Waarom wordt lelijke kleding alleen fashion als lekkere mensen het dragen?

Lelijke mode beleeft z’n hoogtijdagen.

In 2017 betraden de Balenciaga platform-Crocs de catwalk in al hun roze, kinderachtige glorie en bracht dit schoeisel het lelijke-mode-discours naar de mainstream. Sindsdien is de high-fashiongekte, die voorheen alleen op de catwalk te zien was, doorgedrongen tot waarneembare online trends en, voor de dapperen, het dagelijks leven. De grenzen van smaak zijn vervaagd en dat heeft ertoe geleid dat sommige ongebruikelijke items nu ook worden omarmd door de modepoppen op straat. De afgelopen maanden hebben we bijvoorbeeld gezien hoe het internet uit zijn dak ging door de kikkerhakken van AVAVAV, de virale ballonjurken van Fredrik Tjærandsen, de grote rode laarzen van MSCHF en de rafelige micro-mini's van MiuMiu. 

Wat mij betreft zijn er drie soorten lelijke mode: de schandalige, de alternatieve en de “nul moeite”-look. En het is deze derde categorie waar het interessant wordt. Denk aan Dirty Dog-zonnebrillen, skunkstrepen in je haar, trucker caps, grote witte sportschoenen, rokken over jeans en sokken in sandalen. Dus eigenlijk alles waarmee je in 2013 gepest zou worden. In plaats daarvan is het nu 2023 – en de meiden willen er allemaal uitzien als het liefdeskind van Adam Sandler en een hosselaar uit Las Vegas.

Aan de commercieel vriendelijke kant van de “ugly-cool” trend denk je meteen aan Bella Hadid. Iedereen met een Instagram-account heeft Bella en haar gladde knot weleens gezien, paraderend door Manhattan in een cargobroek, een zonnebril van Speed Dealers en een crop-top. En afgaande op haar 59 miljoen volgers vindt de jeugd het prachtig.

Terwijl de slordige stijl door veel mensen wordt aanbeden, hebben deze looks van beroemdheden online ook een eigen trend ontketend – onder de noemer “Is het een vette outfit of zijn ze gewoon mager?" en “Zit het perfect of zijn ze gewoon beroemd?” verschijnen er tientallen video's op YouTube en TikTok. In deze video's passen mensen met mid- of plussize figuur outfits die op die van beroemdheden lijken en beoordelen deze op hun eigen “normale” lichaam om te bepalen of de outfits dan nog steeds zo top zijn. 

Hoewel de mensen die de outfits op zichzelf uit proberen er vaak geweldig uitzien, verandert je perceptie van waarom we zo geobsedeerd zijn als je ziet hoe dezelfde trends niet door beroemdheden of Instababes worden gedragen, maar door normale mensen. Want de helft van de tijd... zien de outfits zelf er dan verschrikkelijk uit.

Is het echt een verrassing dat de hoge string die boven een acid wash-spijkerbroek uitsteekt nog niet eens de helft van de lof krijgt wanneer het wordt gedragen door Chantal die bij de Jumbo werkt draagt in plaats van door een dun model? Helaas, niet echt.  

In 2020 was er een virale tweet die het stijldiscours in een negatief daglicht wist te zetten. De tweet bestond uit een foto van twee vrouwen met grote maten, zonder hun toestemming gefotografeerd, die rondliepen in T-shirts, baggy spijkerbroek en witte sneakers. Een outfit die bijna gegarandeerd door duizenden mensen zou worden geprezen als een Hadid of Jenner het had gedragen. In plaats daarvan kreeg de inmiddels verwijderde tweet 100.000 likes en eindeloze reacties waarin de manier waarop de twee vrouwen gekleed waren, werd afgezeken. En waarom? Omdat ze niet mager waren. En van daaruit werden er ook meteen allerlei aannames gedaan over hun stijl, gezondheid en zelfs financiën.

De mode-industrie sluit grote lichamen al tientallen jaren uit en daardoor hebben grotere mensen het nog altijd moeilijk om kleding te vinden die hen goed past. Het maakt zelfexpressie van meet af aan moeilijker en ontwikkelt zich tot maatschappelijke bodyshaming dat dikke lichamen ver weg van de “mode” houdt. En het is niet alleen de vetfobie die meespeelt. Herinner je je de “Chanel vs Walmart”-trend nog? Een meme die iets wat geliefd is aan de linkerkant plaatst en iets wat verafschuwd wordt aan de rechterkant. Goedkope en sobere outfits worden online soms “Walmartmode” genoemd, in een poging om ze te verlagen tot hun klassestatus. Mensen die hun boodschappen bij Walmart doen zijn arm, dus daarom smakeloos en niet cool. Klassenverschillen worden snel benadrukt door onze verheerlijking van beroemdheden in lelijke outfits.

De ongemakkelijke waarheid is dat het juist de dingen zijn die mensen niet kunnen kiezen – je maat, je vorm, je gezicht, je financiële achtergrond – die de grootste invloed kunnen hebben op de vraag of we wat ze dragen als “modieus” beschouwen. En dat kan ongelooflijk beperkend voelen voor iedereen die worstelt met hoe ze eruitzien. Er is een schoonheidsnorm, en hoezeer we haar ook in het gezicht zouden moeten spugen, niemand kan het ons kwalijk nemen dat we in haar schaduw leven. 

Ik zou verdomd graag kaal zijn en nooit een beha dragen en elke dag een excentrieke oogschaduw opdoen. Maar ik heb een plat hoofd en geen kaaklijn, tieten die de vloer raken als ik geen beugel-bh draag en een gezicht dat je nooit in een tijdschrift gaat zien. Het zijn eigenschappen die me het gevoel hebben gegeven dat mijn mode-experimenten niet als avant-gardistisch, maar als uncool worden beschouwd. 

De viering van het lelijke en ongewone voelt als grote onzin wanneer de mensen die het meest gevierd worden omdat ze het omarmen, zich in zo'n klein hokje bevinden. Natuurlijk zijn we de afgelopen tijd beter geworden in het uitbreiden van onze schoonheidsidealen, maar we verwachten nog steeds ogen die niet te dicht bij elkaar staan, pruillippen en haarloze gezichten. Een model kan een grote neus hebben zolang ze maar dun en “elegant” is. Een dikke meid is een stijlicoon, maar alleen als haar taille kleiner is dan haar heupen. Tweedehandskleding is opeens cool, mits het gedragen wordt door de rijken. 

We hebben nog een lange weg te gaan voordat we echt een plek bereiken waar “lelijk” bij iedereen gevierd wordt. We zijn allemaal oppervlakkig op verschillende manieren, hoe erg we het ook vinden om het toe te geven, maar het is de tweede gedachte die telt, niet de eerste. Dus als je naar iemand kijkt met een buikje in een crop-top en je instinct zegt dat het er niet geweldig uitziet, bekijk het dan eens van een andere kant: beoordeel je hun stijl of hun uiterlijk?  

Er zal altijd kritiek zijn op schoonheidsnormen vanwege de kapitalistische implicaties van zelfacceptatie en menselijke onzekerheid – maar het is niet allemaal slecht. Het internet staat vol met content die echt leuk is en onze beperkte idealen verder uitbouwt. Het is een opwindende tijd voor mode die we allemaal zouden mogen omarmen. 

Nu sociale media iedereen mondiger maakt en gewone mensen een publiek krijgen (vermeend of echt) om voor op te treden, hebben we een anti-culturele verschuiving ervaren, weg van het verafgoden van beroemdheden. Op hun beurt omarmen "normale" mensen zelfexpressie die voorheen alleen was voorbehouden aan celebs. De dagen van de term ‘overdressed’ zijn snel aan het vervagen en elke dag is aan jou om te versieren en los te gaan zoals jij dat wilt. 

Als je in een volledige Euphoria-look naar school wil gaan: doe het. Als je een vintage jurk tot aan je enkels wilt dragen naar de brunch: ga ervoor. Als je door de Action wilt paraderen in een doorschijnende slip zoals Rose McGowan ooit deed op de rode loper: waarom zou je dat verdomme niet doen?

Dit stuk verscheen oorspronkelijk op VICE NZ