Jonge museumvrijwilligers vertellen waarom ze museumvrijwilliger zijn geworden

We hebben een hoop mooie musea in Nederland, maar die zouden waarschijnlijk een stuk minder mooi zijn als er geen vrijwilligers zouden zijn – vrijwel ieder museum werkt met vrijwilligers, en 15 procent zelfs uitsluitend. Kun je nagaan hoe het er allemaal wel niet uit zou zien als de Nederlandse musea níet zouden kampen met een vrijwilligerstekort.

Met de vergrijzing op de loer, lijkt dat tekort niet zomaar te verdwijnen. Het helpt ook niet mee dat veel jonge mensen er over het algemeen nauwelijks te porren zijn om hun vrije dag – als ze die überhaupt al hebben – door te brengen in een museum, terwijl ze ook nog eens aan het werk zijn, en daar dan ook nog eens niet voor betaald krijgen.

Toch zijn er wel degelijk goede redenen te bedenken waarom je wél als vrijwilliger in een museum aan de slag zou gaan. Om te horen welke te dat zijn, en omdat het vandaag Nationale Vrijwilligersdag is, vroegen we een aantal jonge museumvrijwilligers hoe ze erop kwamen om dit werk te doen, en wat ze er het allerleukst aan vinden.

Elke zondagmiddag sta ik in het museum om bezoekers te helpen en te woord te staan. Ik vertel mensen over tentoonstellingen en beantwoord ook simpele vragen zoals waar het toilet is. En als iemand een beetje verloren door de zaal loopt, kijk ik hoe ik diegene kan helpen. Laatst was er bijvoorbeeld een vrouw die wat teleurgesteld leek te zijn. Ze was vooral gekomen voor wat werken in de vaste collectie, maar kon die nergens vinden. Dus toen heb ik haar de weg gewezen. Achteraf gezien kwam ze nog naar me toe om te zeggen dat ze dat heel fijn vond, ondanks dat ze er niet specifiek om had gevraagd.

Ik zit nu in het vierde jaar van mijn studie cultureel erfgoed, en ben hier in mijn eerste jaar mee begonnen. Ik wilde ervaring opdoen in de museale sector, en het Stedelijk is een van mijn favoriete musea in Nederland. Dus ik dacht: laat ik dat eens proberen. Een vergoeding krijg ik niet, maar het ging me er vooral om dat ik wat zou leren. Ik had ook tickets kunnen verkopen of bij de garderobe kunnen staan, wat niet onder vrijwilligerswerk valt, maar nu heb ik veel meer persoonlijk contact met de museumbezoekers, en leer ik hoe ik ze een betere dag kan bezorgen.

Het is ook een makkelijke manier om een netwerk opbouwen, wat in mijn geval natuurlijk erg handig is. Al zie ik het inmiddels niet eens meer echt als werk. Het is eerder een moment van rust in de week. Als het aan mij ligt ben ik hier voorlopig nog niet weg.

In het museum geef ik uitleg over de objecten die er te zien zijn. We hebben bijvoorbeeld een oud kanon uit de zeventiende eeuw, en daarnaast een modernere variant. Bij de oude duurt het echt drie minuten voordat je eindelijk kunt schieten, omdat je de kogel en het kruit er zelf in moet doen, het moet aanstampen, enzovoorts. Terwijl het nu gewoon allemaal automatisch gaat.

Daarnaast houd ik me ook bezig met de techniek. We hebben allemaal interactieve games, waarin je bijvoorbeeld een haven uit kunt varen met een radarscherm, en het komt geregeld voor dat iets het niet helemaal doet. Ik loop elke dag een paar controlerondjes, en als er iets mis is repareer ik het gelijk. En omdat er dan ook gewoon mensen rondlopen, leg ik ze gelijk uit wat ik precies aan het doen ben.

Ik doe een opleiding tot maritiem officier aan het ROC, om uiteindelijk stuurman-monteur aan boord te worden. Dus daar sluit dit vrijwilligerswerk perfect op aan. Los daarvan vind ik het ook leuk vanwege de verschillende mensen die je ontmoet, en de verhalen die je af en toe hoort.

Een oudere collega van me heeft bijvoorbeeld vroeger zelf als bootsman bij de marine gewerkt. Hij vertelde dat hij een keer stiekem een kip op het schip had gesmokkeld, in een ongebruikte ontsmettingsruimte nota bene. Hij had af en toe eieren bij het ontbijt, maar hij vertelde niemand waar hij ze vandaan had. Tot een paar maanden later, toen iemand een routinecheck deed en de kip aantrof. Het was nog best een dingetje, want een ontsmettingsruimte moet natuurlijk wel schoon zijn, maar hij mocht zijn baan gelukkig houden. De bemanningsleden moest er vooral heel hard om lachen.

Ik werk mee aan de tentoonstellingen, van de brainstormsessies tot de uiteindelijke expositie. Daarnaast schrijf ik teksten die aansluiten op de tentoonstellingen in het museum, zoals vaste rubriekjes die in de lokale krant De Stad Gorinchem komen te staan. Maar ook bijvoorbeeld zaalteksten.

Op dit moment hebben we een tentoonstelling over de raakvlakken tussen voedsel en kunst, genaamd De smaak te pakken. Zelf leek het me van tevoren erg leuk om een werk van de Zwitserse kunstenaar Daniel Spoerri erin te laten zien, en ik heb er zelf voor gezorgd dat dat gelukt is. Via via kwam ik in aanraking met een Antwerpse galeriehouder die wat werk van hem bleek te hebben, dat we in bruikleen mochten exposeren. Daar was ik blij mee, want Spoerri is een pionier op het gebied van voedsel in kunst.

Wat ik vooral leuk vind aan dit vrijwilligerswerk is dat je iets neerzet, waar andere mensen vervolgens inspiratie uit kunnen halen. Ik heb er ook een hoop van geleerd. Strak plannen vooral, haha. Het heeft ook wel mijn creativiteit gestimuleerd, en het inzicht gegeven dat je met een klein budget eigenlijk al veel kanten op kunt. En voor mij persoonlijk was het ook gelijk een leuke manier om Gorinchem te leren kennen – zelf kom ik hier namelijk niet vandaan. Toen ik hier kwam wonen wilde ik graag iets in de culturele hoek doen. Ik ben kunsthistorica van origine.

Verder werken hier ook mensen die een totaal andere achtergrond hebben. Een andere vrijwilliger houdt zich bijvoorbeeld bezig met de communicatie, en hoe we mensen online beter kunnen bereiken. Het is maar net waar je interesse ligt, en waar je je in wilt ontwikkelen. En verder is het hier ook gewoon heel gezellig. Het is één grote museumfamilie.

Ik kom uit Iran, en spreek behalve Nederlands en Engels dus ook Perzisch. Dat komt goed van pas bij mijn werkzaamheden: ik doe onderzoek voor een tentoonstelling over middeleeuwse tuinen, die in mei 2019 opent, en vertaal daar verschillende bronnen voor. Ik zoek bijvoorbeeld uit wat er in middeleeuwse, Perzische handschriften staat geschreven, en welke verhalen er in schilderijen worden verteld.

Omdat ik ook kunstgeschiedenis studeer aan de Universiteit Leiden, doe ik dit één dag per week, op zaterdag. Daardoor kost het ook niet al te veel tijd, maar wel net genoeg dat ik er nog wat van opsteek. Het is een goede aanvulling op mijn studie: ik doe praktijkervaring op, en leer precies wat er allemaal komt kijken bij het opzetten van een tentoonstelling. En ik kan ook nog eens iets doen voor mijn eigen land, en wat kennis toevoegen hier in Nederland.

Ik kwam erop om dit te doen toen ik in de bibliotheek zat te studeren en op de website van het Rijksmuseum van Oudheden terecht was gekomen. Ik zag dat er iets te zien was over Persepolis, een oude nederzetting in Iran die op de werelderfgoedlijst staat, en waar ikzelf nog stage heb gelopen. Het leek me leuk om mijn kennis hierover in te zetten voor dit museum. De tentoonstelling waar het om ging liep al ten einde, dus dat lukte niet meer, maar bij de volgende was ik gelukkig van harte welkom.