Afghaanse vluchtelingen maken zich op voor een koude winter op de straten van Parijs

Tientallen slaapzakken liggen tegen de muur langs de rand van een plein in het hart van Parijs. De slapende mannen zijn bijna niet te zien in de stapels dekens – hier en daar steekt alleen een hoofd uit boven de lakens. Het is halverwege december, en de temperatuur is een paar graden boven nul.

Een paar maanden na verschillende ontruimingen van geïmproviseerde vluchtelingenkampen in Parijs maken honderden migranten zich op voor een koude winter op de straten van de Franse hoofdstad. Veel van de vluchtelingen die onder de stenen bogen van het Place Raoul-Follereau slapen – op een steenworp afstand van het Garde de l'Est in het tiende arrondissement – komen uit Afghanistan. Het plein wordt al langer door dakloze vluchtelingen gebruikt omdat het er zelden druk is, en de bogen broodnodige bescherming tegen de elementen bieden. Maar de afgelopen maanden is het aantal vluchtelingen die op het plein slapen scherp gestegen.

Elke ochtend rond zes uur verschijnt de politie op het plein om de migranten wakker te maken en hen weg te sturen. De vluchtelingen komen elke dag terug als de avond valt, en spreiden zorgvuldig hun slaapzakken en dekens uit om zich te beschermen tegen de kou. Voor de meesten is het plein een tussenstop, geen eindbestemming. Mohammadi, een 21-jarige Afghaan uit de provincie Kapisa vertelt aan VICE News dat hij een paar dagen geleden op het plein is gaan slapen. Mohammadi ziet er ouder uit dan hij is. "Mensen zeggen dat ik wel dertig lijk," zegt hij. "Dat komt doordat ik zoveel heb meegemaakt."

Mohammadi kwam voor het eerst naar Europa toen hij vijftien was. Hij kwam aan in het Verenigd Koninkrijk in 2009, waar hij bij een pleeggezin werd geplaatst dat voor hem zorgde en hem naar school stuurde. Toen hij achttien werd, werd hij door de overheid teruggestuurd naar Afghanistan, zegt hij. "Toen ik terugkwam en de situatie daar zag, hoe mijn familie en vrienden leefden, wist ik dat ik niet kon blijven. Ik besloot weer weg te gaan," zegt de jonge man, die drie zussen en vier broers heeft. "Het is oorlog in Afghanistan. Er wordt elke dag gevochten. Mensen sterven elke dag." Mohammadi hoopt in de nabije toekomst terug te gaan naar Engeland.

Een paar meter verder vertelt een andere vluchteling ons in het Frans dat hij graag terug wil gaan naar Zwitserland, waar hij van 2009 tot 2014 woonde – eerst in een asielzoekerscentrum, en daarna in zijn eigen appartement. Hij werd ook gedeporteerd. Andere migranten vertellen ons dat ze hun asielaanvraag al hebben ingediend, of nog wachten op vrijwilligers van de groep France Terre d'Asile ('Frankrijk Land van Asiel') om hun te helpen de formulieren in te vullen.

"De man van de vluchtelingen"
In vergelijking met andere Europese lidstaten krijgt Frankrijk relatief weinig asielaanvragen van Afghaanse vluchtelingen. In 2014 vroegen 472 Afghaanse vluchtelingen asiel aan in Frankrijk. Dat is 17 procent meer dan in 2013. "Veel van de asielaanvragen weerspiegelen de verslechterende veiligheidssituatie in het land," schreef het OFPRA in hun jaarlijkse rapport. Maar weinig van de migranten die op het plein slapen zijn bereid om te zeggen waarom ze hun thuisland zijn ontvlucht, maar een aantal impliceerde dat ze bedreigd en lastiggevallen werden in Afghanistan.

Op woensdag waren er vrijwilligers van Sciences Po Refugee Help, een organisatie die dit jaar werd opgericht door studenten van de universiteit van Parijs, op het plein die hulpgoederen uitdeelden aan de vluchtelingen. John Bingham (21 jaar oud) bezoekt de migranten al een paar maanden. Op weg naar het plein gaat hij langs bij een bakkerij om het onverkochte brood van die dag op te halen. "Goedeavond, het is de man van de vluchtelingen," roept hij door het metalen hek dat voor de winkel hangt. De bakker opent het hek en overhandigd stilzwijgend een zak met brood.

De vrijwilligers – waarvan sommigen Farsi spreken, een van de talen die in Afghanistan gesproken wordt – krijgen een warm onthaal. Behalve het uitdelen van voedsel en kleding, helpen de vrijwilligers de vluchtelingen ook om hun weg te vinden naar de inloopkliniek van het Saint-Louis-ziekenhuis. Twee migranten uit Pakistan – de enige Pakistaanse vluchtelingen die we ontmoeten – hopen de volgende ochtend bij een dokter terecht te kunnen. Een van hen legt uit dat hij moeite heeft met lopen "door de kou".

"Het is schandalig," zegt John, die politicologie studeert aan de Sciences Po. "Er slapen al zeven of acht jaar mensen op het plein, maar nooit zoveel als nu."

Een onopgeloste situatie
Sommige buurtbewoners zijn niet blij met de vluchtelingen die op het plein slapen. John vertelt dat een buurtbewoner een keertje water op de migranten gooide vanuit z'n raam. "Ik was dekens aan het uitdelen onder de bogen," vertelt hij. "De man gooide water naar ons en riep: 'Rot op!'"

Buurtbewoners gingen in juli naar een bijeenkomst om de "situatie van verdreven mensen in de buurt" te bespreken. Volgens de notulen waren de mensen uit de buurt het er unaniem over eens "dat de overheid faalt in haar plicht om mensen in nood onderdak te bieden." Toch wordt het plein al veel langer gebruikt als slaapplek door migranten. Volgens de buurtvereniging sliepen er al in 2004 migranten rond het Gare de l'Est – twee jaar nadat het beruchte Sangattekamp, een loods in Calais die als vluchtelingenkamp diende van 1999 tot 2002, ontruimd werd. In 2009 voerde de gemeenteraad een verbod uit op slapen in Jardin Villemin, een park dat naast het plein ligt. Hoewel ze nu 's nachts onder de bogen slapen, komen de vluchtelingen overdag nog steeds samen in het park om de wc's te gebruiken en op de bankjes uit te rusten.

In juli vroegen de autoriteiten de lokale tak van de gemeete om "een discussie te organiseren met zoveel lokale spelers mogelijk, inclusief activisten en getuigen die kunnen vertellen over de situatie ter plekke, om samen tot een oplossing te komen." Bewoners waren ook een eigen petitie voor een bijeenkomst begonnen. Lokale ambtenaren bevestigden tegen VICE News dat er een "bijeenkomst over de leefomstandigheden van migranten op het Place Raoul-Follereau" gepland staat voor 17 december. De bijeenkomst is niet toegankelijk voor het publiek, maar een aantal actiegroepen die zich sterk maken voor vluchtelingenrechten, waaronder Sciences Po Refugee Help en France Terre d'Asile zijn wel uitgenodigd.

Ondertussen schuilen de migranten voor de kou in het kantoor van CAMRES, een kleine lokale organisatie die elke ochtend warme dranken uitdeelt. Twee keer per week is er ook een ontbijt, en worden er rechtshulp en cursussen aangeboden.

Iedereen is hier welkom, maar ik denk dat alle Afghanen die via Parijs zijn gereisd hier wel zijn langsgekomen. Er zijn er op dit moment erg veel hier," zegt Yannick Chignier, een van de managers van CAMRES. "Mensen met dezelfde nationaliteit zoeken elkaar vaak op," zegt hij, en hij vertelt dat een van de hulpverleners van CAMRES Farsi heeft geleerd om met de Afghanen te kunnen praten.

Toen we op donderdag bij CAMRES waren kwamen we Mohammadi weer tegen. Na een ijskoude nacht op het plein was hij hier om zijn telefoon op te laden. "Ik probeerde vanochtend naar Calais te gaan, maar de politie hield me tegen bij het station. Dat is al de tweede keer," zei hij, met een wanhopige blik in zijn ogen. "Ik wil graag naar Engeland teruggaan omdat al mijn vrienden daar zijn. Maar nu weet ik niet echt wat ik moet doen."

De nacht ervoor had een groep vrijwilligers geprobeerd hem van het idee af te brengen om op een trein naar Calais te stappen. Ze hadden uitgelegd dat de situatie in de Franse havenstad erg gespannen was, en dat de overtocht naar Engeland erg gevaarlijk was. "Dat weet ik, maar ik kan niet zo op straat blijven slapen," had hij geantwoord.