Briljant bizarre foto’s van jongvolwassenheid

Bodybuilders. Kaneelbroodjes. Gestipte pyjama’s. Je weet nooit wat je van de foto’s van Torbjørn Rødland kan verwachten.

Het werk van de Noorse kunstenaar heeft iets weg van commerciële fotografie door de lens die hij gebruikt. Het heeft alles wat tot een verkoopbare foto zou moeten maken — camerawerk van hoge kwaliteit, mooie modellen, uitgebalanceerd licht en scherpe focus — maar Rødland kijkt onder de oppervlakte. Hij maakt spookachtige, vervreemdende foto’s die erop uit lijken te zijn om ons een onbehaaglijk gevoel te bezorgen, en ons met vraagtekens achter te laten.

Zijn expositie “Back in Touch”, die 9 december opent in het C/O Berlin Photography Museum, laat beelden zien die gemaakt zijn gedurende de afgelopen vijf jaar van Rødland’s twintigjarige carrière. Er zullen 25 foto’s te zien zijn en elk beeld bevat een klein mysterie.

Als ik hem vraag of zijn foto’s bedoeld zijn als een soort puzzel, geeft Rødland een bijzonder antwoord: “Het is een puzzel, maar geen typische puzzel omdat er vaak maar één oplossing is in je gedachten,” zegt hij door de telefoon vanuit zijn huis in Laurel Canyon.

Up from Eden No. 2, Torbjørn Rødland, 2013-2014

Gezien het feit dat Rødland, met zijn 47 jaar, veel (maar niet alleen maar) jonge modellen schiet, vraag ik me af of de titel van de expositie, Back in Touch, een terugkeer naar de zeitgeist suggereert, na een periode van afstand te hebben gehad.

“‘Back in Touch’ betekent het in contact blijven na een tijd van minder verbondenheid,” legt hij uit. “Onze vocabulaire is zo beïnvloed door commerciële en lifestyle fotografie, maar in plaats voor een kritische, postmoderne route te kiezen die laat zien hoe leeg onze taal is en hoe belachelijk deze iconografie is, probeer ik het te gebruiken om een bepaalde waarde te vinden.”

Rødland voegt toe, “Ik gebruik deze taal om terug in contact te komen met iets menselijkers en meer in lijn met onze hoop, angsten en paranoia.”

Wordless No. 3, Torbjørn Rødland, 2010-2017

De expositie begon met twee galerie-shows afgelopen zomer, een in Air de Paris in Parijs, de ander in Nils Staerk in Kopenhagen. Ann-Christin Bertrand, de curator van C/O Berlin koos eigenhandig een aantal foto’s van beide shows, inclusief werken van Rødlands subtiele ijzingwekkende serie Wordless: foto’s van jonge millennials waarvan de hoofden vastgehouden worden door een paar lichaamloze oudere handen.

“Deze expositie is omgebouwd tot een expositie gericht op jongeren,” zegt hij. “Het is interessant om andermans voorkeuren te zien.” Er is een foto te zien van wegwerpcamera’s die op de grond verspreid liggen, een foto van roze platformhakken en een foto van een jonge vrouw wiens string doorgeknipt wordt.

Rødland is buitengewoon goed in het creëren van ongemakkelijke contrasten — zoals in zijn foto Stockings, Jeans and Carpeted Stairs, waarin een bodybuilder de voet van een vrouw vasthoud, gekleed in vistnetpanty’s.

“Ik vind het interessant om deze contrasten samen te laten komen,” zegt hij. “Ze hebben elkaar nodig.”

Untitled, Torbjørn Rødland

Met name deze samenstellingen roepen vragen op. “Als het gaat om meer dan een persoon in het kader, is het beter als dat een beetje een afwijkend stel is, een verschil in leeftijd, omvang of etniciteit die zorgt voor een groter geheel, in plaats van het combineren van twee mensen in commerciële fotografie waar mensen meer op elkaar lijken,” vertelt Rødland. “Ik wil dat de confrontatie op emotioneel niveau klopt; op een dieper level of intuïtief — ik wil niet willekeurig zijn.”

Rødland creëert spanning door het combineren van chirurgische koudheid met sensualiteit, zoals in Goldene Tränen, een foto van een model met warrig haar die honing lijkt te huilen.

Zijn modellen zijn vaak vrienden van vrienden, soms modellen die hij vond via modellenbureau’s, en af en toe mensen die hij online of bij openingen ontmoet. “Ik word aangetrokken tot bepaalde archetypes, mensen die iets kunnen vertegenwoordigen wat groter is dan henzelf,” legt hij uit.

Door de jaren heen heeft Rødland weten te blijven experimenteren. Hij werkt niet vanuit een formule, zelfs niet na 25 jaar ervaring. Hij vindt het onzin dat je maar een bepaalde stijl zou moeten hebben.

“Sommige kunstenaars vinden hun formule en produceren dat voor de markt, dat is een manier om succesvol te zijn,” zegt hij. “Die herhalende kwaliteit is wat elke verzamelaar wil. Maar ik denk dat ik elke keer wat nieuws probeer.”

Zodoende zijn de foto’s vaak een mysterie, zelfs voor de maker. Het is vaak de ochtend na de shoot dat Rødland zijn buitenaardse foto’s begint te begrijpen. “Ik slaap er een nacht over, en ik denk over wat ik in mijn hoofd zie als ik wakker word,” legt hij uit. “Wanneer ik een foto maak en aan de muur hang, vind ik het leuk om het helemaal uit te vogelen.”

Cinnamon Roll, Torbjørn Rødland, 2015

Na tien jaar doorgebracht te hebben in Oslo, is Rødland de afgelopen zeven jaar gestationeerd in Los Angeles. De meeste foto’s in zijn expositie zijn gemaakt in L.A. en er is een duidelijke verandering te zien van zijn oudere werk, wat vaak een soort Noorse koelheid lijkt uit te stralen.

“Los Angeles gaat over het verstoppen,” zegt Rødland. “We isoleren onszelf allemaal om zo beroemdheden zich normaal te laten voelen. We spenderen het grootste gedeelte van de dag in auto’s en huizen .” Maar zijn recente werk heeft ook iets vrolijks, en zo nu en dan fungeert het strand als achtergrond. De foto From Eden No.2 legt een model vast in een zonovergoten voortuin in L.A; Birthday Shoes gloeit in het zachte licht in zijn voormalige studio in West Hollywood, voordat hij verkaste naar Burbank.

Rødland heeft niet veel op met beroemdheden. “Ik wijs een hoop portretten van beroemdheden af, daar ben ik niet in geïnteresseerd,” legt hij uit. “Het leidt af.”

Wel heeft hij ooit Paris Hilton gefotografeerd voor Purple. Hij vroeg Hilton om geen make-up te dragen voor de shoot, wat ze niet gewend was. “Ze eiste om meer make-up te mogen dragen om door te gaan,” herinnert hij zich.

Birthday Shoes, Torbjørn Rødland, 2016

Door een vreemd toeval woont Rødland nu in het voormalig appartement van Paris.

Het was de eerste plek waar de erfgename naar verhuisde toen ze haar ouderlijk huis verliet op haar twintigste, en het werd decor van haar jaren als prille realityster in The Simple Life.

Passend genoeg leggen de foto’s van de Berlijnse expositie de imperfecte momenten van het opgroeien vast, en het onhandelbare van de jeugdcultuur. “Het jongvolwassen zijn is een symbolisch, rijke periode van nieuwe mogelijkheden,” zegt hij. “Het is een evolutionair proces dat laat zien hoe mensen veranderen in meer empathische en complexe karakters met lagen. In fotografie kan ik je het begin van dat proces laten zien, of iemand die erin gefaald is. Er lijkt een meer positieve blik te zijn op jeugd dan op ouderdom.”

Back in Touch is te zien in het C/O Berlin Photography Museum van 9 december 2017 tot 11 maart 2018.