Deze man wil een vliegtuig huren om Syrische vluchtelingen rechtstreeks naar Zweden te vliegen

Tienduizenden vluchtelingen en migranten zijn de afgelopen weken Europa binnengestroomd. Ze hebben de gevaarlijke reis over de Middellandse Zee per boot afgelegd. Ze hebben waterkanonnen en traangas getrotseerd, terwijl ze te voet via Hongarije hun weg naar Duitsland of een plaats elders in West-Europa vervolgden.

Bijna 3000 mensen zijn omgekomen op zee. Het verhaal van al deze verloren levens, samen met het onbestemde lot van veel mensen die de grenzen van Europa overstaken, bracht twee jonge Zweedse ondernemers op een idee. Zij verzonnen een betere - en veiligere - manier om een handvol wanhopige Syriërs te helpen met het bereiken van hun bestemming. Refugee Air heet het idee. Een service die vluchtelingen direct naar Zweden vliegt met een gehuurd vliegtuig.

VICE News sprak met Emad Zand, een 31-jarige medeoprichter van het project, over wat hen inspireerde, de terughoudendheid van commerciële luchtvaartmaatschappijen om vluchtelingen te vervoeren en waarom de Europese regeringen zouden profiteren van vluchtelingen en migranten met vliegreizen.

VICE News: Jullie willen een vliegtuig huren om vluchtelingen uit Syrië naar Zweden te vliegen. Hoe zijn jullie op dit idee gekomen?
Emad Zand: Ik was van plan om wat tijd vrij te nemen nadat ik mijn eigen bedrijf een maand geleden heb verkocht. Maar toen zag ik de foto van het aangespoelde driejarige jongetje. Hij zag er precies zo uit als ik toen ik jong was. Ik ben geboren in Iran en kwam naar Zweden toen ik twee jaar oud was, bijna dezelfde leeftijd als het Syrische jongetje. Zijn foto schokte me en ik wilde oplossingen vinden voor deze humanitaire catastrofe. Mensen vluchten via bootjes op zee en sterven daar. Ik vroeg me af: waarom nemen ze niet gewoon het vliegtuig?

Waarom doen ze dat niet?
Commerciële luchtvaartmaatschappijen nemen geen Syrische vluchtelingen aan boord omdat ze bang zijn voor de mogelijke uiteindelijke aansprakelijkheid. Als iemand geen asiel krijgt, dan is de vervoerder verantwoordelijk om diegene terug te vervoeren en daarvoor te betalen. Maar er is op dit moment geen risico dat dat zal gebeuren. Duitsland en Zweden hebben gezegd dat ze alle Syrische vluchtelingen zullen accepteren. Hetzelfde geldt voor het grootste deel van West-Europa.

Waarom willen de grootste maatschappijen geen Syriërs vervoeren?
We vroegen ons inderdaad af waarom niemand dat doet. Ik denk dat het niet alleen om de moraal gaat, maar ook om de juridische verantwoordelijkheid die komt kijken bij het vervoeren van Syrische vluchtelingen. Het is één van onze doelstellingen van het project om het bewustzijn over die kwestie te vergroten.

Het is een waanzinnig idee. Gaat het lukken?
Ja natuurlijk, we moeten het eerst laten gebeuren om de wereld te laten zien dat het mogelijk is. We willen het eerste vliegtuig in Stockholm hebben voordat de sneeuw hier in Zweden valt. We zullen waarschijnlijk 150 vluchtelingen overvliegen van Jordanië, Libanon en Turkije naar Stockholm. Vanaf Syrië is dat niet mogelijk; het is een oorlogsgebied. We hebben nog geen definitief besluit genomen over het vliegveld vanwaar we willen opstijgen. En als we dat wel hebben gedaan zullen we dat niet publiceren; er is plek voor 150 mensen, niet miljoenen.

Dus het gaat om maar één vliegtuig voor 150 mensen?
Dat is nog niet zeker. Er zal er één zijn en misschien meer. Maar we hopen aan de commerciële luchtvaartmaatschappijen te kunnen laten zien dat het legaal is. We willen ze aanmoedigen om zelf vluchtelingen over te vliegen.

Is het mogelijk voor jullie om gewoon een vliegtuig te huren en de vluchtelingen over te vliegen?
Het is eigenlijk heel erg makkelijk. We hadden geen contacten binnen de luchtvaartindustrie toen we het idee bedachten en het op Facebook postten. Maar al snel kwamen we in contact met piloten en andere mensen die voor luchtvaartmaatschappijen werken. En we kwamen er achter dat het zoiets is als ruimte huren voor een container. Je kunt een vlucht huren bij een vluchtmakelaaar. Je zegt gewoon hoeveel mensen je wilt meenemen van waar naar waar en zij zullen je een dagtarief geven.

Hoeveel kost het?
Het is goedkoop. Het kost minder dan 60.000 euro voor één vlucht voor 150 mensen.

Hoe zit het met de crew? Moet je die zelf vinden?
Nee. De tussenpersoon regelt alles: piloten, stewardessen; zelfs frisdranken zijn inbegrepen. Het is vrij eenvoudig. Wat moeilijker is, is om politici en de luchtvaartmaatschappijen te overtuigen dat ze hetzelfde moeten doen. Als je Syrische vluchtelingen automatisch asiel verleent, kun je het niet maken om ze te op hun weg te laten zwemmen en ze het risico lopen te sterven.

Wie gaat er betalen voor de vlucht? De vluchtelingen zelf?
We zijn een non-profit initiatief. Als de vluchtelingen in staat zijn om te betalen voor de vlucht is dat fijn, het zal een goedkope vlucht zijn. Maar als ze niet kunnen betalen voor de vlucht zullen we ze voor niks laten vliegen.

Hoe ga je ervoor zorgen dat er alleen Syrische vluchtelingen meevliegen?
We zullen samenwerken met lokale NGO's om vluchtelingen te vinden die meegaan. We zullen alleen mensen laten meevliegen met een Syrisch paspoort of een met Syrische identiteit bevestigd door een derde partij. Het zou zo veel beter zijn voor de Europese landen om vluchtelingen te laten overvliegen in plaats van ze te laten vluchten over land en zee. Ze zullen niet sterven op hun weg en Europa zou veel meer grip hebben op de situatie en de mensen die hier naartoe komen. Er is een lijst met de passagiers en persoonlijke gegevens in plaats van dat de mensen stranden op willekeurige kustlijnen. We zullen heus niet de beste luchtvaartmaatschappij in de wereld zijn, of de beste screener van vluchtelingen maar we willen laten zien dat het mogelijk is.

Ben je bang dat je misschien wordt beschuldigd van mensenhandel?
Nee. Allereerst zijn we een non-profit initiatief. En ten tweede, we brengen de vluchtelingen naar een gebied binnen de luchthaven, die wordt beschouwd als buiten de grenzen. Ze zullen door middel van een normale procedure de grens oversteken, hun paspoorten moeten laten zien en direct asiel moeten aanvragen.

Vinden mensen het een goed idee? Of zijn Zweden bang dat er teveel vluchtelingen naar hun land zullen komen?
We krijgen veel steun, maar er zijn ook veel mensen die het project niet steunen. Ik vertel hen dat, ongeacht hoeveel immigranten je in het land wilt hebben, je moet erkennen dat het al helemaal een slecht idee is om mensen te laten sterven op hun weg naar Europa. Dat moet veranderen, maar Refugee Air zal niet de hele vluchtelingencrisis kunnen stoppen.