Europa stuurde de laatste jaren duizenden Afghanen terug omdat het ‘veilig’ was

Mensen proberen op dit moment massaal Afghanistan te ontvluchten, maar de afgelopen jaren hebben Europese landen juist duizenden Afghanen gedwongen teruggestuurd naar het Zuid-Aziatische land. Om precies te zijn werden er tussen 2008 en 2020 meer dan 70.000 Afghanen vanuit Europa gedeporteerd, met name door het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Duitsland, en in iets mindere mate ook door Nederland.

In Europa zijn de ogen nu vooral gericht op de komst van Afghaanse vluchtelingen. De Franse president Emmanuel Macron waarschuwde dat Europa “beschermd” moet worden tegen de mogelijke “vluchtelingenstroom” en Armin Laschet – de mogelijke opvolger van Angela Merkel – zei dat Duitsland niet het signaal moet afgeven dat iedereen in nood kan worden opgevangen. 

De Britse premier Boris Johnson liet vorige week in het Lagerhuis weten dat de Afghanen die al in het Verenigd Koninkrijk waren mochten blijven. “We zullen geen mensen terugsturen naar Afghanistan, maar ook niet willekeurig mensen tot dit land toelaten,” zei hij. Het Verenigd Koninkrijk zegt de komende jaren 20.000 Afghaanse vluchtelingen op te willen vangen, van wie 5000 het komende jaar al terechtkunnen. In Nederland worden momenteel 1100 Afghanen verwacht.

“De afgelopen twaalf jaar hebben Europese landen 71.065 mensen naar Afghanistan teruggestuurd,” zegt Matteo VIlla, onderzoeker bij het migratieprogramma van de Italiaanse denktank ISPI. “Terwijl de situatie eigenlijk nog kwetsbaar was: tussen 2015 en 2020 stond zo’n 20 procent van het Afghaanse grondgebied al onder het bewind van de Taliban, en 40 procent werd betwist tussen de Taliban en de Afghaanse regering. Dat wisten de Europese regeringen dondersgoed. Om de uitzettingen uit te kunnen voeren wezen ze specifieke gebieden binnen Afghanistan aan die ze als veilig konden bestempelen, omdat je het land in zijn geheel niet zo kon beschouwen.”

En in plaats van dat het aantal deportaties de afgelopen jaren afnam, werd het tempo juist opgeschroefd. In 2016 was er een grote piek, toen de EU met de Afghaanse regering overeenkwam dat Europese landen een onbeperkt aantal vluchtelingen terug mochten sturen en Afghanistan ze zonder tegenstribbelen zou accepteren. De EU had tijdens de onderhandeling gedreigd dat Afghanistan minder steun zou krijgen als het land niet mee zou werken. Op het moment dat de deal werd ondertekend, was er een militaire impasse tussen de Taliban en de NAVO, wat de Taliban aangrepen om onder de bevolking angst te zaaien en aan invloed te winnen.

In 2020, het jaar dat Donald Trump al had afgesproken dat de Amerikaanse troepen zich zouden terugtrekken, vonden er 5100 deportaties plaats. “En ondanks die informatie werden er in de afgelopen jaren steeds meer mensen uitgezet: 16.000 van de 71.000 uitzettingen vonden plaats tussen 2018 en 2020,” aldus Villa.

“Door afgewezen asielzoekers te repatriëren kwamen Europese regeringen tegemoet aan de argwanende publieke opinie, en dat de Afghaanse regering zo meegaand was kwam goed uit,” gaat hij verder. “Het is duidelijk – dat was het toen al, maar nu meer dan ooit – dat dit beleid een mislukking was. Veel mensen die Europa hadden bereikt werden gedwongen om weer terug te gaan, naar wat nu een onderdrukkend regime is geworden.”

Het Verenigd Koninkrijk, een belangrijke militaire bondgenoot bij de Amerikaanse invasie in 2001, heeft tussen 2008 en 2020 15.755 Afghanen teruggestuurd – meer dan welk ander Europees land dan ook. Nadat het uitzetten van Afghanen kort werd verboden door de Britse rechter won toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Theresa May een juridische strijd om dat weer te hervatten. En dat terwijl het aantal burgerslachtoffers in het land ondertussen al toenam.

In diezelfde periode deporteerden Zweden 9970, Duitsland 8665 en Griekenland 6890 Afghanen. Wat totale aantallen betreft komt Nederland met 2135 personen op de tiende plaats.

“Als een van de rijkste regio’s van de wereld heeft Europa de middelen en de plicht om mensen te beschermen die voor gevaar vluchten,” zegt Satbir Singh, directeur van de Joint Council for the Welfare of Immigrants. “Maar ondanks dat er maar een kleine minderheid van de vluchtelingen wereldwijd naar Europa vlucht, wijzen onze regeringen deze kwetsbare mensen maar al te vaak af – zelfs Afghanen die zo duidelijk gevaar lopen. Vooral het VK heeft een slechte staat van dienst: sinds 2008 weigert het land asiel te geven aan 60 procent van de Afghanen die dat aanvragen. En tot op de dag van vandaag verblijven er nog steeds bijna 3000 Afghaanse mensen in onzekerheid. Zij weten nog steeds niet of hun asielaanvragen worden geaccepteerd.”

“Het is duidelijk dat Europa veel meer moet doen om deze mensen te beschermen. In plaats van de ophaalbrug op te trekken zouden Europese landen samen Afghaanse vluchtelingen moeten verwelkomen en mensen die hier al zijn onmiddellijk asiel geven.”

Villa vindt dat de focus nu vooral moet liggen op Afghanen van wie de asielaanvraag is afgewezen, maar die niet zijn teruggestuurd naar Afghanistan. “In dezelfde twaalf jaar vroegen 600.000 mensen asiel aan in Europa en werden 290.000 aanvragen afgewezen. Als je die 70.000 teruggekeerde Afghanen ervan aftrekt, zijn er dus nog 220.000 Afghanen over die nog in Europa zijn. Die zouden zo snel mogelijk een humanitair visum moeten krijgen, en een geloofwaardige manier om hier legaal te verblijven – in plaats van dat we ze naar een land sturen met een regime dat lak heeft aan fundamentele mensenrechten.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE UK.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.