Foto’s van de grootste jaarlijkse zwerfhonden-reddingsactie in Mexico

Dit artikel verscheen eerder op VICE Mexico.

“Aan de kant, aan de kant!” roepen twee geïrriteerde jonge mensen, terwijl ze zich door de menigte heen wurmen. Ze dragen een middelgrote boxer op een stuk karton dat elk moment lijkt te gaan scheuren. De hond blaft of klaagt niet, maar aan zijn kop is wel af te lezen dat-ie zich ellendig voelt. Hij kan niet staan, want hij is gewond aan zijn achterpoot. Je kunt z’n beschadigde, grijze spierweefsel zien tot aan het bot. Hij heeft overal littekens, en is zo ernstig vermagerd dat je z’n ribben kunt tellen. Als er hondenvoer voor z’n bek wordt gehouden, schrokt hij het op met een kwispelende staart. Niemand weet of de hond is aangevallen, aangereden of gebeten. Het enige dat zeker is, is dat het gewonde beest is achtergelaten op 12 december, bij de Basiliek van Onze-Lieve-Vrouw van Guadalupe, ook wel bekend als ‘La Villa’, ten noorden van Mexico-Stad.

De nationale feestdag van Onze-Lieve-Vrouw van Guadalupe is een van de belangrijkste dagen in Mexico. Op de feestdag wordt de Heilige Maagd Maria geëerd. Ze wordt gezien als de koningin van Mexico, en de beschermheilige van Noord- en Zuid-Amerika. De basiliek die naar haar vernoemd is, is een van de drukstbezochte katholieke bedevaartsoorden van de wereld. Dit jaar bezochten meer dan 8 miljoen gelovigen de kerk. Maar voor dieren die meereizen is het vaak niet zo leuk. Veel pelgrims nemen hun honden mee, maar de beesten worden vaak achtergelaten.

Hierdoor is december de drukste maand voor Norma, oprichter van Mundo Patitas, ofwel de ‘Wereld van de kleine pootjes’, een organisatie die zich inzet voor de achtergelaten honden van La Villa. De organisatie werd twaalf jaar geleden door vrijwilligers opgericht. Norma’s dochter Mariel. De organisatie, waar Norma’s dochter Mariel ook onderdeel van is, hoopt elk jaar na de viering zo’n 25 tot 30 honden op te pikken. Als ze alle honden hebben verzameld, worden ze naar een asiel in de stad Huehuetoca gebracht, ongeveer een uur ten noorden van Mexico-Stad. De honden krijgen daar te eten en worden verzorgd tot ze weer gezond zijn. Daarna zijn ze klaar om door hun nieuwe baasje geadopteerd te worden.

Naast de gewonde boxer zijn er vandaag nog zo’n tien andere honden vandaag binnengebracht. Winkeleigenaren en straatverkopers bevestigden dat ze de honden niet eerder hebben gezien. Sommigen honden liggen uit te rusten op de grond, een paar meter van de basiliek vandaan. Anderen lopen enthousiast richting voorbijgangers, die even stoppen om ze te aaien. De honden die wat extra medische hulp nodig hebben, liggen in kleine metalen kratten. Hun problemen variëren van schurft, spasmen en moeite met lopen tot wonden aan hun poten en tumoren. Er is een labrador die zijn tong uitsteekt alsof-ie dood is: een teken van hondenziekte, een virus dat op de mazelen lijkt. Een paar minuten geleden werd een pitbullteefje, wit met bruine vlekjes, met de een stuk karton op een karretje – de enige ambulance die er is – meegenomen. Ze was aan het bevallen.

Mundo Patitas kan vandaag, net als altijd, op veel goedkeuring rekenen. Een heleboel mensen, volwassen en kinderen, zijn naar hun staanplek bij de basiliek gekomen om te vragen hoe ze een hond kunnen adopteren. Sommigen hebben hondenvoer meegenomen of doen wat geld in een klein donatiedoosje met tekeningen van honden erop. Honden die er jong en gezond uitzien zijn uiteraard het populairst, maar er zijn ook mensen die de zieke honden een beetje aandacht geven.

Mundo Patitas is niet de enige hulporganisatie die in dit gebied werkt. De organisatie Phirulais Foto Canina, opgericht door María Fernanda Camacho en Alan García, helpt in de steek gelaten pups in de omgeving. De organisatie heeft geen asiel om de beesten naartoe te brengen, maar ze gebruiken mobiele voerbakken om hongerige honden die tussen pelgrims scharrelen te voeren. Ze plaatsen geven de viervoeters ook halsbanden om ervoor te zorgen dat ze ‘s nachts niet worden aangereden. De halsband geeft ook aan dat je de hond kunt adopteren.

Volgens Leticia Varela, de woordvoerder van de Mexicaanse sociaal-democratische partij MORENA, werden er meer dan tweehonderd honden achtergelaten in de buurt van de kathedraal. Volgens Mundo Patitas zijn het er meer dan driehonderd. De vraag rijst: waarom zou je je hond dwingen om duizenden kilometers te lopen naar een kerk om ‘m daar achter te laten?

Volgens Camacho zijn daar drie redenen voor. Allereerst komen mensen aan en binden ze hun honden vast bij de entree, of laten ze de honden achter in de hoop dat ze weglopen. Niet alle honden zijn huisdieren. Sommigen zijn zwerfhonden die de pelgrims gewoon zijn gevolgd. Omdat niemand verantwoordelijk voor ze is, worden ze achtergelaten als de mensen weer teruggaan met de bus, de fiets of ander vervoersmiddel.

Ten tweede raken ze simpelweg verdwaald in de zeeën van mensen die er op straat lopen. Het komt wel vaker voor dat een hond zich losmaakt van z’n riem en door de stoet rent. Het is haast onmogelijk om hem dan terug te vinden.

Ten derde zijn sommige honden lokale zwervertjes uit Mexico-Stad die zich naar de stoet bewegen, omdat ze op zoek zijn naar aandacht en eten. Als je een zwerfhond te eten geeft, is de kans groot dat ze je blijven volgen. En wanneer de pelgrims dan bij La Villa aankomen, is de hond geen leuk gezelschap meer, maar een last.

“En als het dan wél huisdieren zijn, waarom worden ze dan hier achtergelaten?” Vraag ik.

“Ik heb daar lang over nagedacht en ik begrijp het nog steeds niet,” antwoordt Camacho. “Misschien waren ze hun hond zat of zo, ik begrijp gewoon niet waarom je op zo’n lange reis gaat samen om je hond vervolgens achter te laten. Het zou kunnen dat ze denken dat iemand anders hun probleem kan oplossen, omdat ze ook wel zien dat er hier zoveel hulporganisaties zijn. Ik vind het raar dat ze hier naartoe komen om dat te doen, vooral omdat de dag bedoeld is om Onze Vrouw te eren, het is een traditioneel katholiek thema. Ook al is de hele reis in dit thema, toch krijgen ze het voor elkaar om hun hond achter te laten.”

Phirulais Foto Canina kan worden gesubsidieerd door ¿Les damos una pata? (‘Laten we ze een pootje geven?’), een fotoboek met portretten van zwerfhonden in Colombia en Mexico. Met de opbrengst daarvan kan de organisatie 25 honden en katten castreren en ontvlooien, en eten en water kopen. Ze hopen dat het aantal achtergelaten honden zal verminderen.

Het is bijna zes uur en duizenden mensen die zich bij het altaar hebben verzameld gaan weer hun eigen weg. Ondertussen komen er steeds meer en meer honden aan bij Norma en Mariel. Er zijn alleen niet genoeg mensen meer om alle honden aandacht te geven, dus de mensen die eromheen staan en benieuwd zijn worden gevraagd om te helpen de honden in hun hok te kalmeren. Steeds meer vrijwilligers – veel kinderen en jonge mensen – komen helpen.

“Jarenlang zat ik vast op een dak, en moest ik zware weersomstandigheden doorstaan. Ik had een riem die zo kort was dat ik nauwelijks kon bewegen. Totdat ik werd gered door Mundo Patitas en ik m’n vrijheid, mijn waardigheid, het vertrouwen in mezelf en in de mensheid terugkreeg,” staat op een flyer. Er staan ook foto’s bij van de hond toen ze net gered waren en nadat ze weer opgelapt waren. “Ik ben geadopteerd door een liefdevolle familie die voor me zorgt, me beschermd en me waardeert.”

De lange dag zit erop. De crew moet nu tien honden in kooien in Norma’s vrachtwagen zetten. Een beestje is aan het baren, en anderen zijn ziek. Maar er moeten ook nog een tafel, flessen water, zakken voer, metalen kratten en dozen in de laadbak. Na twintig minuten puzzelen hebben ze een oplossing: de zieken snuffelbeesten gaan achterin, de anderen in het midden en de hond die aan het bevallen is, mag voorin bij Mariel zitten.

Over een paar uur komen de honden aan in hun tijdelijke verblijf. Ze hopen daar nieuwe families te ontmoeten die van ze gaan houden, en voor ze zorgen. Norma’s auto rijdt weg van de basiliek, terwijl de honden een kwispelconcert houden.