Wie is er bang voor ondergrondse neonazi's?

Duitsland was de afgelopen weken in rep en roer door wat bekend staat als de kebabmoorden. De politie denkt dat de slachtoffers—acht allochtone winkeleigenaren (tussen 2000 en 2006) en een politievrouw (in 2007)—vermoord zijn door vier leden van een gezagsondermijnende fascistische groepering genaamd de ‘Nationalsozialistischer Untergrund’ (NSU). Twee van de verdachten zijn inmiddels in hechtenis (de andere twee pleegden enkele weken geleden zelfmoord) en de politie heeft recentelijk een dodenlijst gevonden met daarop potentiële doelwitten. Dit zijn Duitse politici en vertegenwoordigers van Turkse en Marokkaanse groeperingen. Er stonden 88 mensen op deze lijst, een getal dat onder neonazi’s symbool staat voor ‘Heil Hitler’.

Wij wilden nu weleens weten in hoeverre de Duitser bang is voor deze rechtse terreur. We gingen de straat op om te uit te zoeken of de overheid zich te veel heeft gericht op het islamitische terrorisme, en zodoende te weinig aandacht heeft besteed aan het stoppen van rechtse groeperingen zoals de NSU en de NPD.

Sophia, 18.

VICE: Voor wie ben je banger, islamitische terroristen of terroristische neonazi’s?

Sophia: Ik denk dan toch de neonazi’s. Volgens mij is hier nog niet veel islamitisch terrorisme voorgekomen. Dat is meer iets internationaals.

Denk je dat de Duitse samenleving voorbereid is op het geweld van de neonazi’s?

Ik denk dat de situatie op dit moment vrij onvoorspelbaar is, vooral wat de moorden van laatst betreft. Niemand zag dat aankomen.

Denk je dat mensen in Duitsland het rechts-extremisme expres negeren?

Ik denk dat de mensen simpelweg niet beseft hebben wat er aan de hand was. Het speelt al langer, maar er werd nooit echt over geschreven.

Vind je dat de NPD verboden zou moeten worden?

Je moet je bedenken dat er ook linkse extremisten zijn. De NPD staat niet per se voor dezelfde dingen als de neonazi’s. In mijn ogen zijn dat twee heel verschillende dingen. Je moet kijken waar ze voor staan. Daarbij, als je rechts-extremisme verbiedt, moet je links-extremisme ook verbieden.

Waar staat de NPD voor in jouw ogen? Waar komt al die haat vandaan?

Ik hou me liever niet bezig met dit onderwerp, en weet eigenlijk niet wat er allemaal belangrijk is voor ze. Ik begrijp het allemaal gewoon niet. Ik ben geen voorstander van de NPD, maar ook zeker geen links-extremist. In mijn ogen zijn ze allemaal even slecht. De haat komt van twee kanten, en wordt daardoor alleen maar groter.

Kunnen we rekenen op de overheid? Kunnen zij ons beschermen?

Natuurlijk hoopt iedereen dat de overheid ons zal beschermen. Maar ik vertrouw ze eerlijk gezegd niet.

Solánge, 19.

VICE: Welke groep vormt volgens jou de grootste bedreiging: islamitische extremisten of neonazi’s?

Solange: Deze discussie irriteert mij een beetje. Het is namelijk meer een religieus onderwerp, en mensen zouden eens moeten leren dat religie niet een oplossing is voor alles. Neonazisme is een denkwijze met het idee dat niet iedereen gelijk is.

Waarom worden de neonazi’s zo agressief volgens jou?

Daar kan ik geen antwoord op geven, ik kan niet in hun hoofden kijken. Misschien heeft het iets met het verleden te maken. Hoewel je overal mensen hebt die een hekel hebben aan iedereen die ‘anders’ is.

Ben je bang voor rechts-extremistische terreur?

Toen ik klein was ben ik weleens in elkaar geslagen omdat ik zwart ben. Ik was nog jong maar kreeg meteen al te horen dat ze mij niet mochten. Terwijl ik kwart Duits ben. Ik ben hier opgegroeid, en daarom was ik geshockeerd toen ik te horen kreeg dat ik niet welkom was.

Denk je dat het geweld hier onderschat wordt?

Ja, vooral onder jongeren. Die uiten zich sowieso al snel agressief. Wanneer ze hun woede nergens kwijt kunnen, richten ze zich tegen een minderheidsgroep.

Denk je dat het een goede zet is om de NPD te verbieden, of denk je dat het hierdoor ondergronds verder groeit?

Ik had net een soortgelijke discussie in de trein. Ik denk dat je het wel kunt verbieden, maar dit neemt de negatieve gedachtes van mensen niet weg.

Dr. Kampel, 77.

VICE: Denk je dat er in de Duitse samenleving te veel nadruk wordt gelegd op de dreiging van islamitisch terrorisme?

Dr. Kampel: Ja.

Dus de neonazi’s worden onderschat?

Van het begin al. Sinds de Duitse republiek opgericht is.

Heeft de Duitse samenleving getracht om de neonazi’s tegen te houden, of keken ze de andere kant op?

Ze keken de andere kant op.

Dus jij zou een verbod op de NPD wel passend vinden?

Dat zou vanaf het begin af aan passend zijn geweest. Waarom bestaat er eigenlijk een NPD?

Wat heeft de haat en negatieve manier van denken van de neonazi’s veroorzaakt?

Dat gaat ver terug. Het is bijna een Duitse traditie. Het is in ieder geval niet opeens gebeurd.

Ontstaat het geweld uit hun haat jegens buitenlanders?

Nee, er speelt veel meer. Ik maakte het zelf mee als kind. Vanwege de oorlog wilde ik niets anders worden dan een soldaat. Maar na 1945 veranderde alles en daarmee ook de manier hoe ik hier tegenaan keek.

Dus jij deelde deze negatieve gedachtes?

Nou, je wist simpelweg niet beter. En ook de ouders hielden zichzelf in, bang dat het kind per ongeluk iets zou zeggen. Nu heb ik niets meer met die mensen gemeen.

Olu.

VICE: Wat zijn jouw gedachtes over de mate waarin terroristische neonazi’s op dit moment actief zijn in Duitsland?

Nou, ik heb in het verleden wel wat slechte ervaringen gehad met nazi’s.

Wat dan?

Iedere zomer bezoek ik mijn kind in het dorpje Gera. En de afgelopen vijf jaar was er steeds gelijktijdig een samenkomst van neonazi’s uit heel Europa. Dus iedere zomer loop ik ze weer tegen het lijf.

Is jou iets overkomen?

Ik werd aangevallen en heb de politie gebeld. Soms als ik in Gera ben zie ik een helikopter rondjes vliegen boven de stad en houdt de politie mij extra goed in de gaten omdat mijn kind ook zwart is. Ik ben altijd opgelucht zodra ik weer vertrek.

Voel je je op dat moment beschermd door de overheid?

Jazeker. Maar zo ver zou het helemaal niet mogen komen. Ik ben overal op de wereld geweest en zou vrijuit moeten kunnen rondlopen, waar en wanneer ik maar wil. Ik wil niet beschermd moeten worden en een speciale behandeling moeten krijgen.

Denk je dat de Duitse overheid zich te veel op islamitische extremisten richt, en niet genoeg op de neonaziterreur?

Ik wil niet zeggen dat het systeem de misdaden van de rechts-extremisten steunt, maar ze hebben het wel altijd toegestaan.

Dus eigenlijk zeg je dat het systeem de andere kant op keek?

Ja, zeker.

Moet de NPD volgens jou verboden worden?

Nee, iedereen heeft recht op zijn eigen mening. Het moet openbaar zijn om er goed mee om te kunnen gaan. Wat iedereen zich moet afvragen is, “Waar is deze idioot in godsnaam mee bezig?”

Yvelle, 43.

VICE: (Yvelle begint al te praten voordat we een vraag stelden)

Yvelle:Toen ik 15 was werd ik in elkaar geslagen door neonazi’s. Dit heeft mij jarenlang getraumatiseerd. Het duurde heel lang voordat ik hier goed mee om kon gaan, omdat er veel spanning hangt rond dit onderwerp. Mijn grootouders komen uit Duitsland. En daar begint het hele verhaal: mijn grootvader zat bij de SS, en daar probeer ik nu mee om te gaan. Ik werk als kunstenaar in een synagoge in Israël, en ben net naar een Joodse begraafplaats gegaan om synagogen te bekijken. Het is voor mij heel belangrijk om dit een plekje te geven.

Weet je nog waarom je in elkaar geslagen werd?

Ik woonde in een fort met wat voormalig rechts-extremisten in Mannheim. Ik kom uit een fatsoenlijke familie maar was destijds, in de jaren tachtig, een punker. Ik werd zomaar in elkaar geslagen na een Toten Hosen-concert.

Ben je bang dat zoiets je weer zou kunnen overkomen? Of misschien wel iets ergers?

Ja, telkens weer. Mensen veranderen niet zoveel wat dat betreft. Neem bijvoorbeeld Israël. Daar is de situatie niet veel beter, mensen neigen daar ook naar het rechts-extremisme. Iedereen wil vrede, maar toch lopen de spanningen steeds hoger op. Door de geschiedenis heen hebben de rechts-extremisten hun stempel op de samenleving weten te drukken.

Heeft Duitsland zich te veel bezig gehouden met terreur vanuit islamitische groeperingen, in plaats van met terrorisme afkomstig uit eigen land?

Altijd al. Maar dat gebeurt overal. Of het nou Duitsland, Israël of een Arabisch land is. Zodra het slecht gaat in het eigen land gaan ze hun aandacht meteen verleggen naar dingen die daarbuiten gebeuren.