De laatste keer dat de KKK opbloeide in de Verenigde Staten

Wit nationalisme is, zeker in Amerika, terug van weggeweest sinds Donald Trump is verkozen als president. Schrijver Linda Gordon zag daarom de noodzaak om een keer iets "verschrikkelijks" te schrijven. Haar boek Second Coming of the KKK: The Ku Klux Klan of the 1920s and the American Political Tradition illustreert hoe de Ku Klux Klan in de jaren twintig een nieuwe opleving kende, net zoals racisme, sexisme en antisemitisme in deze tijd een nieuwe opleving kennen. Gordon, hoogleraar geschiedenis op de New York University, was bezig met het schrijven van een uitgebreid boek over verschillende sociale bewegingen in de twintigste eeuw, op het moment dat Trump werd verkozen. Ze wil dat mensen beseffen dat lang niet al die bewegingen nou zo geweldig zijn. Second Coming of the KKK illustreert hoe een man uit Atlanta, een nietsnut in feite, de racistische overblijfselen van de Burgeroorlog afstofte en de Civil War Klan, bedoeld om blanke superioriteit te behouden, groot maakte. Met hulp van een aantal handige public relation-experts, groeide het aantal leden van de Klan ontzettend snel. Gordon vertelt over een wereld die gedreven wordt door extremen - zowel toen als nu. VICE: Je schrijft dat "de Klan in de jaren twintig als normaal werd beschouwd, en zelfs als iets waar mensen respect voor hadden". Is er vandaag de dag ook een wit-nationalistische beweging waar zoveel respect voor is?
Linda Gordon: Extreem racisme, vijandigheid tegen vrouwen en antisemitisme worden mogelijk gemaakt door de meer "respectabele conservatieven". We moeten niet denken dat het probleem zich slechts in een klein deel van het rechtse politieke spectrum bevindt. Niet alleen Trump heeft de belachelijke hysterie rondom Obamacare veroorzaakt - de hele Republikeinse Partij stemde ermee in. Waarom wilde je in je boek vermelden dat je een joodse achtergrond hebt?
Ik vond dat ik moest zeggen dat ik joods was, vooral omdat ik antisemitisme zelf voel. Een van de manieren waarop antisemitisme zich verspreidt is door samenzweringstheorieën. Het interessante is dat als je vraagt hoe het dan precies zit, met die joden of zwarte mensen die stiekem in allemaal geheime complotten zouden zitten of wat dan ook, het antwoord altijd is dat ze dat niet weten omdat het een geheime samenzwering is. Het is een soort circulair, zelfvervullend idee. Een van de theorieën is bijvoorbeeld dat alle donkere mensen geen collegegeld hoeven te betalen, en ik heb een hoop theorieën gelezen waarin staat dat alle immigranten zonder papieren allerlei soorten bijstand ontvangen, terwijl ze in werkelijkheid niet eens in aanmerking komen voor enige vorm van hulp. Je schrijft dat "status-angst" in de jaren twintig een grote rol speelde bij de populariteit van de Klan. Als je kijkt naar Charlottesville, of de felle reacties op de Black Lives Matter-beweging, wat voor rol speelt diezelfde soort angst vandaag de dag denk je?
Ik word zo moe dat mensen alles zomaar geloven. We moeten een manier vinden waarop we witte mensen kunnen laten beseffen hoeveel voordelen wij als witte mensen hebben. Voor een hoop mensen zijn die voordelen er niet. Toen ik een radio-interview had was er een beller die vertelde over een sollicitatiegesprek. Hij wist zeker dat hij de baan niet zou krijgen, want de manager had tegen hem gezegd: "We moeten iemand aannemen die zwart is." Ik denk eerlijk gezegd niet dat die persoon dat echt heeft gezegd. Het is niet alleen verkeerd, maar het is ook nog eens het omgekeerde van de waarheid. Er is een interessant boek genaamd When Affirmative Action Was White, waarin gekeken wordt naar voorkeursbehandelingen die witte mensen krijgen op scholen, banen, hypotheken, leningen en woningen. Toen ik naar Swarthmore College ging, wist ik zeker dat ik aangenomen zou worden. Ik wist namelijk dat ze een jodenquotum hadden, dat werd gepresenteerd als een New York-quotum. Aangezien ik niet uit New York kwam werd ik aangenomen.

Je omschrijft de Klan als een maatschappelijke beweging, zoals de burgerrechtenbeweging of feminisme, met een gebrek aan centrale organisatie. Klink een beetje als Black Lives Matter.
Wat betreft de witte nationalisten, zie ik dat als goed en slecht nieuws. Het goede nieuws is dat ze misschien minder bedreigend zijn dan wanneer ze wel een gecentraliseerde organisatie zouden hebben. Het slechte nieuws is dat het moeilijker in toom te houden is. Ik denk dat we vaker dingen gaan zien zoals we in Charlottesville zagen. Wat ook opvalt is dat nationalisten worden gedomineerd door mannen, vooral jonge mannen. Deze jongens zijn klaar om fysiek het gevecht aan te gaan, iets wat we vroeger "testosteron vergiftiging" noemden. In de jaren twintig wist men ook al dat ze meer konden bereiken zolang ze geen wetten overtraden. Ze konden allerlei verschrikkelijke dingen zeggen, zolang ze maar geen geweld pleegden. Als ze hier anders over hadden gedacht was het allemaal nog veel grimmiger geweest, ook al zijn er in die tijd meerdere donkere mensen, Japanners en Mexicaanse Amerikanen vermoord. Op de een of andere manier had ik gewild dat Black Lives Matter een meer gecentraliseerde organisatie had, omdat het dan sterker zou zijn. Waarom zou iemand een KKK nodig hebben?
Ik vind het moeilijk te begrijpen waarom mensen zo bang zijn voor mensen die anders zijn dan zij zelf. Ik vind het juist interessant om andere mensen te ontmoeten. Hoe kunnen we mensen die zo bang en boos zijn zover krijgen dat ze andere culturen juist boeiend gaan vinden? Een verbitterde, witte arbeidersklasse is maar een deel van het verhaal. We zien, net als bij de Ku Klux Klan in de jaren twintig, dat er extremisten zijn die oprecht geloven dat Amerika een wit land hoort te zijn. Ze zijn woedend, en ik denk dat dat al zo is sinds de burgerrechtenbeweging die gedachte in twijfel trok. De nationalisten van nu lijken niet veel ruimte te hebben voor vrouwen , hoewel sommige vrouwelijke nationalisten wel hun weg naar boven hebben weten te vinden. Welke invloed heeft de KKK uit de jaren twintig op de huidige situatie?
Er heerst in die kringen een bepaald idee over de rol van de vrouw. Er word hen keer op keer verteld dat vrouwen extreem belangrijk zijn, omdat ze zorgen voor het nageslacht van het witte ras. Er hangt een soort van romantiek over het feit dat vrouwen ervoor zorgen dat het witte ras zich kan voortplanten. Daarnaast denken veel mensen dat feminisme alleen maar gaat over dat vrouwen per se carrière moeten maken, en dat er iets mis is als een vrouw thuis wil blijven om de kinderen op te voeden. Wat onzin is, natuurlijk. Wat hebben de KKK-vrouwen, die je in je boek omschrijft, gemeen met vrouwen die goede leiderschapscapaciteiten willen tonen?
Ik ben bang dat mensen denken dat ik een anti-feminist bent, omdat ik die vrouwen "feministen" heb genoemd. Dat ben ik natuurlijk niet. Feminisme komt in allerlei vormen en maten. Ik weet zeker dat Ivanka Trump zichzelf ook een feminist vindt. Er zijn directrices van grote bedrijven die zichzelf als feminist zien, ook al hebben ze een vreselijk personeelsbeleid. Er bestaan mensen die vinden dat vrouwen gelijke rechten moeten hebben, maar donkere mensen niet. Wat zou je, naast Second Coming of the KKK , nog meer op een boekenlijst zetten voor mensen die meer willen leren over de historie van nationalisme?
Er is een kort, indrukwekkend essay van de Afro-Amerikaanse Eric K. Ward: "How Anti-Semitism Animates White Nationalism." Daarin onderzoekt hij de connecties tussen antisemitisme en racisme. De KKK bleek in de jaren twintig vooral mensen te kunnen werven op basis van zowel het-erbij-horen-gevoel als angst en haat. Ook in het westen. Waar werden de mensen in het westen precies bang voor gemaakt?
Ik kom toevallig uit Oregon, waar grote nationalistische groepen vandaan komen. Witte nationalisten begonnen in Oregon toen er nog bijna geen Afro-Amerikanen woonden. Tot aan de Tweede Wereldoorlog was het voornamelijk een witte, protestantse staat. Maar je hebt de aanwezigheid van Afro-Amerikanen niet nodig om een racist te worden. Mensen zochten een zondebok. Mensen die graag iets of iemand de schuld willen geven, zoeken vaak naar mensen die minder bevoordeeld zijn. Mensen verliezen hun banen niet omdat immigranten ze inpikken, maar omdat organisaties zich verplaatsen naar plaatsen waar arbeid goedkoper is. Je beschrijft generaal Nathan Bedford Forrest en zijn kleinzoon Nathan Bedford Forrest II als het brein achter de Georgia Realm, wat gezien wordt als de voorouder van de KKK. Is dat geen reden genoeg om de 1.500 symbolen en beelden uit die tijd weg te halen?
Die beelden… Ze werden pas in de twintigste eeuw geplaatst, omdat er een burgerrechtenbeweging was die de rassenscheiding aan de kaak stelde. Ze eren helden uit de Burgeroorlog, maar het zijn geen standbeelden uit de Burgeroorlog. Als het een beeld van een Afro-Amerikaan zou zijn, zou er direct tegengas komen. Het is alsof iemand een standbeeld van Hitler neerzet. Er wordt duidelijk met twee maten gemeten, want niemand zou het durven om een standbeeld neer te zetten van iemand die bekend staat om jodenhaat. Als het om racisme gaat, is het wel toegestaan. Wat voor problemen had de Klan met Hollywood?
De meerderheid van de Klan was evangelisch protestant met een stellige mening over seks en gender. Ze hadden een hekel aan Hollywood, omdat ze vonden dat Hollywood losbandigheid promootte. Ze klaagden over vrouwen die te korte jurkjes droegen. Ze vervloekten alles wat niet in de buurt kwam van hun eigen denkwijze. Ze hadden een hekel aan jazz, wat toen steeds populairder werd. Ze geloofden letterlijk dat als je naar jazz luisterde, je daarna een prostituee zou worden. Ik denk dat ze homoseksualiteit in datzelfde straatje zetten, naast alle andere seksuele overtredingen, ordinaire kleding, badkleding en alles wat zij immoreel vonden. Masturbatie? Daar gruwelde de Klan van.