Deze mummies veranderen massaal in zwarte drek

Klimaatverandering verpest niet alleen onze toekomst, ook ons verleden moet eraan geloven.

De Chinchorro, een volk dat vroeger leefde op de plek waar nu Chili en Peru liggen, was de eerste groep mensen die hun doden mummificeerden. Dat deden ze al duizenden jaren voor de Egyptenaren het mainstream maakten. Volgens koolstofdatering zijn de mummies van de Chinchorro al dood sinds 5050 voor Christus. Hoewel ze millennia lang goed bewaard bleven, begonnen ze het laatste decennium zichtbaar af te takelen – sommige van de mummies veranderden zelfs in zwarte, vloeibare drek.

Volgens researchers aan de universiteit van Harvard ligt het probleem bij bacteriën die goed gedijen in vochtige omgevingen. Arica is de plek waar het archeologisch museum van Tarapaca in Chili ligt, en een van de droogste plaatsen ter wereld. Sinds kort krijgt de plek te maken met een hogere vochtigheidsgraad, waardoor het een meer comfortabel thuis wordt voor kleine, mummievretende microben.

"We wisten dat de mummies aan het aftakelen waren, maar niemand begreep waarom," zei professor Ralph Mitchell. "Deze soort degradatie werd nooit eerder bestudeerd. We wilden een antwoord op twee vragen: wat is de oorzaak, en hoe kunnen we het tegenhouden?"

Een aantal van de 120 mummies in het museum waren aangetast. De researchers van Harvard, begeleid door Mitchell, gebruikten monsters van zowel aangetaste als bewaarde mummiehuid uit Chili om de bacteriën te identificeren, en als schuldige kwamen ze uit bij de te hoge vochtigheid.

John Van Hoesen is professor aan Green Mountain College en hij kreeg in 2011 een Fulbright award om dodenmaskers van de Chinchorro te bestuderen, en hij vertelt over hun ongebruikelijke stijl van mummificeren.

"De Chinchorro verwijderden voorzichtig de huid van het lichaam, verwijderden het vlees en de organen en recreëerden het lichaam dan met gebruik van klei, stokjes en sediment. Ze trokken de huid weer over de lichamen, waarbij ze vaak zeeleeuwenhuid moesten gebruiken om te droge plekken te vervangen, en voegden gezichtsmaskers van klei toe," vertelde Van Hoesen aan VICE News. "Als laatste schilderden ze de maskers en de huid: de vroegere mummies werden zwart geschilderd, de latere rood."

De mummies in het museum zijn in gevaar, ook al wordt daar de temperatuur gereguleerd. En de toenemende vochtigheidsgraad zou nog veel gevaarlijker kunnen zijn voor de naar schatting honderden onontdekte exemplaren.

Dit verhaal van wetenschappers die er alles aan doen om opgegraven geschiedenis te beschermen tegen de snel veranderende klimaatomstandigheden, gebeurt niet alleen in Arica. De begraafplaatsen van de mummies zijn ook niet de eerste culturele erfstukken die bedreigd worden door de opwarming van de aarde.

In Noorwegen, in het Jotunheimen-gebergte, komen er door terugtrekkende gletsjers zo veel Viking-erfstukken boven drijven dat wetenschappers ze niet meer allemaal tijdig kunnen verzamelen. Ontdekking en analyse van die artefacten vertellen ons veel over hoe mensen toen leefden, jaagden en gereedschap maakten. Maar er staat een tijdslimiet op: leer, veren en andere materialen hebben maar enkele dagen nodig om volledig uit elkaar te vallen nadat het ijs waarin ze bewaard bleven is gesmolten.

Van Hoesen noemt de opwarming van de aarde en het onderzoek naar artefacten een mes dat aan twee kanten snijdt. In Noorwegen en in de oude Griekse stad Zeugma hebben veranderende klimaatomstandigheden namelijk tot nieuwe ontdekkingen geleid.

"Het is makkelijk om klimaatverandering als iets destructiefs te zien als we denken aan orkanen of toegenomen neerslag," zei hij tegen VICE News. "Maar deze (Griekse) mozaïeken zijn waarschijnlijk zo goed bewaard gebleven doordat het klimaat opwarmde en de regio overstroomde. Door terugtrekkende ijskappen en krimpende meren kunnen belangrijke archeologische ontdekkingen tevoorschijn komen die ons veel kunnen leren over de teloorgang van de Neanderthaler of de Anasazi."

Maar zelfs in de Verenigde Staten, die historisch gezien relatief jong zijn, worden enkele van de meest belangrijke plaatsen bedreigd. De Union of Concerned Scientists (UCS) heeft in 2014 geanalyseerd hoe klimaatverandering die belangrijke Amerikaanse gebieden bedreigt.

"Een aanzienlijk aantal van de plaatsen waar Amerikaanse geschiedenis werd geschreven, wordt bedreigd. Het geografische en culturele laken dat het Amerikaanse verhaal vertelt rafelt aan de randjes, en scheurt zelfs bijna volledig door – dat is de impact van klimaatverandering, "stond er in het rapport te lezen.

Een grote lijst van vijanden, met daarop stijgend zeewaterniveau, kusterosie, toenemende overstromingen, hevige regenval en steeds meer bosbranden, zijn mogelijke dreigingen.

Plekken als Jamestown, de eerste permanente Engelse nederzetting in Noord-Amerika, Faneuil hall, waar de Sons of Liberty van Boston de zaadjes van de revolutie plantten, en zowel Ellis- als Liberty Island, via waar miljoenen immigranten de VS binnenkwamen en waar orkaan Sandy voor 77 miljoen dollar aan schade toebracht, zijn in gevaar.

Maar hoe we het moeten verbeteren, is duidelijk.

"Gezien de omvang van het probleem en de culturele waarde van de plaatsen die risico lopen, is het niet genoeg om enkel plannen te maken voor verandering," zegt de USC. "We moeten nu beginnen met onze bedreigde plekken voor te bereiden op almaar slechter wordende klimaatomstandigheden. Bestendigheid tegen het klimaat moet een nationale prioriteit worden. We moeten de koolstofuitstoot die klimaatverandering veroorzaakt tot een minimum beperken."