Hoe Vjeze Fur op een dag skypete met Micha Klein

Micha Klein met zijn vrouw Ruzanna en dochtertje Zoe Joy in hun villa op Bali. (Portret door Fiorenzo Nisi)

We lieten Micha Klein, ’s Nederlands bekendste video- en computerkunstenaar, interviewen door Vjeze Fur van De Jeugd. Waarom? Nou, omdat Micha best wel fan is van De Jeugd. “Ze zijn schijteigenwijs en toch relativerend.”

Vjeze Fur (echte naam Freddy Tratlehner) kan op zijn beurt Micha’s surrealistische kunstwerken — vol met verwijzingen naar schoonheid en hedonisme — ook wel waarderen. “Ze lijken kunstmatig of oppervlakkig, maar dat vind ik er juist tof aan.”

Micha studeerde in 1989 als eerste computerkunstenaar af aan de Rietveld Academie. Als vj was hij een pionier in de opkomende housescene. In 1993 dook Kleins kunstwerk Pillman op, het pilpoppetje dat Eminem later gebruikte voor zijn tour. Micha vj’de live met Tiësto en exposeerde van Tokio tot San Francisco. Hij kwam vaak in de media door zijn inmiddels beëindigde relatie met Afke Reijenga en zijn liefde voor recreatieve drugs.

The Session (1998), met Micha Klein (fluit) en Afke Reijenga (vleugels).

Genoeg om te bespreken dus. Eén praktisch probleem: Micha woont al drie jaar in een villa op Bali met zijn beeldschone vrouw Ruzanna en dochtertje Zoe Joy. Dus vindt het chaotische maar gemoedelijke gesprek plaats via Skype, in Freddy’s woonkamer in Amsterdam. Het is zaterdagochtend en de rapper heeft een jetlag. Hij is net een dag terug uit New York. “Ik heb in tien dagen 25 clubs bezocht. New York slokt je op.”

Het is een apart duo om te zien. Freddy heeft een flinke baard, draagt een housebroek en een Oosterse bandana, en drinkt een kop saliethee. Op de bank ligt een half uitgepakte koffer. Micha is geblondeerd en zongebruind, draagt een tanktop en drinkt een biertje. Op de achtergrond speelt Ruzanna piano, terwijl het op Bali begint te schemeren.

Freddy Tratlehner: Jij gaat verschrikkelijk lekker daar. Wat doe je tegenwoordig?

Micha Klein: Het was een supergoede beslissing om naar Bali te emigreren. Ik had genoeg rondjes om de grachten gelopen en was moe van de jaloezie en benepen mentaliteit. Ik heb dit huis gekocht in Sanur — het Wassenaar van Bali — en daarna nog twee in Seminyak, die ik verhuur. Ik werk nog steeds als kunstenaar en ben druk bezig met de lancering van mijn video editing software. Ik heb een lekker leven hier, met de baby.

Even terug naar het uitgaan in de jaren ‘90, hoe leuk was dat nou echt? Ik heb de Mazzo een jaar meegemaakt en toen was het klaar.

De opkomst van house was waanzinnig. Met mijn broertje organiseerde ik in 1988 al een acidhousefeest in een megakraakpand in Utrecht. We beschilderden de tent; overal videoprojecties. We speelden live acid met Save the Robots. De nineties waren net de sixties, maar met betere drugs. Er was een rush van optimisme. De muur was gevallen, de apartheid was afgeschaft. Everybody was loved up on E. Can’t you feel it?

Ik heb nog nooit drugs genomen.

Man, maak dat je moeder wijs. Ik ook niet.

Je moet even iets bij je neus wegvegen.

Dat is mijn grijze snorretje, haha. Met Club Love zijn we echt tekeergegaan. We gaven gratis MDMA-cocktails aan alle bezoekers. Dat waren de meest psychedelische party’s die Amsterdam ooit heeft gezien.

Waarom ben ik daar nooit geweest?

Weet ik niet, kwam je ook nooit naar Chemistry? Dat was de plek toen de RoXY was afgebrand. Op Chemistry vonden we met de combinatie van dj en vj op het podium de boel opnieuw uit.

Ik was op mijn 17de meer van de techno.

Die gasten waren er ook. John Digweed, al die jongens draaiden op Chemistry.

Dan ging ik daar toevallig niet heen.

Die grote schermen, dat deden ze nog nergens anders ter wereld. Maar na 2000 kreeg ik steeds meer het gevoel: wat staan we daar nou met onze handjes in de lucht? De euforie ebde langzaam weg, en toen kwam 9/11.

Happy Earth Sad Earth (1996), voor Wired Magazine.

Ga je nu nog weleens uit?

Natuurlijk. Ze hebben hier op Bali wereldtenten met top-dj’s en een mooie crowd, dus een nachtje doorhalen komt hier ook nog wel voor.

Gelukkig. Zullen we het even over jouw kunst hebben? Jouw vrije werk gaat volgens mij over oppervlakkigheid, dus waar zit de diepgang in jouw werk?

Dat is een misconceptie. Ik heb ook heel donker werk gemaakt.

Maar ik bedoel het ook niet op een…

Wacht, laat me het uitleggen. Om op te vallen in de mediacultuur moest mijn werk net zo geil als reclame en entertainment zijn. We worden gebombardeerd met commerciële boodschappen; moderne kunst is een margeverschijnsel geworden. In galeries staan vijftig mensen met een glas wijn in hun hand, blij omdat zij begrijpen dat dat witte kutding aan de muur kunst is. De jeugd is daar niet. Ik wil kunst maken die voor iedereen toegankelijk is, zonder dat je er een boek voor moet lezen.

Ik wou het nader uitleggen, maar toen begon je te raaskallen, haha.

Pillman is bijvoorbeeld een simpel beeld, maar hij daagt ons uit om na te denken over hoe we ons bewustzijn, onze stemmingen en onze seksualiteit veranderen door het nemen van chemische cocktails. Prozac, viagra, xtc; legaal of illegaal.

Pillman (1993)

Jouw landschappen zijn alleen vrij kaal. Het zijn paradijselijke voorstellingen, maar als je in het echt een bloem opensnijdt, zit daar weer een wereld in. Als ik jouw bloem zou opensnijden, voel ik leegte. Dat bedoel ik met oppervlakkig.

Love, peace and happiness is een viering van een ideaal, maar door de plastic weergave vraag je je toch af of het geen illusie is. In White Chill zie je een atoombom ontploffen op de achtergrond van een lieflijke chillout-party. Die dubbele laag is dus altijd aanwezig. De werken uit de Club Love International Army Series zijn zeker niet kaal, maar juist extreem realistisch. Het is een reflectie op de sociaal-politieke veranderingen na 9/11. Deze werken toonden al in 2005 het Occupy-gevoel. Jaren voor mensen de straat opgingen om te protesteren tegen de bankencrisis en het kapitalisme.

Crystal Powder from God (2000).

Hé, hoe oud is je kindje eigenlijk?

Micha: Anderhalf, gemaakt in Bali. Kijk haar nou rondlopen met haar blonde koppie. Ik ben best oud pappie geworden, maar dit had ik tien jaar geleden nog niet aangekund. Daarvoor was ik te veel een self-obsessed ego artist; daar heeft een kind niks aan.

Ruzanna: Micha dacht altijd dat hij onvruchtbaar was, maar ik was direct zwanger.

Micha: Ik was een cynische ouwe zak aan het worden, maar Ruzanna heeft mij gered. Binnen een half jaar zijn we naar Bali vertrokken en hebben we een baby gemaakt.

Ruzanna: Ik ben vier keer klaargekomen tijdens mijn bevalling.

Micha: Orgasmic births. Je had haar ogen moeten zien. Ik dacht: what are you on?

Ruzanna: Je maakt je eigen drugs aan, all natural. Het is de meest seksuele ervaring die er is. We waren aan het vrijen tussen de contracties door.

Dat lijkt me ideaal. Micha, kijk je nu anders tegen dingen aan, zoals drugs?

Omdat ik een kind heb?

Ja, je vindt toch dat alles vrij moet zijn?

Ik vind nog steeds dat je alle drugs vrij moet kunnen gebruiken. Baas in eigen brein. In principe hoef je alles ook maar één keer te proberen om er wat van te leren.

Eigenlijk wel, maar zo werkt het niet hè?

Nee, ik ging er ook lang mee door, tot mijn lichaam er niet meer tegen kon. Nu ben ik er niet zo meer mee bezig. Ik neem alleen heel af en toe een pil. Ik heb bijna dertig jaar geblowd, maar ik mis het niet. Door de dood van mijn vader in februari ben ik bewuster geworden van mijn sterfelijkheid. En nu ik zelf vader ben, ga ik ook beter met mijn gezondheid om. Wij hebben tegenwoordig zo’n juicer. We jagen er thuis nu zakken appels, wortels en komkommers doorheen.