We vroegen de mensen van de Doomsday Clock naar Trumps "Vuur en woede"

VS-President Donald Trump heeft deze week de wereld (weer?) gechoqueerd toen hij zei dat hij op de de Noord-Koreaanse dreigementen zou reageren met onvoorwaardelijke agressie. "Noord-Korea kan maar beter stoppen met dreigementen aan het adres van de Verenigde Staten," zei hij tegen verslaggevers. "Anders zullen ze te maken krijgen met vuur en woede op een manier die de wereld nog nooit gezien heeft."

Toen reporters hem twee dagen later vroegen naar zijn uitspraak, deed hij er nog een schepje bovenop: "Misschien was die uitspraak niet hard genoeg."

De uitspraak deed alle alarmbelletjes rinkelen bij het kernwapentoezicht. "Trump is een opschepper die raaskalt wanneer hij niet goed weet wat hij moet zeggen. Het is *waarschijnlijk* een goed teken dat hij angstig is en onzeker is over wat hij moet doen," tweette Jeffrey Lewis, Directeur van het programma Niet-verspreiding van kernwapens in Oost-Azië aan het Middlebury Instituut voor Internationale Studies. Hij is ook oprichter van Arms Control Wonk, een blog over wapentoezicht en (nucleaire) ontwapening. "Dat, of we gaan allemaal sterven in het nucleaire hellevuur van twee gekken, mogelijk gemaakt door meelopende slijmballen en hielenlikkers. We zullen het zien."

Lewis is niet de enige wetenschapper die een nucleair eindscenario vreest. De mensen die verantwoordelijk zijn voor de doemdagklok zijn al even bezorgd. Dat is een metaforische klok die laat zien hoe dichtbij de totale vernietiging onze aarde is. Maar ondanks hun zorgen, zijn er geen plannen om de wijzers van de klok dichter bij doemsdag (en dus middernacht) te brengen. Nog niet.

De klok wordt gerund door het Tijdschrift van Atoomwetenschappers, een hoop experts in nucleair beleid, klimaatverandering, en andere globale dreigingen. Momenteel staat de klok op tweeënhalf minuten voor middernacht, 30 seconden dichterbij vernietiging dan vorig jaar. Volgens de wetenschappers bewogen ze de klok een halve minuut vooruit in 2016 als reactie op Trumps ontkenning van de klimaatverandering, zijn aangekondigde uitbreiding van het nucleaire wapenarsenaal en de oplopende spanningen tussen wereldwijde superkrachten.

Ondanks de vurige retoriek van Trump en Kim Jong-Un zullen de wetenschappers de klok nu niet vooruit bewegen, in feite enkel omdat ze pas in november samenkomen om daarover te beslissen. Dat betekent niet dat ze niet doodsbang zijn.

Motherboard heeft Robert Rosner gecontacteerd, medevoorzitter van de Wetenschaps- en Veiligheidsraad van het Tijdschrift van Atoomwetenschappers. We vroegen hem water door zijn hoofd ging toen hij Trump zijn uitspraak zag doen.

"Wanhoop," antwoordt Rosner. "Het was in dezelfde stijl als de grote leider van Noord-Korea: zeer strijdlustig. Was er sprake van een achterliggende strategie op het moment dat die dingen gezegd werden? Over hoe alles zou aflopen? Van alles wat ik gehoord heb, is het antwoord nee. Dat is eng."

Rosner zegt dat woorden ertoe doen. Dat is ook een punt waarop het Tijdschrift hamerde in zijn statement bij de laatste aanpassing van doemdagklok.

"Soms worden er dingen gezegd, die dan verkeerd geïnterpreteerd worden… en dan gaan mensen over tot actie," vertelt hij. Over Kim Jong-Un zegt hij: "we hebben te maken met een tegenstander die, zoals we weten, onvoorspelbaar is, en dingen heeft gedaan die niemand had verwacht. Hij heeft zijn halfbroer laten vermoorden. Ronduit onaanvaardbare dingen."

Hij wijst er ook op dat de hoofdstad van Zuid-Korea binnen handbereik ligt van de Noord-Koreaanse artillerie in de Gedemilitariseerde Zone. Seoul bevindt zich op maar 56 kilometer van de Noord-Koreaanse grensregio. "Wat gaan we doen als Kim Seoul begint te bombarderen?", vraagt Rosner zich af. "Wat is dan onze reactie? Nucleaire wapens? Echt? Dus ja. Woorden doen ertoe."

Trump en Kim's woorden zullen later dit jaar waarschijnlijk een effect hebben op de wijzers van de doemdagklok, maar deze klok verzet je niet zo gemakkelijk als die van je keukenoven. Het is een proces waarin experten van over heel de wereld deelnemen. Het Tijdschrift heeft behoorlijk veel medewerkers, maar enkel de 17 leden van Wetenschaps- en Veiligheidsraad hebben een stem om te beslissen waar de wijzers van de klok zullen staan.

De Raad zal journalisten, wetenschappers en andere experten uitnodigen om de agenda van haar bijeenkomst in november vorm te geven, maar uiteindelijk zullen enkel de Veiligheidsraadleden stemmen. "We verdelen ons in subgroepen," vertelt Rosner. "De subgroepen worden bepaald door het expertise van de leden van de Raad." Er is dus een subgroep voor kernenergie, één voor kernwapens, één voor klimaat, enzovoort.

Aangezien de mensheid van daag meer instrumenten en technologieën kent waarmee ze zichzelf zou kunnen vernietigen, is ook de expertise van de Raad groter geworden. "We hebben ook mensen die geschoold zijn… in artificiële intelligentie. We hebben er die geschoold zijn in niet-nucleaire massavernietigingswapens zoals biologische of chemische wapens, enzovoort," legt Rosner uit.

Als de subgroepen bepaald zijn, begint het overleg, en beslist elke subgroep hoe laat de klok gezet zal worden. Dan komt iedereen weer samen, om een consensus te zoeken. "De beslissing om de minuutwijzer al dan niet te bewegen gebeurt altijd in consensus," bevestigt Rosner. "Soms zijn er onenigheden. Maar uiteindelijk vinden we altijd een compromis."

De halve minuut vooruit in 2016 was ongezien. Nog nooit werd de klok maar zo weinig bewogen. Rosner geeft de deprimerende verklaring daarvoor: "We vonden dat de wereld er in het algemeen niet goed voor stond, dat het slechter ging als voordien. Maar je moet bedenken dat meneer Trump toen nog niet president was geworden. We wilden niet vooroordelen. Dat vonden onverstandig. Nu weten we meer."