Hoe Syrische vluchtelingen elkaar helpen om te wennen aan het leven in een vreemd land

Toen Ahmad Denno als asielzoeker in Berlijn aankwam, voelde hij zich verloren. De jonge Syriër sprak geen Duits, had geen vrienden en sliep met tweehonderd andere mannen op een basketbalveldje. Veel van zijn lotgenoten hadden het niet veel beter.

"De meesten zaten de hele dag binnen. Ze wisten niet waar ze heen moesten gaan," vertelde Denno me recentelijk in een café in Berlijn. Denno is een slanke man van 25 jaar, met een kortgeschoren kapsel. "Ze spreken alleen Arabisch. Ze willen graag iets doen, maar ze weten niet hoe."

Denno wilde wel helpen. Hij gaf zijn telefoonnummer aan mensen in de opvangkampen. Hij vertelde ze dat ze hem konden bellen als ze iets nodig hadden. In drie maanden tijd gaf hij minstens honderd vluchtelingen zijn nummer.

"Ik werd zo'n vijftien tot twintig keer per dag gebeld, dus het werd moeilijk ze allemaal te woord te staan," zegt Denno. Hij was een van de weinigen in het kamp die Engels sprak, dus besloot hij daar gebruik van te maken. "Ik dacht na over wat ik kon doen. Er waren immers meer dan honderdduizend mensen in Berlijn die allemaal wel iets wilden doen, maar ze spraken alleen Arabisch." Hij besloot een website voor ze te ontwikkelen, Eedbeed. De website is volledig in het Arabisch en staat vol met alle informatie die je als vluchteling in Berlijn nodig hebt: hoe je een werkvergunning en medische zorg kunt krijgen of hoe de metro werkt. Met hulp van een team van 25 vluchtelingen werkte Denno aan Eedbeed – wat "hand in hand" betekent. De website komt later dit jaar online. Denno is nu met een aantal Duitse zakenmensen in gesprek die in de website willen investeren.

"Het grootste obstakel voor de vluchtelingen is de taal. Het idee is dat deze mensen naar buiten moeten en actiever moeten zijn," zegt Denno. "Dan kunnen ze beter integreren, want het duurt minstens 1 tot 2,5 jaar voordat ze de taal leren."

Eedbeed is lang niet de enige informatiebron gemaakt door vluchtelingen. In de laatste paar maanden maakten ze onder meer een vluchtelingenkrant, een radiozender en een app die uitlegt hoe je toegang krijgt tot overheidsdiensten. Maar volgens Denno zal zijn site, in tegenstelling tot die andere bronnen, werken als een soort marktplaats waar al die behoeftes samenkomen. Het plan is om de website uit te breiden met een gids over de Duitse cultuur en wet, een nieuwspagina, een kalender met evenementen en een youtubekanaal.

"Eedbeed legt bijvoorbeeld uit hoe je je opgeeft voor een studie en een werkvergunning krijgt," zegt Denno, die als marketeer in Aleppo werkte voordat hij vluchtte. "Toen ik Berlijn aankwam, leerde ik alles zelf met Google en GPS. Ik belde met allerlei instanties, maar het was ontzettend moeilijk, ondanks dat ik Engels sprak. Anderen kunnen dat niet."

Voor vluchtelingen is de integratie – naast het taalprobleem – lastig omdat ze de Duitse normen en waarden vaak niet snappen. Eedbeed moet daarbij ook gaan helpen.

"In Syrië is het bijvoorbeeld een schande als een vrouw een man voor de rechter sleept, en zal haar familie haar verstoten. Hier is dat niet zo, maar dat snappen veel mensen niet. Vrouwen zijn vrijer," legt hij uit. "De site zal ook simpele dingen uitleggen, bijvoorbeeld hoe je met iemand proost. Ik zat een keer aan een bar toen ik hier net een paar maanden was en we proostten met z'n allen. Toen kwam er iemand naar me toe en vertelde me dat je degene moet aankijken als je proost, want anders krijg je zes jaar ongeluk."

Zain Hazzouri, die werkt voor Eedbeed, maakte deze video over hoe je met de metro reist in Berlijn voor nieuwe vluchtelingen

"Ik wil met deze site een einde maken aan de hulpeloosheid die je voelt als je op asiel wacht," zegt Denno. Hij kwam in december 2014 in Duitsland aan, maar is nog steeds in afwachting van zijn asielzoekersstatus vanwege een grote verwerkingsachterstand. "In opvangcentra zijn mensen hopeloos. Ze denken dat ze moeten wachten op documenten van de Duitse overheid voordat ze kunnen studeren, maar dat hoeft helemaal niet." De site gaat ook lokaal nieuws publiceren in het Arabisch. Het wordt een combinatie van vertaalde verhalen van Duitse websites en eigen geschreven artikelen. Denno krijgt daarvoor de hulp van een aantal journalisten, die hij heeft gerekruteerd uit een groot netwerk Syrische vrienden in Berlijn. Rami Morad, een vriend van Denno uit Damascus, gaat de nieuwspagina leiden. Hij vertelde me dat hij al maanden artikelen over Berlijn op zijn facebookpagina deelt. "Ik ben elke dag, soms twintig uur, bezig met het vertalen van Duitse artikelen naar het Arabisch," zegt Morad. Hij heeft kennissen door de hele stad die hem tips en nieuwtjes sturen. "Ik ben hier nu twee jaar, maar ik ken elk hoekje en gaatje van Berlijn."

Zain Hazzouri – een andere vriend van Denno – werkt zelfs aan een soort realityshow voor vluchtelingen, waarin vluchtelingen naar kroegen, restaurants en evenementen gaan met een cameraatje op hun kraag. Op die manier kunnen anderen de Duitse gebruiken leren.

"Alle vluchtelingen komen hier in een hele andere wereld terecht. Ze durven soms niet eens een watertje te bestellen – moeten ze eerst betalen of eerst het flesje aannemen?" vertelde Hazzouri, een slungelige jongen van twintig, me. "Het is voor hen erg onduidelijk. Wat moeten ze doen als ze een restaurant binnenkomen? Eerst wachten of gelijk zitten? De filmpjes laten zien hoe je je moet gedragen in de stad." Hazzouri is filmmaker en studeerde wiskunde in Syrië. Hij werkt ook aan duidelijke 'how-to'-videos voor meer ingewikkelde taken, zoals een afspraak maken bij de dokter. Hij kwam op het idee toen hij een Duitse vriend hielp met een schoolopdracht en hij een video maakte over hoe je met de metro reist in Duitsland.

"Het was de bedoeling dat hij een project maakte om vluchtelingen of migranten te helpen, maar we moesten het in het Engels doen omdat het een schoolopdracht was," zei Hazzour. Hazzouri begon twee maanden nadat hij in Duitsland aankwam aan het project. Op dat moment verdiende hij z'n geld met elke baan die hij maar kon vinden – van keukens schoonmaken tot helpen met verhuizen. Hij had het geld hard nodig. "Het was moeilijk voor mij, want de eerste zes maanden kreeg ik geen geld omdat de overheid mijn dossier was kwijtgeraakt," zei hij.

Hazzouri en Denno hopen dat Eedbeed praktische informatie kan bieden en daardoor kan helpen om de culturele barrières te overbruggen. "Ik wil Arabische lezers doen beseffen dat hoewel we misschien anders denken," zegt Denno, "we uiteindelijk allemaal moeten leren om samen te leven."