Sommige vrouwen hebben minder zin in seks na de LETZ-ingreep

Een van die vrouwen is Sara* (31 jaar). In 2018 wordt Sara opgeroepen om een uitstrijkje te doen en er worden onrustige cellen gevonden bij haar. Ze wordt doorverwezen naar een gynaecoloog voor nader onderzoek en hoort dat ze de LETZ-behandeling moet ondergaan. Een tijdje geleden las ze per toeval een artikel van de Amerikaanse VICE over libidoverlies bij vrouwen die een LETZ-behandeling hebben ondergaan. Er vielen een heleboel puzzelstukjes op hun plek, vertelt ze.

“Misschien had ik destijds door moeten vragen,” antwoordt Sara als ik haar via de telefoon vraag hoe de ingreep in z’n werk ging. “Maar op het moment zelf dacht ik hier niet aan, het ging allemaal heel snel. De gynaecoloog zei dat het een eenvoudige ingreep was zonder grote risico’s. Omdat er niet echt gewicht aan werd gegeven, dacht ik: het zit wel goed. Ik wilde gewoon zo snel mogelijk weer terug naar mijn gezonde leven, die afwijkende cellen moesten weg.”

Er werd geen alternatief geboden aan Sara en dat is niet zo gek: tot nu toe is de LETZ-ingreep overal ter wereld de standaardbehandeling die wordt uitgevoerd na een ‘slecht uitstrijkje’. Tijdens de behandeling worden vrouwen meestal lokaal verdoofd en de onrustige cellen worden binnen een kwartiertje verwijderd. Met een dun metalen lisje 'dat elektrisch wordt verhit, een 'diathermische lus', brandt de gynaecoloog als het ware het laagje van de baarmoedermond waar de onrustige cellen zijn gevonden weg.

Bij Lara* (27 jaar) werd de behandeling in 2015 uitgevoerd. Er werden een paar risico’s en bijverschijnselen kort toegelicht, vertelt ze. Haar arts gaf destijds aan dat er, als er veel weefsel weggenomen wordt, meer kans is op een miskraam tijdens een eventuele zwangerschap later: "Omdat ik nog erg jong was zou mijn arts daar rekening mee houden. Ook vertelde ze dat ik na de ingreep een aantal weken kon blijven bloeden en dat ik pas weer tampons mocht gebruiken en seks mocht hebben als ik weer een normale menstruatie had gehad. Verder is me niks verteld, ik dacht dus dat de ingreep weinig effect zou hebben."

Maar de ingreep heeft voor zowel Lara als Sara gevolgen waar ze van tevoren niet voor werden gewaarschuwd: hun seksdrive is zo goed als verdwenen. Allebei hebben ze een vaste partner en binnen hun liefdes- en seksleven is niets veranderd, toch is hun libido nu aanzienlijk lager dan voor de ingreep. Sara: “Ik was ‘vroeger’ bijna altijd de initiatiefnemer en had eigenlijk altijd wel zin in seks. Maar ik kan me het afgelopen jaar bijna geen enkele keer herinneren dat het initiatief bij mij heeft gelegen.”

Lara heeft nu al een paar jaar een heel laag libido: “Het maakt me onzeker en ik voel me veel minder mezelf. Ik ben totaal niet de seksueel vrije en sensuele vrouw die ik zou willen zijn en die ik ook altijd was voor de behandeling.” Rianne (35 jaar) herkent deze onzekerheid, ook zij had na de gynaecologische ingreep veel minder behoefte aan seks met haar partner: “Ik voelde me daar best schuldig over en ervoer meer afstand tussen ons, je raakt best vervreemd van elkaar als je ineens veel minder seks hebt.” Lara, Sara en Rianne zijn niet de enige Nederlandse vrouwen die aangeven last te hebben van libidoverlies na de LETZ-behandeling. Naar aanleiding van het Amerikaanse VICE-artikel melden nog twee andere vrouwen zich bij onze redactie met precies dezelfde seksuele klachten.

Het blijkt lastig te zijn om vanuit de Nederlandse medische en wetenschappelijke wereld informatie te krijgen die het libidoverlies linkt aan de LETZ-ingreep. Een googlerondje waarbij ik zoek op LETZ-ingreep + libido(verlies) geeft geen bruikbare resultaten. Ik benader meer dan tien gynaecologen en/of seksuologen waaronder Ellen Laan, Rik Lunsen en medische instanties als Women’s Health Centre en Gynaecologisch Centrum Alkmaar. De meerderheid heeft nog nooit van dit bijverschijnsel gehoord, anderen reageren helemaal niet op mijn vraag naar een verband, en sommigen willen niet meewerken aan dit artikel omdat er volgens hen nog geen sluitend wetenschappelijk onderzoek is verschenen.

Best opvallend dat er in Nederland (nog) zo weinig over de mogelijke impact van de ingreep bekend is. Het originele artikel van VICE Amerika werd bijna 300.000 keer gelezen, en de facebookpost die doorlinkt naar datzelfde artikel werd 1500 keer gedeeld en had een bereik van meer dan een miljoen mensen. In reacties onder het facebookbericht schrijven verschillende vrouwen: ‘Goed om te weten dat ik niet gek ben en ik niet de enige ben die deze klacht ervaart.'

Internationaal zijn er een paar onderzoeken verschenen die een link leggen tussen de seksuele bijverschijnselen en de ingreep. Zoals een studie uit 2010 van de Chiang Mai University in Thailand, waarin werd vastgesteld dat er “kleine maar significante dalingen van de algemene seksuele behoefte en plezier’’ zijn vastgesteld bij vrouwen die de ingreep ondergingen. In 2016 verscheen er een publicatie in American Journal of Obstetrics & Gynecology waarin onderzoekers zes artikelen bestudeerden over het onderwerp. De auteurs concludeerden dat lustgevoelens inderdaad worden beïnvloed door de behandeling. Wel is er meer diepgaand onderzoek nodig om deze effecten beter te begrijpen, schreven ze.

Terug naar de Nederlandse vrouwen die ik sprak voor dit stuk. Ik vraag hen of ze met hun klachten terug zijn gegaan naar hun behandelend arts. Lara heeft lang geen verband gelegd tussen haar libidoverlies en de ingreep, maar denkt er nu over alsnog terug te gaan naar een arts. Sara ging eerder terug omdat ze last had van extreme pijnen ter hoogte van haar baarmoedermond: “Bij de controle werd niets gevonden en mijn pijn werd weggewuifd. Ik voelde me totaal niet serieus genomen, het voelde alsof mijn problemen werden weggezet als ‘vrouwenklachten’ en de arts zei dat ik misschien gewoon last van constipatie had. Het zou vast vanzelf wel overgaan.”

Volgende maand gaat Sara terug naar haar gynaecoloog voor een controle en ze heeft zich voorgenomen om ook haar libidoverlies te bespreken. Ze vindt het belangrijk om gezien en gehoord te worden door een professional, zodat dit probleem hopelijk meer erkenning krijgt in de medische wereld. En dat vrouwen in de toekomst beter voorgelicht en geïnformeerd kunnen worden over dit soort seksuele bijverschijnselen. Er is vooralsnog geen alternatief voor de LETZ-behandeling en deze zal dus nog wel uitgevoerd moeten worden na een slecht uitstrijkje. Maar misschien helpt het andere vrouwen over dit soort ervaringen te horen en lezen zodat ze weten dat ze hier niet alleen in zijn. Zoals Sara zegt: “Nu ik weet dat ik niet de enige ben die hier last van heeft, geeft dat toch een bepaalde rust. Het probleem is niet ineens opgelost en ik baal er nog steeds van dat ik zoveel minder zin heb in seks, maar ik twijfel nu minder aan mezelf en mijn lichaam. Ik weet dat het niet aan mij ligt.”

* Sommige namen zijn gefingeerd vanuit privacy-redenen. De echte namen van de geïnterviewden zijn bekend bij de redactie.