Duncan Stutterheim over ID&T en de weg naar wereldheerschappij

Het verhaal (opgetekend door Gert van Veen) begint en eindigt met hem, de jongen uit Landsmeer die in 1992 ID&T opricht met zijn vrienden Irfan en Theo – de I en de T. The Final Exam in de Jaarbeurs is hun eerste grote feest, snel gevolgd door Thunderdome in Thialf. Dankzij Mysteryland, Innercity en Trance Energy wordt Nederland verder veroverd en met Sensation gaat ID&T op weg naar wereldheerschappij.

In 2013 koopt de Amerikaanse zakenman Robert F. X. Sillerman ID&T voor zo'n honderd miljoen euro. Duncan gaat voor het eerst van zijn leven in loondienst, als 'CEO SFX Europe'. Het is geen succes: Sillerman vaart totaal zijn eigen koers. Na de geboorte van derde dochter Pixie besluit Duncan dan ook om er in juli 2015 mee te stoppen. Begin 2016 vraagt SFX Entertainment faillissement aan; Sillerman wordt aan de kant gezet.

Lang verhaal kort: we hebben genoeg om over te praten. Twee dagen voor de allerlaatste Sensation spreek ik 'Mister ID&T' in zijn statige salon met kleurrijke meubelen, een joekel van een vleugel en een gigantisch bloemstilleven aan de muur. Ik zie opgezette vlinders, vogels en zelfs een schildpad. Verder overheerst het pauwenthema: van losse veren en hoofdtooien tot een schilderij en stoelbekleding. Ook op Duncans rechteronderarm staat er eentje, versierd met het wapen van Amsterdam. De logo's van Thunderdome en Sensation piepen onder het mouwtje van zijn T-shirt uit, de naam van zijn vrouw Lisca staat in blokletters op de andere bovenarm.

THUMP: 'Celebrate life' eindigt met een quote van jou: 'Er is nog zoveel te doen'. Wat heeft je sinds je afscheid van ID&T het meest bezig gehouden?
Duncan Stutterheim: Het eerste half jaar moest ik echt wennen. ID&T zat in zwaar weer omdat SFX failliet ging. Daar ben ik veel mee bezig geweest, vooral emotioneel. Pas vorig jaar september viel voor mij alles op z'n plek.

Wat bedoel je daarmee?
Als je iets zo lang opbouwt, wil je het goed achterlaten. Van het lijstje favorieten in mijn telefoon zit zeventig procent nog bij ID&T. Ze zijn méér dan collega's: sommige jongens ken ik al veertig jaar, sinds de lagere school in Landsmeer. Dan kun je niet zomaar zeggen: zoek het uit. Nu is het allemaal geregeld.

Jullie wilden in het begin niet als Amsterdammers bekend staan. Waarom niet?
Wij zijn wel eens uitgegaan in Parkzicht in Rotterdam. Dat duurde twintig minuten, want we werden meteen herkend. Joden! Het was de tijd dat veel voetbalhooligans op die housefeesten afkwamen. Wij wilden als ID&T, met feesten van Groningen tot Eindhoven, gewoon geen 020-nummer hebben.

Thunderdome was jullie eerste megasucces. Wat hebben die feesten en cd's betekend voor ID&T?
Na Mysteryland op de Maasvlakte in 1994 waren we op papier failliet. We moesten onze leveranciers om uitstel van betaling vragen. Dankzij de Thunderdome-cd's hebben we binnen twee jaar al onze schulden kunnen afbetalen. Die cd's hebben ID&T financieel in leven gehouden.

Hoe heb jij destijds de ondergang van de gabberscene beleefd?
Het was de eerste keer dat ons zoiets overkwam. Wij dachten dat het normaal was dat elke plaat 100.000 keer verkocht. Toen de hype losbrak, met Gabber Piet en zo, klapte het binnen een half jaar in elkaar. Persoonlijk vond ik het niet zo erg, want ik ging ook andere muziek te luisteren. We begonnen precies op tijd in een nieuwe flow te komen met Trance Energy, Innercity en Sensation.

Zag jij meteen de potentie van trance?
Zo hebben wij er nooit over gedacht, want we zijn geen Unilever. Het was meer: ik vind dit mooie muziek, laten we een feest geven! Dat is een risico. Met de omslag van Mysteryland van nacht- naar dagfestival, en van hardcore naar een brede line-up, hebben we in 2002 meer dan een miljoen verloren. Dat was echt een ramp voor ons, maar we hadden wél een goede Mysteryland neergezet. Het jaar daarna gingen we naar de Floriade. Bam! 20.000 kaarten erbij. Het jaar daarna waren we uitverkocht.

In het boek zeg je dat je aan het begin van het millennium het gevoel had dat je 'alles in goud kon veranderen'.
Alles lukte. De feesten waren uitverkocht, de cd's verkochten hartstikke goed. Toen gingen we de horeca in met strandtent Bloomingdale en Mme. Jeanette in de Pijp, de eerste cocktailbar in Nederland. Die liep in het begin heel lekker, er stonden rijen voor de deur. Dat was echt waanzinnig, maar na twee jaar begon het te kraken. In die tijd dachten we ook even ID&T Radio te doen. Dat was vanaf dag één moeilijk. We hebben maar één keer zwarte cijfers geschreven: de laatste maand voordat we verkochten. Toen moesten we grote schoonmaak houden. Veel mensen realiseren zich niet dat het soms nog meer werk is om iets netjes op te ruimen dan om het op te bouwen. Als ondernemer ben ik er trots op dat ik nooit wat failliet heb laten gaan. Je moet op tijd je verlies durven nemen.

Dat heb je niet overwogen na de eerste Sensation in 2000, waar jullie acht ton verlies leden?
Nee, want toen wisten we dat we een vet feest hadden gegeven. Het tweede jaar waren we binnen een uur uitverkocht. Dat zijn unieke momenten.

En als het die tweede keer weer verliesgevend was geweest?
Dan moet je je serieus afvragen of je een derde editie wil doen, want van de jaarwinst blijft niets over. Die edities van Mysteryland en Sensation waren serieus impactvolle momenten. Je werkt een heel jaar met veertig man voor niks. Achteraf denk je: wat hebben we veel risico genomen. Maar je zet ook niet zomaar een festival neer dat 25 jaar bestaat. Thunderdome en Sensation zijn nu iconische merken.

Sensation is uiteindelijk de hele wereld overgegaan. Welke edities staat op je netvlies gebrand?
Sensation in Chili, vanwege de mensen en het gebouw. Een oud centraal station was dat, goed voor 9.000 mensen en een waanzinnige energie. Het reizen heb ik altijd een van de leukste dingen van mijn werk gevonden. Ik ben overal als een god ontvangen in de mooiste hotels. Bij Sensation in Rusland besefte ik: jezus, we hebben gewoon de wereld veroverd. Hetzelfde in Taiwan. Kippenvel. Dat heeft heel veel bloed, zweet en tranen gekost, ik zie het mezelf ook niet nog een keer doen.

Heb je er genoeg van kunnen genieten?
Ja, intens. Ik heb alles beleefd met mijn vrouw en mijn vrienden. We hebben altijd werk met plezier kunnen combineren. Dat is best wel uniek. André Rieu doet het, maar verder zijn er niet veel Nederlandse bands of concepten die stadions overal ter wereld uitverkopen. Wij deden dat wel.

Zijn er ook landen geweest die totaal niet ontvankelijk waren voor Sensation?
Ja, Oostenrijk in 2009. De slechtste Sensation ever. De helft van de kaarten verkocht en geen kip die danste. Zwitserland was ook slecht. In de kledingwinkels in Zürich wisten ze niet eens dat er een feest was. Dan weet je al: dit wordt niks. Lisca en ik waren altijd heel goed in het laatste zetje geven. We hebben Sensation New York met z'n tweeën uitverkocht. Eigenlijk deden we dat ook al in The Final Exam-tijd: zorgen dat de coffeeshop en de platenzaak het erover hebben. Dat geldt nu nog steeds. De mensen die ertoe doen moeten het een kans geven en erover praten. Helemaal bij een feest voor alle rangen en standen zoals Sensation.

Celebrate Life is deel 2 van het ID&T-verhaal. Wat voor bedrijf was het toen deel 1, Release, uitkwam in 2004?
We waren wilder, hadden veel meer bravoure. Ik reed rond in een paarse Lamborghini, die ik had gekocht omdat mijn broer vond dat dat de enige auto was die écht niet kon. Dat is wel tekenend voor hoe wij toen waren.

Heb jij het in je ID&T-tijd eigenlijk ooit rustig aan gedaan?
Na het overlijden van m'n broer Miles in 2000 ben ik acht maanden vrij geweest. En na de fusie met Q-dance heb ik ook een jaar vrij genomen. Toen zijn we naar Australië gegaan. De Sensation in Melbourne in 2008 is voor mij het hoogtepunt van mijn carrière. Lisca en ik hebben dat vanuit het niets opgezet. We konden geen partner vinden, niemand geloofde erin. Om dan het grootste stadion van de wereld uit te verkopen op nieuwjaarsdag voor 45.000 mensen… Ongelofelijk dat we dat met z'n tweetjes geflikt hebben.

Wat was de belangrijkste reden om ID&T te verkopen aan SFX?
Wij konden zelf niet meer verder groeien. Een groot evenement als Mysteryland neerzetten begint bij zeven, acht miljoen. Dat kapitaal hadden we niet, wel de drive. We konden niet berusten in de gedachte: het is goed zo. We wilden naar de VS. We wilden naar Zuid-Amerika. En het bod was natuurlijk fantastisch. Op basis van die factoren zeiden we: let's do it.

Het verhaal over het YouTube-filmpje dat jullie naar SFX stuurden ­– met de 'Show me the money!'-scène uit Jerry Maguire – vond ik echt heerlijk.
Dat is toch hilarisch? Nadat we hadden getekend bleek dat het geld pas zou komen als SFX naar de beurs ging. Toen hebben we een mail gestuurd met dat filmpje. Zo zaten we er gewoon in. Oprotten! Bij Sillerman konden we het maken, want hij was zelf ook zo. Ik hou ervan om op het scherpst van de snede en met een beetje humor zaken doen. Als je er niet meer om kunt lachen, hoe serieus het onderwerp ook is, dan moet je stoppen.

Hoe kijk je terug op de overnamestrategie van SFX, waar ID&T ook onderdeel van was?
Ik zat in dezelfde roes. We deden de ene overname na de andere. Een gek gevoel was dat, maar ik heb wel gelachen en genoten. Het was echt een nieuw avontuur. SFX was een soort start-up, maar dan wel eentje van 500 miljoen die op een gegeven moment een miljard waard was op de beurs. Daarom maak ik nu wel eens de grap 'SFX, van miljard naar niks'. En dat in twee jaar tijd. Krankzinnig eigenlijk.

Geloofde je destijds wel in de aanpak van Sillerman?
Absoluut. We hadden echt goede plannen, maar de implementatie was totaal waardeloos. Bovendien had SFX een belachelijk hoofdkantoor met veel te veel overhead. Sillerman begon rare acties uit te halen, zoals het kopen van Rock In Rio. Een rockfestival? We zouden toch een bedrijf voor elektronische muziek bouwen? Zoiets slaat nergens op. Dat is geen visie. Maar ik zat daar niet aan het stuur. Ik heb nog een brandbrief naar hem gestuurd.

Wat stond daarin?
Het is vijf voor twaalf, vriend. Je hebt echt niet door wat je aan het doen bent. Het aandeel begon te dalen en over reorganiseren wilde hij het niet hebben. Problemen onder ogen zien is ook niet het leukste wat er is, want dan moet je erkennen dat je iets niet goed hebt gedaan. Dat kon Sillerman niet. Toen ben ik serieus gaan nadenken over stoppen.

Was dat een omslagpunt in je leven?
De grootste stap heb ik drie jaar geleden al gezet, toen Lisca en ik ons derde kindje kregen. Dat heeft een grote rol gespeeld in mijn besluit om uit het nachtleven te stappen. Nu voel ik me ook wel echt een volwassen man: ik ben 45 en heb drie kinderen. Wat we nu hebben willen we in stand houden. Ik heb genoeg uitgehaald, gezien en beleefd. Als ik morgen zou overlijden, dan heb ik niet nog iets wat op mijn bucket list staat.

Waar wil je de komende jaren je energie in steken?
Ik heb m'n geld in twee grote panden zitten: De A'DAM Toren in Noord en Nachtlab in de Elementenstraat. We willen met Nachtlab echt een van de tofste locaties in de stad zijn: er zitten zzp-plekken, twintig dj-studio's en een evenementenhal. Het is bizar dat ik die plek kon kopen, want daar ben ik ooit begonnen met feesten. Dat zoiets dan 25 jaar later op mijn pad komt, nét op het moment dat ik in iets wilde investeren…

Heb je het gekocht uit nostalgie?
Ik koop geen winkelcentrum in Purmerend omdat het een goede investering is. Zo zit ik er niet in. Ik wil er gevoel bij hebben. Het is wel grappig als ik terugdenk aan hoe ik destijds de Elementenstraat beleefde. Op m'n achttiende vond ik het waanzinnig, maar wat toen de club was is nu onze garderobe. We hebben er een prachtige locatie van kunnen maken, waar bijna 3000 mensen in passen en echt stoere feesten gegeven kunnen worden.

Naast het koffietafelboek met meer dan 1000 foto's is er ook een leesboek verschenen waarin 'Release' en 'Celebrate life' zijn gebundeld. Twee boeken in één!