Fotografe Anthea Pokroy probeert een gingerstaat te stichten

Als ginger heb ik me vaker door moordlustige menigtes moeten wringen dan dat ik zou willen. Dus toen ik erachter kwam dat Anthea Pokroys eerste solo-expositie I Collect Gingers heette, wist ik dat ik eindelijk iemand had gevonden die wist hoe het was om te worden gediscrimineerd wegens je haarkleur. Tot nu toe heeft Anthea meer dan vijfhonderd roodharigen weten te verzamelen, en ze met blote schouders tegen een neutrale achtergrond gefotografeerd. Er wordt ook een stukje haar afgenomen van de modellen, ter documentatie. De logica daarvan ontgaat me, maar ik kan me voorstellen dat Anthea, als iemand die een 'gingerutopie' probeert op te richten, alleen maar goede bedoelingen heeft met het gingerras.

Ik belde deze Zuid-Afrikaanse kunstenares op om meer te weten te komen over hoe mensen met rood haar worden behandeld in de moderne maatschappij. En hoe dat in verhouding staat tot de apartheid en de Holocaust. En of ze zelf rood haar heeft. Ik denk het wel.

Anthea met een aantal mensen uit haar 'collectie'.

VICE: Hé Anthea, vertel eens iets over jezelf.

Anthea Pokroy:

Ik ben geboren in Johannesburg en heb aan de Universiteit van Witwatersrand een bachelor in de Beeldende Kunsten behaald. Als kunstenares werk ik voornamelijk met fotografie, maar ook met video en performance.

Cool. Wanneer ben je begonnen met het fotograferen van gingers?

Als kunstenares en fotografe ben ik altijd al geïnteresseerd geweest in het prachtige romantische kleurpalet van een roodharige. Misschien heeft het ook een beetje met ijdelheid te maken; ik heb zelf ook rood haar en wil mijn eigen identiteit verkennen. Na mijn eerste fotoshoot met zeven roodharigen kreeg ik ook het idee dat er duidelijk een idee van gemeenschap en collectieve ervaring aanwezig was.

Wat voor soort vragen riep dit op?
Waardoor wordt een groep mensen, een ras, een natie of een gemeenschap gedefinieerd? Zijn het de genen, de gemeenschappelijke ervaring, de fysieke kenmerken, de confrontaties met dezelfde vooroordelen? Ik begon een beetje research te doen naar verschillende classificatiesystemen, en naar in- en uitsluiting. Duidelijke voorbeelden zijn de systemen die werden gebruikt in de Zuid-Afrikaanse apartheid en de Holocaust, het idee van eugenetica, en het verlangen om het 'superieure ras' 'puur'  te houden.

Dus de rode haarkleur is eigenlijk irrelevant?
Ik heb bijna het idee dat de kleur rood een substitutie is voor andere dingen, zoals het verschil tussen mensen: het zou ook blank, donker, Joods kunnen zijn. Het zou moeten gaan over al die dingen die voor anderen kunnen worden ingewisseld, dingen die mensen onderscheiden en classificeren en dingen die mensen verschillend of hetzelfde maken.

Oké. Dus je had net zo goed iets als bijvoorbeeld sproeten kunnen kiezen.

Ik heb gingers gekozen om mee te werken omdat ik er zelf een ben en ik het gevoel heb dat ik erover kan spreken vanuit deze groep. Ik probeer niet voor een ander te spreken. Dus ik koos voor deze groep van roodharigen en dus eigenlijk eentje van mensen met genetische overeenkomsten. En ik speel met het idee over hoe een wereld eruit zou zien als het zou worden geregeerd door dit roodharige 'ras'. Ik ben begonnen met het uitdenken en schrijven van een verhaal over een gingerutopie.

Wat is het idee achter het Ginger Manifesto op je blog? Probeer je echt een gingerutopie te stichten, waarmee we het ultieme ras vormen?
Het Ginger Manifesto is een satirische tekst die verwijst naar vroegere onderdrukkende systemen die hebben geprobeerd om een enkel-ras-utopie te creëren. De bedoeling was om aan de ene kant humor en belachelijkheid door te laten schijnen in de tekst, en tegelijkertijd een onzeker en oncomfortabel gevoel op te roepen.

Waar vind je de gingers?
De eerste honderd modellen heb ik gevonden door mensen letterlijk te stalken in bars, clubs, winkels, wachtkamers en op straat. Toen begon het idee zich te verspreiden, waardoor mensen me hielpen bij mijn zoektocht door gingers voor me te verzamelen. Mensen benaderden me omdat ze deel wilden zijn van de elitecollectie die ik aan het samenstellen was. Ik heb een wachtlijst met meer dan vijfhonderd mensen van rondom Zuid-Afrika en andere delen van de wereld, die er nog steeds op wachten om vastgelegd te worden. Ik kreeg het voor elkaar om mijn internationale netwerk te laten groeien door aanwezig te zijn bij de Roodharigendag in Nederland vorig jaar. Daar fotografeerde ik gingers afkomstig uit alle uithoeken van de wereld.

Hoe denk je dat jouw rode haar je heeft geholpen om vooroordelen te begrijpen?

De vooroordelen die heb ervaren waren maar mild vergeleken met de verhalen die ik heb gehoord van de mensen die ik gefotografeerd heb. Ik werd voor wortelkop uitgescholden. Ik voelde me altijd lelijk vanwege mijn andere kleur haar en blanke huid; het westerse schoonheidsideaal neigde meer naar een bruinere huid en blond of bruin haar. Het overgrote deel van de mensen die ik heb geïnterviewd zijn tijdens hun jeugd gepest en lastig gevallen. Veel van hen hebben hun haar op een gegeven moment geverfd om te verhullen dat ze ginger waren.

Waarom doet iedereen überhaupt zo lullig tegen ons?
Ik geloof dat het helaas gewoon in de menselijke natuur zit om verschillen te maken. We hebben een traumatische geschiedenis achter ons van racisme, homofobie en antisemitisme. En deze -ismen zijn nu een taboe; er wordt niet veel over gesproken of op een comfortabele manier over gepraat. Misschien worden ze nu gezien als hate crimes.

Dus we zijn gewoon op zoek naar nog meer manieren om elkaar slecht te behandelen?

Er heeft discriminatie plaatsgevonden op basis van huidskleur, religie, cultuur en seksuele geaardheid. Dus haarkleur was iets wat nog niet was gedaan. Gingers zijn de enige groep in de wereldgeschiedenis die zijn gediscrimineerd op basis van alleen hun haarkleur. Het is de laatste geaccepteerde vorm van vooroordelen. Maar haarkleur is net als huidskleur een manifestatie die is gebaseerd op genen en pigment. Beiden lijken een belachelijke basis om verschillen op te baseren, zowel op inferieure als superieure wijze.

Ben je bezorgd over de mogelijkheid van een gingergenocide?
Ik zeg niet dat de vooroordelen die gingers ervaren kunnen worden vergeleken met die dingen die zijn uitgelopen op ongelijke rechten, apartheid en zelfs genocide. Maar haar en de kleur rood zijn dus vervangende symbolen geworden om deze heersende noties hanteerbaar te maken.

Oké, ik ben niet meer beledigd. Dank je wel Anthea!

P.S.: Microsoft Word plaatst een rood golfje onder de woorden ‘ginger’ en ‘roodharigen’.