Een lesje chaâbi van Omar Souleyman

Afgelopen zomer bracht Omar Souleyman , de Syrische zanger die nu in Turkije woont, zijn achtste album uit, meteen ook het eerste op Mad Decent, het label van Diplo. De plaat heet To Syria, With Love en zit vol gecompliceerde toetsenborden en flitsende arrangementen, maar evengoed nostalgie naar zijn vaderland dat door oorlog verscheurd is en waar hij al zes jaar niet meer geweest is. We vroegen de 51-jarige zanger ons te vertellen over de muziek die hem inspireerde sinds zijn debuut in 1994. Hij koos zijn favoriete chaâbi nummers: een landelijke, feestelijke folkstijl die zich eenvoudigweg laat vertalen als "populaire muziek" of "muziek van de arbeiders" en die al 20 jaar lang de Arabische wereld overspoelt.

Omar Souleyman: Begin jaren negentig begon heel Syrië op zijn chaâbi’s te zingen. Hoe het genre ontstaan is, weet ik niet precies, maar het bestaat al tientallen jaren. Elke regio in Syrië heeft zijn eigen variant, van de Jezire — in het noordoosten, waar ik vandaan kom — maar ook steden als Tartus, Aleppo, Deir ez-Zor en Latakia.

Chaâbi kan je zien als gezongen gedichten waar elke zanger zijn eigen versie van brengt. De nummers bezingen de liefde, romantiek en familie. Een beetje zoals mijn eigen nummers dus. Traditioneel wordt de chaâbi begeleid met live instrumenten uit de regio. Er is percussie in de vorm van de saz (een soort luit), de zorna (soort hobo), de quanûn (soort harp) of de rabâb (een ander soort luit) en andere blaasinstrumenten. Chaâbi wordt vaak gespeeld op bruiloften, maar ook bij het kleinste excuus om te feesten en te dansen. Mensen luisteren er even goed thuis naar of in de auto; je hoort het op straat en in winkels.

Chaâbi is het meest populaire genre op het platteland, het is het geluid van arbeiders en boeren. Dat betekent niet het alleen maar muziek voor arme mensen is: er zijn ook mensen op het platteland die het goed voor elkaar hebben. Maar gesofisticeerd volk uit de stad luistert nooit naar chaâbi, die vinden dat “vuilbakmuziek”.

In 1996 bracht ik een chaâbinummer uit dat "La'ber 3ala Turkiyya" heette, en heel Syrië is zoals ik beginnen zingen. Zo is de invloed van het genre gegroeid. Mensen begonnen zelfs mijn nummers gewoon te kopiëren. Aan het begin van het nieuwe millennium luisterde en zong zowat elk Arabisch land chaâbi. In Beiroet, Koeweit, de Emiraten en zelfs Saoedi-Arabië — landen waar mannen en vrouwen om religieuze redenen gescheiden worden tijdens vieringen — speelden mensen chaâbinummers uit Syrië.

Als je als zanger in de Arabische wereld voor de roem wilde gaan, moest je dus wel via chaâbi passeren. Zelfs Najwa Karam, een beroemde Libanese zangeres, bekeerde zich later tot chaâbi. Het genre stijl boomde dus, mensen zochten hun toevlucht in chaâbi om meer zieltjes te winnen in alle lagen van de bevolking. Het viel trouwens ook op dat al die populaire zangers hun band lieten voor wat hij was: plots zag je alleen nog toetsenborden. Voor chaâbi heb je ook geen voltallige band nodig. Met de beats, de samples en de instrumenten die in zo’n synthesizer zitten, kun je de band gewoon vervangen.

Dit zijn mijn favoriete Syrische chaâbi-liedjes, gecomponeerd door artiesten die me enorm hebben beïnvloed.

Saad al Harbawi komt uit de provincie Jezire, net als ik. Hij heeft een mooie, krachtige stem en hij zingt op een unieke manier. Hij is blind sinds zijn kindertijd, wat wil zeggen dat hij nooit van zijn leven vrouwen heeft gezien, noch hun prachtige juwelen, hun make-up of de kleur van hun haar. Best opmerkelijk om te zien hoe goed hij erin slaagt met zijn muziek beelden over te brengen van dingen die hij nog nooit heeft gezien.

Toen ik begon te zingen, coverde ik al zijn liedjes en bestudeerde ik zijn stijl tot in de kleinste details. Zijn stem is doordringend scherp en tegelijkertijd teder en overtuigend, wat ik heerlijk vind. Zijn woorden zijn diepzinnig, ik beschouw hem als mijn mentor en mijn grootste inspiratie. Hij is een van de oudste nog levende chaâbizangers, een symbool van het genre voor iedereen die weet hoe het te waarderen.

In "Wardina" spreekt Saad Al Harbawi over een meisje met een gouden ringetje in haar neus. In Jéziré onderstreept dit soort juwelen de schoonheid van vrouwen. De man in het lied zingt voor zijn verloofde. Hij drukt uit hoe waardevol ze voor hem is en hoeveel hij van haar houdt. Zij antwoordt dan weer dat zijn woorden haar diep raken. Aangezien dit lied simpelweg de schoonheid van een vrouw beschrijft, is het heel gewoon om ernaar te luisteren tijdens familiefeesten en bruiloften.

"Molayya" is een oud, traditioneel lied uit de stad Rakka, maar de afgelopen jaren werd het opgepikt door de inwoners van de provincie Jezire, die ernaar luisteren en het nummer zongen. Dit nummer bezingt ook weer de schoonheid van een vrouw en de jongeman die haar overlaadt met complimenten. Op bruiloften dansen mensen meestal de dabke op dit nummer. .

Hamid Al Fourati is een populaire artiest in de regio Aleppo. Zijn ster rees nogal snel, maar hij is niet zo beroemd als Saad Al Harwabi. Half zo beroemd, zou ik zeggen. Zijn stem is heel zacht, en hij is een geboren entertainer, zijn goede humeur is enorm aanstekelijk. Hij is een erg joviale kerel en ik vind het leuk hoe hij dat via zijn liedjes weet over te brengen.

"Cholaki" is een erg populair nummer over een jongeman die van een vrouw houdt, maar de liefde is niet wederzijds. Hij probeert zijn geliefde te troosten omdat ze zich op dit moment verdrietig en belabberd voelt.

Hdr Al Naser komt uit Al-Chaddadeh, een stad in de provincie Hassake. Hij begon rond 1997 te zingen en beklom de afgelopen twintig jaar de ladder richting sterrendom, maar hij blijft wat onder de radar hangen. Ik waardeer hem omdat hij een goede kerel is, hij is goed op het podium en heeft een mooie stem. Hij is heel bescheiden, redelijk, en dat hoor je in zijn muziek.

Zoals met veel van die nummers, hoor je deze vooral op trouwfeesten. Naser zingt over een vrouw met een bijzonder parfum. Ze loopt tussen de voorbijgangers op straat, die allemaal haar schoonheid en haar geur bezingen, maar schenkt hen geen aandacht. Ze wordt omschreven als een "schoonheidskoningin".

Ahsen Al Hasan komt uit Qamichli, in Syrisch Koerdistan. Ze lijkt haast onvermoeibaar als ze zingt. Ze heeft een heel intense stem, maar ze forceert die nooit en dat hoor je. Dat soort stemtimbre is normaalgezien niet mijn ding, maar in dit geval vind ik het geweldig. Ik weet niet waar ze nu is, ze is gestopt met op bruiloften en andere vieringen te spelen, geen idee waarom. Haar liedjes waren erg mooi en mensen hielden van haar.

Dit nummer gaat over een jongeman die een jonge vrouw belooft om haar te overlande met cadeaus in de hoop dat ze verliefd op hem zal worden. Het is in zekere zin een verhaal over onbeantwoorde liefde. Ik heb dit nummer nog nooit gezongen, maar je hoort het vaak te horen op familiefeesten, autoradio's of gewoon bij mensen thuis, zonder speciale gelegenheid.