Dat Sam Smith zich nu pas bewust wordt van racisme laat zien dat hij deel van het probleem is

Wat was het eerste moment waarop je besefte dat de wereld niet gemaakt is van suiker en dat diezelfde wereld een stuk minder zoetsappig smaakte dan je altijd had gedacht? Misschien wel toen je je voor de eerste keer pijn deed, of toen je voor de eerste keer iets niet kreeg wat je dolgraag wilde hebben. Of, als je een slim kind was, toen je voor de eerste keer het nieuws keek en begreep dat er ergens ver van jouw eigen bedje een hoop mensen zien die lijden.

Voor Sam Smith, die pas sinds vorige week weet wie Thom Yorke is, kwam dit moment nogal laat in zijn leven. Afgelopen woensdag tweette hij geschokt over zijn vriend die het slachtoffer werd van racisme. Hij was duidelijk geschrokken en dat is begrijpelijk. Ik weet hoe het is om zoiets mee te maken en het is absoluut verschrikkelijk. Maar de manier waarop Sam het verwoordde en hoe hij reageerde, is zo bizar dat we niet verder kunnen met onze dag zonder er even dieper op in te gaan.

"Ik had nooit gedacht dat zoiets hier zou gebeuren. Totaal sprakeloos en gekwetst," schrijft hij op een manier alsof racisme niet alleen iets nieuws voor hem is, maar ook alsof het iets is wat zich niet dagelijks zou voordoen in de Britse hoofdstad. Onze regering doet minderheden af als terroristische gevaren, sommige clubs weigeren mensen met een kleur binnen te laten, de bazen van al onze beeldschermen besluiten om nagenoeg alleen maar blanken te laten zien, en in de muziekindustrie zijn gekleurde mensen ook ondervertegenwoordigd. Waar denk je dat al het racisme zich voordeed, Sam? Alleen maar bij de Oscars in Amerika?

Hij is zich niet alleen niet bewust van racisme in de UK, maar ook van de onverschilligheid van de politie. "De politie was totaal niet behulpzaam, ik ben echt in shock," tweette hij; terwijl iedereen die in het afgelopen jaar minstens één keer het nieuws heeft gezien dat institutioneel racisme bij de politie ingebakken zit. Het hoofd van de Londense politie gaf toe dat jonge zwarte mannen veel vaker aangehouden en gefouilleerd worden dan blanke mannen.

Maar de echte klapper, die veel boze gevoelens los heeft gemaakt op Twitter, kwam toen Sam zei dat hij het gevoel heeft 'dat hij er een soort licht op moet laten schijnen.' Een toon waarmee hij duidelijk laat horen dat hij geen idee heeft van de constante strijd die er al gevoerd wordt tegen racisme in de UK, en al het werk, activisme en schrijven dat er wordt gedaan om dit tegen te gaan.

Aan het einde van de dag heeft Smith in het openbaar een probleem erkend dat hij daarvoor duidelijk niet zag; soms heb je het nodig om een probleem onder ogen te krijgen voordat je echt begrijpt hoe groot het is. En we weten ook dat in de traditionele bubbel van roem nog steeds veel van onze grootste sterren erg vergeetachtig zijn, zelfs in deze enorm verbonden wereld – denk bijvoorbeeld aan Nicki Minaj die Taylor Swift bijschoolt over racisme in 2015. Maar je kan je nog steeds afvragen hoe het kan dat Smith zo ver is gekomen zonder dat hij zich ooit bewust is geworden van het probleem.

Smith heeft wereldwijd succes en verdient miljoenen door het commercialiseren van het genre Britse soulmuziek, dat een ontzettend groot en 'zwartgekleurd' erfgoed heeft. Hij is hiermee in de voetsporen getreden van Amy Winehouse, Duffy en Joss Stone. Door dat succes heeft hij ontelbaar veel prijzen gewonnen bij de Engelse MOBO awards van 2014 – prijzen die misschien anders naar donkere, Britse artiesten zouden zijn gegaan. Is er iemand in zijn genre die zo beroemd kan worden en tegelijkertijd zo weinig kennis heeft van de echte problemen van mensen waarvan hij de cultuur zo dicht benadert?

Zijn tweet waarin hij 'licht schijnt' op het probleem was vast gemaakt met de juiste bedoelingen. Maar het is 2016. Spike Lee en Jada Pinkett Smith boycotten de Oscars die donkere acteurs niet genoeg erkennen en Rihanna gebruikt haar interviews om te praten over rassenkwesties.

De popcultuur is een spreekbuis geworden waarin steeds meer gepraat wordt over de belangrijke problemen van vandaag. Shamir, Jaden Smith en Angel Haze hebben het over onderwerpen die gaan over geslacht en identiteit, en dan heb je nog ontelbare popsterren die tegen seksisme in de muziekindustrie zijn en een hele hoop anderen, zoals Lauren van Chvrches of Sky Ferreira, die de discussie over online geweld en haat bespreken.

Er zit duidelijk geen kwaad in de woorden van Smith, en dat hij erover tweet is beter dan de sterren die de problemen volledig negeren, maar toch blijft het moeilijk om je geen zorgen te maken als iemand met zijn status pas nu wakker wordt en het racismeprobleem van 2016 ziet. We vertrouwen erop dat onze megasteren van nu bewust zijn van hun invloed, en dat ze wel weten hoe ze iets genuanceerd en goed moeten aanpakken. Sam is misschien wakker geworden, maar hij heeft nog een lange weg te gaan voordat hij meer is dan gewoon onderdeel van het probleem. Hij wordt bejubeld om zijn muziek, die hij grotendeels te danken heeft aan de zwarte cultuur, en toch faalt hij erin om zich bewust te zijn van zijn (racismevrije) voorkeurspositie die hij te danken heeft aan zijn blanke huid.

Sam Smith gaf gisteren een reactie via Instagram: "Ik deelde alleen een ervaring in de hoop dat het de aandacht zou vestigen op hoe belachelijk het is om in 2016 nog racistisch te zijn." Hij laat verder weten dat hij vooral niet de aandacht op zichzelf wilde vestigen. Lees hieronder zijn volledige reactie.