Cees Geel, Thomas Acda, het zijn maar twee Nederlandse household names uit de lange lijst met gastacteurs in Baantjer. Weer een reden waarom Baantjer zo leuk is, want elke aflevering is één grote wie-is-het, of eigenlijk vooral een wie-was-dat-ook-alweer. Van een piepjonge Froukje de Both als fotomodel tot een doodenge Johnny Kraaijkamp sr. die een moord in Indonesië onder het tapijt probeert te vegen, noem een BN’er uit de jaren negentig en ik vertel je welke gastrol hij of zij speelde. Best gecast: Prem Radhakishun als louche voetbalmanager en Beau van Erven Dorens als doorgesnoven projectontwikkelaar.En alsof het nog niet genoeg is om je elke aflevering weer af te vragen wie er deze week het lijk is, Henk Spaan of misschien Rick Engelkes, heb je ook nog eens een ijzersterke vaste cast. Natuurlijk zijn De Cock en Vledder het beste duo sinds Floris en Sindala, maar dan heb je dus ook nog de stille feministische kracht Prins, de neurotische commissaris met het gouden hart, Buitendam, en de onkreukbare patholoog Den Koninghe, die het altijd met Vledder aan de stok heeft in de meest hilarische dialogen. Mijn persoonlijke favoriet is de wachtcommandant, maar ik kan niet kiezen tussen de goeiige Freek van Muiswinkel als Jochems of de vinnige Wimie Wilhelm als Els Peeters, een rol die haar zo op het lijf is geschreven dat ik altijd denk dat Wimie Wilhelm in het echt ook Els Peeters heet.
Advertentie
Er wordt in Baantjer nooit echt een geheim van gemaakt dat de serie wordt gesponsord door een aantal bedrijven. Op papier klinkt dat irritant, maar de schaamteloosheid waarmee het gebeurt maakt de sluikreclame in Baantjer tot een running gag die nooit gaat vervelen. De bekendste sponsor is Yakult, omdat echt niemand dat drinkt, behalve de Amsterdamse politie blijkbaar. Regelmatig wordt het verhaal onderbroken door een shot waarin iemand op het bureau rustig de koelkast opent, een flesje Yakult uit de overdreven rijkelijk met Yakult gevulde koelkastdeur pakt, eens even lekker een Yakult achterover slaat en vervolgens het flesje van een afstand in de prullenbak gooit, want dan kan je nog even een paar seconden een Yakultflesje filmen dat net wel of net niet in de bak terecht komt.Zo’n drankje laat zich net als Cup-a-Soup, Floryn jenever en Warsteiner makkelijk in het script schrijven, en ook voor het sponsorcontract met Mazda hoefden de schrijvers van Baantjer weinig te doen, want er wordt in elke aflevering wel een ritje gemaakt. Maar het werd moeilijker toen de pijnstillers van Nurofen er ineens in werden gefietst. Dan had iemand zonder link met het verhaal ineens hoofdpijn, en trok een bureaula open. Duidelijk zichtbaar kwam daar vervolgens een doosje Nurofen uit. De schrijvers maakten het nog bonter toen ze naar verluidt op verzoek van kersverse sponsor De Telegraaf een aflevering maakte waarin Vledders geliefde, een journaliste van Het Parool, vermoord wordt. Daarna werd Het Parool nooit meer in de serie genoemd. Voor product placement ging Baantjer over lijken.Amsterdam in de jaren negentig
Wie Amsterdam een beetje kent ziet al gauw dat ze de boel lopen te belazeren daar bij Baantjer. Zogenaamd volgen we de doldwaze avonturen op bureau Warmoesstraat, maar het politiebureau in de eerste paar seizoenen staat op Kattenburg, en later verhuizen ze zelfs nog verder naar Oost. Café Lowietje ligt in de Jordaan, en voor de moordzaken die ze oplossen rijden De Cock en Vledder de hele stad door, tot Zuidoost aan toe. Daar heeft de politie Amstelland toch echt andere rechercheteams voor, maar goed. Omdat de scènes aan elkaar worden gesmeerd door shots van willekeurige voorbijgangers, of van een Mazda die door Amsterdam kart, is Baantjer een prachtige database van hoe Amsterdam er twintig à dertig jaar geleden uitzag, en wat voor volk er toen rondliep. Ook voor historische antropologen is Baantjer dus dé Nederlandse serie. En dan monteren ze er ook nog eens dat chille nummer onder dat ze altijd gebruiken als De Cock en Vledder een autoritje gaan maken. Eigenlijk is de soundtrack op zich ook een reden om Baantjer te kijken, maar daarvan kan ik me nog wel voorstellen dat ik de enige ben die dat vindt.De voorspelbaarheid
Jurre de Cock is een rechercheur die het niet zo nauw neemt met de regels. Talloze keren dreigt het moordonderzoek volledig naar de haaien te gaan omdat commissaris Buitendam zich zo nodig aan de regels wil houden. Het is dan maverick De Cock die zijn speurneus achterna gaat en met zijn feilloze instinct de boel oplost. Gek dus eigenlijk dat een serie die draait om ongehoorzaamheid tegelijk zo voorspelbaar is. Elke aflevering van Baantjer volgt ongeveer hetzelfde pad. Het begint met een alledaagse scène, die opeens niet meer alledaags is als er ergens een lijk opduikt. Dan komt de intro met de welbekende typemachine, en dan zien we De Cock en Vledder de plek van de moord onderzoeken. Dan komt de patholoog, en zo kan ik de hele aflevering voor jullie uitstippelen, wat ik niet ga doen. Natuurlijk zijn er afleveringen waarin de hele boel op zijn kop wordt gezet, maar over het algemeen kan je de volgende scène meestal wel raden. Daar komt bij dat veel zinnen ook elke aflevering terugkomen. “Waar was u op het tijdstip van de moord”, “Had uw man/vriend/buurman vijanden”, “D’r uit De Cock”, “Mijn naam is De Cock, met c-o-c-k”: Baantjer is een prima serie om te kijken met een bingokaart vol shotglaasjes op schoot. Je wordt gegarandeerd dronken.De Cock en de moord op de heks
Omdat alle afleveringen van Baantjer fucking geweldig zijn, is het is heel moeilijk om een favoriet te kiezen, mijn favoriete cast zit in ‘De Cock en de moord op de middenstip’, mijn favoriete dialoog zit in ‘De Cock en de moord in club Shirley’, mijn favoriete plot is ‘De Cock en de zaak Vledder’, en zo kan ik nog wel even doorgaan. Maar er is één aflevering, sterker nog, er is één scène-overgang die iedereen gezien moet hebben, omdat er in Nederland nog nooit iets beter op film is gezet dan die overgang tussen twee scènes. Sinds producent Endemol alle afleveringen van Youtube heeft laten keilen moet je een abonnement op Videoland hebben of zoiets, dus ik kan ‘m hier niet laten zien. Maar ik kan ‘m wel veel te uitgebreid beschrijven.In ‘De Cock en de moord op de heks’ (waar trouwens ook een medicijnman uit de Bijlmer in zit die zo praat: “Ik hem niet vermoord hebben meneer de Cock”, maar laten we het daar maar niet over hebben) speelt Thekla Reuten een bloedmooie jongedame met paranormale gaven. Vooral Vledder is van haar onder de indruk, zoals hij onder de indruk is van elke vrouw onder de veertig die niet dood op de grond ligt. Maar bij de mysterieuze Wiesje Blankers lijkt er eindelijk sprake te zijn van wederzijdse interesse. De seksuele spanning bereikt een hoogtepunt als Vledder en Wiesje een gesprek voeren over energie, waarin Wiesje duidelijk lijkt te hinten dat ze wel een bordje Vledder zou lusten. En dan volgt een stukje montage dat zó briljant is dat ik het graag vergelijk met de slotscène in Hitchcocks klassieker North by Northwest. Daarin zijn het Carey Grant en Eva Marie Saint die in een treincoupé op het punt staan elkaar te bespringen. Maar dat mag je niet laten zien in 1959, dus Hitchcock laat deze zwoele scène abrupt overgaan in een shot van de trein die op volle snelheid een tunnel in rijdt. Op 27 maart 1998 kwam het Nederlandse antwoord op deze meesterzet. Direct na deze zwoele scène verspringt het beeld naar een close-up van Carry Tefsen die een platte Amsterdamse madam speelt, net een lekker glaasje wijn heeft ingeschonken en nu woest pompend met een Vacuvin de fles wijn vacuüm zit te trekken. Als dat geen reden is om Baantjer de beste serie van Nederland te vinden, dan weet ik het ook niet meer.