Erik vond dertien lijken in de Afrikaanse jungle en werd toen beschuldigd van massamoord

Erik Mararv (28) is Zweeds, maar geboren in de Centraal-Afrikaanse Republiek als kind van Zweedse missionarissen die daar werkten. Hij groeide op in dit door de media vergeten land in het midden van Afrika, dat officieel één van de grootste shitholes ter wereld is, amper verharde wegen heeft en waar je ambtenaren kunt omkopen voor een doos eieren. Volgens de VN is de levensverwachting nergens lager dan daar.

Toch koos Erik ervoor om na zijn studie in Zweden terug te gaan naar de Centraal-Afrikaanse Republiek en er in 2006 een bedrijf te beginnen dat jachtsafari’s organiseert voor het handjevol toeristen dat het land bezoekt. Vorig jaar vonden hij, zijn Britse collega David en elf Afrikaanse collega’s die voor hem werkten dertien lijken in de jungle. Erik meldde de vondst aan de autoriteiten, die hem vervolgens beschuldigden van massamoord en hem en zijn collega’s de cel ingooiden. Inmiddels is hij vrijgesproken. We belden Erik thuis op in de hoofdstad Bangui en spraken hem over zijn half jaar in een Afrikaanse cel.

Erik.

Hoe ontdekte je de lijken in de jungle?
Mijn collega´s en ik waren in een afgelegen gebied voor ons werk, we hebben daar een kamp. Mijn collega´s waren de jungle ingegaan om een nieuw pad te maken voor toekomstige safari´s. Toen een van hen water ging halen bij een bron zag hij de lijken liggen. Zelf was ik die dag in het kamp gebleven, op zes uur afstand van de vindplaats. De groep kwam nadat ze de lijken hadden gevonden meteen terug naar het kamp en ze vertelden me wat ze gezien hadden. Toen ben ik van het kamp weggegaan om de autoriteiten in te lichten en vervolgens met een groep militairen teruggekeerd naar de plek waar de lijken lagen.

Wat trof je daar aan?
De lichamen lagen dicht bij elkaar, waren in stukken gehakt en verbrand met kokend water. Het waren allemaal jonge mannen. Ze lagen er al minstens 24 uur dus ze waren al aan het rotten. De militairen waren zo bang dat ze maar een half uur op de plek wilden blijven. “Dit is niet onze taak,” zeiden ze, “laat ze maar wegrotten”. En dat is uiteindelijk ook gebeurd.

Waarom waren ze bang?
Het leger hier heeft amper training gehad, is niet gemotiveerd, heeft geen wapens en zijn vooral heel erg lui. Ze houden zich liever de hele dag bezig met bier en vrouwen dan dat ze echt iets uitvoeren. Als ze op een plek komen waar dertien lijken liggen, weten ze dat er blijkbaar iemand in de buurt is die mensen vermoordt. Daar zitten ze niet op te wachten, dus wilden ze zo snel mogelijk weg.

Beschuldigen die militairen jullie van de moorden?
Nee, toen nog niet. Mijn collega’s gingen naar het dichtstbijzijnde dorp Bakuma. Ik ging terug naar de hoofdstad Bangui. De groep in Bakuma werd daar in elkaar geslagen door een bende die hen beschuldigde van de moorden. Toen keerden zij ook terug naar Bangui. Daar deed het nieuws van onze beschuldiging inmiddels ook al de ronde. Ik had geen idee waarom we beschuldigd werden, dus ik heb toen naar de minister van Binnenlandse Zaken gebeld, die ik via via kende, om met hem af te spreken en om opheldering te vragen.

En kreeg je die?
Nee, zeker niet. Hij zei dat alles goed zou komen, maar deed niks tegen de beschuldigingen. Je zou kunnen zeggen dat hij me verraden heeft. En nog steeds kon niemand ons vertellen waarom we van de moorden beschuldigd werden.

Maar jullie belandden wel in de cel.
Ja. Ze zeiden dat we twintig miljoen Centraal-Afrikaanse franc moesten betalen, ongeveer 30.000 euro, om onszelf vrij te kopen, maar dat weigerde ik. Ik dacht: “Wat kunnen ze doen zonder bewijs?” Maar juist omdat er niet genoeg bewijs was om ons meteen aan te klagen is de zaak voorgelegd aan een speciale rechter. Hij moest al het bewijs dat er was beoordelen en dan bepalen of het genoeg was om ons aan te klagen. Dit zou een jaar kunnen duren en tot die tijd zaten we vast.

Voelde je je niet ontzettend klote toen je dat hoorde?
Ja. Maar ik heb nooit geloofd dat we daadwerkelijk veroordeeld zouden worden. Iedereen wist inmiddels dat we onschuldig waren en de zaak had ook al redelijk wat internationale media-aandacht gekregen. Als we veroordeeld zouden worden zou dat voor veel problemen zorgen. De enige reden dat ze ons opsloten was omdat ze geld wilden, maar dat gaven we niet. Het was een kwestie van wachten en ons geduld niet verliezen.

Heb je er ooit over nagedacht om het geld gewoon te geven en je zo vrij te kopen?
Nee, nooit. Ik wil op een eerlijke manier in dit land kunnen blijven werken en niet meegaan in dit soort dingen. Het is niet hoe ik ben en hoe ik wil zijn.

Van Erik zelf zijn weinig foto's van zijn tijd in de gevangenis, maar dit is zijn collega David Simpson met wie hij in de cel zat. 

Hoe zag de cel eruit?
Ik heb in drie verschillende cellen gezeten in de gevangenis in Bangui. In de eerste zat ik met mijn Britse collega David en met vier ex-ministers. We noemden het de VIP-lounge. Er zat een gat in de grond als wc, en er was een soort douche. Verder stond er niks in die ruimte. We hebben er 1,5 maand gezeten. Daarna werden we een week lang overgeplaatst naar een cel van 5 bij 6 waar we met z’n dertigen zaten. Dat was nogal een ervaring moet ik zeggen. Onze elf Afrikaanse collega’s zaten hier ook. We mochten er bijna nooit uit, maar iedereen was er vrij rustig omdat ze veel wiet rookten. Ik heb vooral veel tijd gedood met schaken.

En de maanden daarna?
De laatste 3,5 maand zaten we met vijf mensen in een cel van 6 bij 6. Veel ruimte dus, en iedereen had een eigen matras. We konden ook rondjes rennen op de binnenplaats en voetballen.

Eriks collega David in de cel van 5 bij 6, waar hij en Erik met 28 anderen zaten.  

Hoe is de sfeer in de gevangenis?
Normaal gesproken worden mensen die binnenkomen meteen in elkaar geslagen om ze te laten zien wie de baas is. Maar mijn collega’s en ik vormden een groep van dertien, dus dat maakte ons behoorlijk sterk. Als we werden aangevallen konden we ons verdedigen. Ondanks alles vond ik het het ergst dat mensen me vertelden wat ik moest doen. Wanneer ik moest eten, wanneer ik moest douchen, alles werd voor me bepaald. Daar kan ik heel slecht tegen.

Hoe waren de andere gevangenen?
Veel van hen zitten vast zonder dat ze een proces hebben gehad, en dat zullen ze ook nooit krijgen. Ze zijn eigenlijk vergeten door het systeem. Vaak klimmen ze na een paar maanden over de muur en ontsnappen ze.

En dan gaat iemand ze zoeken?
Veel succes met het vinden van een zwarte man in Afrika, haha. Nee dus, ze worden nooit teruggevonden.

Heb jij er ooit over gedacht om over de muur te klimmen?
Nee, ik ben blank en Bangui is een kleine stad, ze zouden me zo vinden. Het is natuurlijk altijd mogelijk om iemand om te kopen en zo vrij te komen, maar ik wilde dat dus niet. Na een half jaar stelde die speciale rechter eindelijk vast dat we echt onschuldig waren en zijn we vrijgelaten.

Heb je een idee wie de moorden wel gepleegd kan hebben?
Het zou Kony’s Lord Resistance Army kunnen zijn, die zijn hier wel actief. Maar de vermoorde mannen zouden ook iets gestolen kunnen hebben van iemand. Niemand kan beschuldigd worden, want er zijn helemaal geen bewijzen.

Waarom heb je na dit alles besloten om in de Centraal-Afrikaanse Republiek te blijven en niet in Zweden te gaan wonen?
Ik heb hier het grootste deel van mijn leven gewoond en het is hier altijd zo geweest. Het is Afrika. Voordat ik de gevangenis inging wilde ik vooral gewoon mijn bedrijf runnen, maar na dat half jaar cel ben ik meer vastbesloten geworden dat ik ook iets voor het land kan betekenen. Ik kan mensen een stabiel inkomen bieden waarmee ze gezinnen kunnen onderhouden en ik kan toeristen laten zien wat de Centraal-Afrikaanse Republiek te bieden heeft. Dit land heeft altijd geleden onder burgeroorlog, rebellen en corruptie, maar het heeft veel potentie. De mensen hier verdienen beter dan dit en ik denk dat ik daar iets aan bij kan dragen. Ik was die dag op de verkeerde plek op de verkeerde tijd, maar dat is nog geen reden om voorgoed weg te rennen.