De nieuwe expo van Elza Jo is best wel gewelddadig en best wel gay

Foto door Tony Solis

Van kinds af aan heb ik al een hekel aan kunst met pretentieuze, sociaal-maatschappelijke boodschappen. Op onze jaarlijkse vakantie wilde m’n zus, inmiddels archeologe, altijd naar saaie, klassieke musea. Zelf koos ik ieder jaar hetzelfde uitje: een dag naar Monaco. Het was mijn favoriete museum. Geen belerende en pretentieuze boodschap, maar een zorgeloos, wonderschoon tafereel: het museum van de welvaart.

Toch ben ik afgelopen week, na een gesprek met Elza Jo—een van mijn favoriete fotografen—een nieuwe fase ingegaan. Natuurlijk moet kunst nog steeds vooral heel mooi zijn. Maar dankzij Elza Jo’s werk Matadora heb ik mijn eerste sociaal-maatschappelijke kunstles gehad. Het was doodeng.

Ze vertelde me een paar weken terug over haar aanstaande expositie, waarin het bovenstaande werk over stierenvechten centraal staat. Ik bekeek de stop-motionfilm. Het is een typische Elza Jo-video. Esthetisch gezien tot in de puntjes verzorgd en zoals gewoonlijk geeft ze zichzelf de hoofdrol. Je kunt het narcisme noemen, maar na een tweede gesprek met Elza Jo kwam ik erachter dat autobiografisch een beter woord is.

VICE: Elza, vertel me, stel me gerust, waarom moet je nou zo’n stierenvechtersstatement maken? Het voelt toch een beetje alsof je een werk maakt over de Zwarte Pieten-discussie. Natuurlijk heb je gelijk, maar het is tegelijkertijd zo vermoeiend…

Elza Jo:Ik snap wat je bedoelt, maar zo heb ik het niet gemaakt. Ik maak m’n werk altijd heel intuïtief en kom er als het klaar is eigenlijk pas achter waar het daadwerkelijk over gaat. In dit geval ben ik drie dagen lang bezig geweest in een soort staat van totale zelfverwaarlozing. Joggingbroek aan en pas eten als je duizelig begint te worden. Monomanie ten top.

Maar hoe kom je dan op dit onderwerp?

In eerste instantie was het puur een esthetische keuze. Ik vind stierenvechten visueel fascinerend. Zo’n matador in een heel klein, strak pakje, die het letterlijke middelpunt van zo’n arena inneemt. Het heeft iets homo-erotisch.

Het is inderdaad best gay. Maar tegelijkertijd ook wel gewelddadig.

Tuurlijk, het staat me tegen wat ze doen. Ik denk dat iedereen dat wel heeft. Vooral met stierenvechten, omdat het dierenleed dan heel duidelijk een gezicht heeft. Het is niet zoals de plofkipindustrie, waarbij het om miljoenen kippen gaat. Je kijkt het leed nu letterlijk in de ogen.

Maar dit soort dingen besef jij dus pas als het werk af is?

Toen dit werk af was liet ik het aan m’n vader zien, die documentairemaker is. Hij vond het niks, omdat ik er niet een duidelijk statement in had gestopt. Als documentairemaker is hij continu bezig een statement te maken, terwijl ik juist graag wil dat de kijker z’n eigen interpretatie kan maken.

Ben blij dat je dat zegt. Eerlijk gezegd had het wel die uitwerking op me. Ik dacht tijdens het kijken vooral dat het er waanzinnig uitzag. Maar afgelopen nacht heb ik gedroomd over je werk. In m’n droom bedacht ik me dat Spanje beetje bij beetje het stierenvechten aan het afschaffen is en dat het knap is dat een cultuur zichzelf (oké, wel met behulp van de rest van de wereld, maar toch) corrigeert. Ik vergeleek het in m’n droom met de Zwarte Pieten-discussie in Nederland. Waarom zijn wij niet in staat om onze cultuur op zo’n punt een klein stukje aan te passen? Wat ik bedoel te zeggen, is dat je werk dus leerzaam voor me was.

Hahaha.

Heftig hè?

Ja, best wel. Maar ook tof.

De expo van Elza Jo opent aanstaande zondag bij Galerie Cokkie Snoei, op de Mauritsweg 55 in Rotterdam. Stills uit de stop-motionfilm (17 x 19,3 cm) zijn voor 175 euro te koop via Cokkie Snoei, of op Art Rotterdam.