Deze Russische burgerwacht leert asociale chauffeurs een lesje

Als we de duizenden youtubefilmpjes van dashboardcamera's in het Russische verkeer moeten geloven, zijn Russische bestuurders vreselijke klootzakken. Uiteraard heb je in elk land idioten achter het stuur, maar op de Russische wegen lijkt echt een soort totale anarchie te heersen: auto's staan soms op twee of drie banen tegelijk geparkeerd, regelmatig wordt er op de stoep gereden en er is blijkbaar geen enkele politieagent die de moeite neemt om te voorkomen dat de Russen zich als egoïstische debielen gedragen. Omdat de politie zo weinig doet aan deze situatie, besloot een groep Russische jongeren het heft in eigen handen te nemen.

De groep heet StopXam, wat zoiets betekent als "stop onbeschofte mensen". Ze plaatsen video's op YouTube waarin ze op een beleefde manier chauffeurs aanspreken op hun rijgedrag, en hen vriendelijk vragen om te stoppen met het aanrijden van voetgangers, of met het dubbel parkeren in drukke straten. De meeste bestuurders bieden hun excuses aan en vertrekken weer, maar degenen die de confrontatie opzoeken krijgen de enorme ronde sticker op hun auto, die bijzonder moeilijk te verwijderen is en ongeveer de halve voorruit bedekt. Soms zijn deze confrontaties grappig, soms lopen ze uit op geweld. In ieder geval geven ze een hoop voldoening.

Ik sprak met de leider en oprichter van StopXam, Dmitry Chugunov.

VICE: Hoe en wanneer ben je begonnen met StopXam?
Dmitry Chugunov: StopXam begon in mei 2010, dus we zijn nu bijna vijf jaar bezig. Ik begon ermee vanwege mijn eigen ervaringen in Moskou, waar ik vaak heel onbeschofte dingen tegenkwam. Zo heb ik een keer bijna drie uur staan wachten op een auto die dubbel geparkeerd stond.

Dus besloot je om enorme stickers op auto's te plakken?
Tja, mijn vrienden en ik dachten na over hoe je het beste een xam [letterlijk "een onbeschoft persoon" in het Russisch] herkenbaar kon maken en we besloten dat we een sticker moesten maken, zo groot als de halve voorruit, met een grote en duidelijke boodschap erop, namelijk: "Ik spuug op iedereen en rij/parkeer precies zoals ik wil."

In sommige van jullie video's loopt de confrontatie uit op geweld. Zijn jullie nooit bang dat het echt helemaal uit de hand loopt?
Nee eigenlijk niet. Ik ben al heel lang niet meer echt bang geweest. Mensen die willen vechten proberen hun zwakte te verschuilen achter hun agressie. Ze gaan vaak schelden, of dreigen dat ze me gaan slaan, maar ik reageer daar gewoon heel rustig op. Ik heb ervaring in het leger dus ik ben niet snel bang.

Heb je wel eens nagedacht om een wapen mee te nemen om jezelf te verdedigen? Of gewoon een grote stok of zo?
Dat doe ik liever niet. Van agressief doen komt alleen maar meer agressiviteit en wij proberen juist om dat tegen te gaan. We zouden hooguit pepperspray gebruiken, maar dat is tot nu toe nooit nodig geweest. Wapens of stokken nemen we sowieso niet mee.

Waarom zijn Russen eigenlijk zulke asociale chauffeurs?
Dat zijn ze niet allemaal! Een van de doelen van dit project is om te laten zien dat er verschillende soorten bestuurders zijn: sommige geven gewoon geen fuck en houden totaal geen rekening met een ander. Die mensen filmen we en zetten we voor schut. Hierdoor kan de jonge generatie zien dat dit soort gedrag negatieve gevolgen heeft. We proberen ook te laten zien hoe mensen zich wel in het verkeer moeten gedragen.

Dat klinkt heel mooi, maar waarom heeft juist Rusland dit specifieke probleem? Als je al die dashcamvideo's bekijkt dan lijkt het wel alsof de helft van alle Russen een complete debiel is in het verkeer.
Nou ja, ten eerste rijden er bij ons gewoon enorm veel auto's op de weg. Een auto is een makkelijke manier van je verplaatsen en helaas ruilen Russen die luxe niet zo gauw in voor het openbaar vervoer. Bovendien zijn auto's een symbool van rijkdom – hoe cooler je auto, hoe groter je pik. Maar misschien wel het grootste probleem is dat de huidige bevolking zich nog niet zo heel lang heeft kunnen ontwikkelen als maatschappij. De laatste vijfentwintig jaar van onze geschiedenis hebben gezorgd voor grote gaten in onze normen, waarden en onderwijs. De Russische verkeersproblematiek is een weerspiegeling van bestaande problemen; mensen kunnen meningsverschillen niet op een constructieve manier oplossen.

Heb je een favoriet StopXam-moment?
Ik zou het zo gauw niet weten. Elke confrontatie is anders. Sommige filmpjes zijn grappig, sommige zijn triest, maar ze draaien allemaal om een groter idee, namelijk dat er normen moeten worden hersteld. Er is denk ik niet één specifiek filmpje die het beste is.

Hoeveel mensen werken mee aan StopXam?
Het idee is inmiddels verspreid door heel Rusland, op allemaal verschillende plekken. Er zijn duizenden mensen die het project steunen en honderden mensen zorgen ervoor dat het allemaal lukt.

Hoe steunen mensen het project?
Sommige mensen sturen ons geld, maar de mensen steunen ons vooral door het idee te verspreiden. We hebben twee kanalen op YouTube – waarvan er op dit moment eentje geblokkeerd is vanwege wat juridische problemen – en een daarvan hebben we twee miljoen abonnees. Door dat grote publiek alleen al kunnen we het project blijven doen.

Helpt of steunt de politie jullie ook?
Deels. Eerst waren ze ons vooral tot last, maar op een gegeven moment werd onze verhouding beter. Niet dat ze ons toen echt gingen helpen, maar ze vielen ons in ieder geval niet meer lastig. Ze begrepen dat ons project wordt gesteund door de president en daardoor probeerden ze zich erbuiten te houden.

Wacht, StopXam heeft de goedkeuring van de president? Wat heeft Poetin tegen jullie gezegd?
Hij zei dat we goede mensen waren maar dat het gevaarlijk is wat we doen. We moeten dus voorzichtig zijn zodat we niet zelf de wet overtreden, want hij zei wel dat een goedwerkende maatschappij binnen de grenzen van de wet moet blijven.

Wat heb je geleerd van dit project?
Ik ben vooral geduldiger en toleranter geworden. Ik heb geleerd om anderen beter te begrijpen en om mijn standpunt duidelijk over te brengen, zelfs aan de koppigste mensen. Ik heb de meest halsstarrige mensen laten zien dat hun vrijheid soms ophoudt waar die van een ander begint.