Het kwaad is overal, maar… vooral in Noorwegen

Illustratie door Olov Lagerqvist

Noorwegen wordt al eeuwenlang gezien als de (of nou ja, in ieder geval een) bron van het kwaad. In de middeleeuwen geloofden sommige Europeanen dat het land vol met heksen en trollen zat, en in de jaren negentig was de Noorse black metal-scene vaak in het nieuws vanwege vermeende banden met satanisten, het in de fik steken van shit, en hier en daar zelfs een moord. Hoewel de criminaliteit in Noorwegen belachelijk laag is in vergelijking met de rest van de wereld, zijn de Noren nog steeds gefascineerd door het kwaad. Zó gefascineerd dat er een school is die er het aankomende schooljaar een heel vak aan gaat wijden.

Afgelopen maart kondigde Soltun aan (dat is een folkhøgskole in Harstad: een school waar Noren een jaartje heengaan na de middelbare school) dat er een nieuw vak in hun syllabus staat: een diepgravende studie over het kwaad. Volgens de officiële beschrijving van het vak, dat trouwens gewoon Ondskap (“Kwaad”) heet, mogen de studenten zich verheugen op “een jaar waarin je ontdekt wie je bent en tegelijkertijd probeert om antwoorden te vinden op de vragen die afschuwelijke, groteske of verschrikkelijke acties met zich meebrengen.” De docente, Kristine Edith Morton, legde me uit wat dat precies betekent.

VICE: Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: ben jij evil?

Kristine Edith Morton: Ik geloof dat iedereen iets kwaads in zich heeft, en dat dit onder bepaalde omstandigheden naar buiten kan komen. Iedereen weet dat het er zit. In mijn lessen probeer ik niet de oplossing voor het kwaad te vinden, maar ik zal het wel analyseren, uit elkaar trekken, en proberen het te begrijpen. Het kwaad begrijpen is de poort tot goedheid.

Denk je dat Noren slechtere mensen zijn dan mensen met andere nationaliteiten?

Nee, maar ik denk wel dat het kwaad een comeback heeft gemaakt in Noorwegen met Anders Breivik. Het staat eigenlijk min of meer vast dat hij slecht is, al zijn er nog steeds mensen die zijn ideologie steunen. In mijn lessen zullen we nadenken over wat het is in onze maatschappij dat ons dat soort dingen laat denken. We zullen ook nadenken over dingen als: is een handeling nog steeds slecht als je denkt dat je iets goeds doet? Jonge mensen moeten zulke vragen beantwoorden.

Wat zal er nog meer in jouw curriculum staan?

Het zou interessant zijn om mensen die Satan aanbidden als gastdocenten voor de klas te zetten, zodat zij hun verhaal kunnen vertellen en de studenten kunnen kijken of ze zoiets aantrekkelijk of juist afstotelijk vinden. Ik zou graag het goed en het kwaad tegenover elkaar zetten. We kunnen bijvoorbeeld kijken naar de overeenkomsten tussen Hitler en Moeder Theresa. Werden ze gedreven door persoonlijke motivatie, of waren ze een product van hun tijd? Na negen maanden over dit soort dingen na te hebben gedacht, hoop ik dat mijn studenten de wereld in zullen trekken en iets goeds zullen doen.