Punk is niet dood

Leonor Jonker schreef No Future Nu, een fantastisch boek over Nederlandse punk van de jaren ’70 tot nu, dat binnenkort verschijnt bij Lebowski.

VICE: De titel van je boek is No Future Nu. Daarmee zeg je dat punk niet dood is, en dat je nog net zo punk kunt zijn als in de jaren ‘70. Wat is het verschil?

Leonor Jonker: Punk heeft altijd doorgeleefd. Het Do It Yourself-gedachtegoed is van de vroege punk doorgesijpeld naar de jaren ‘80. Kunstenaars pikten het op en toen ontstonden er heel interessante initiatieven buiten het gevestigde kunstcircuit om. Ook was er echt een boom van onafhankelijke punklabels. DIY oversteeg de punktijd, waarvan de bloeitijd vrij kort was. DIY is tegenwoordig misschien wel relevanter dan ooit tevoren.

Hoe wordt DIY nu toegepast?

De overheid hakt in subsidies. Zeker voor creatieve jongeren is het belangrijk om alle middelen in te zetten om een bestaan te verwerven. In de vroegere jaren ‘80 was er een uitkeringscultuur. DIY hoefde je toen niet commercieel te benutten, want je kon alles buiten de mainstream doen, binnen circuits van aaneengesloten kraakpanden en platenlabels. Dat vangnet van uitkeringen is nu weggevallen. Vroeger was commercie een vies woord, voor mijn generatie niet meer. Als je nu onafhankelijk geld verdient met wat je doet, ben je goed bezig.

Hugo Kaagman en Diana Ozon demonstreren spuitbuskunst in Gallerie Anus, ca. 1979. Foto: collectie Kaagman

Wordt de invloed van punk onderschat, denk je?

Ik denk dat punk heel erg onderschat is. Iedereen heeft het over hoeveel invloed de jaren ‘60, het hippietijdperk, de provo’s en de studentenprotesten hebben gehad. Maar als je geschiedenisboeken openslaat bij eind jaren ‘70 en de jaren ‘80, dan staat er meestal iets over de crisis, wat over kraken, maar over punk hooguit een denigrerende zin. Dat is natuurlijk onterecht. Die boeken zijn vooral door babyboomers geschreven. Maar misschien heeft de punkgeneratie haar eigen invloed ook onderschat.

Merkte je dat tijdens gesprekken?

Ja. Ik heb vooral individuen gesproken die punk als een vehikel zagen om verandering te brengen in muziek of kunst. Maar er zijn ook veel punks die door de muziek in die wereld zijn gerold. Als ik met hen spreek over de cultureel maatschappelijke veranderingen die punk heeft gebracht, zeggen ze vaak: “Zo heb ik het eigenlijk nog nooit bekeken.” Punk was veel meer dan lol maken alleen.

Je schrijft ook over punks die heroïne gebruikten en voor overlast zorgden. Waren dat eigenlijk geen echte punks, omdat ze minder met verandering bezig waren? 

Wat ik mooi vind aan punk, is dat verschillende groepen en mensen er betekenis in kunnen vinden. Dat is de kracht van punk. Er waren punks die culturele vernieuwing wilden brengen, maar ook een heel grote groep punks die het vooral om de drugs, de drank en de muziek ging. Anders heb je ook geen scene natuurlijk.

Rotterdamse punkband de Rondos in punkclub Kaasee, 24 augustus 1979. Foto: Piet Dieleman

Nu alles toegankelijk is via internet, wordt er wel eens gezegd dat er geen underground meer bestaat. Hoe denk jij daarover?

Er is nog steeds een underground, maar die is kleiner dan het grote autonome netwerk in de jaren ‘80, met het grote aantal kraakpanden en de enorme aanhang. Tegenwoordig is alles heel toegankelijk. Zelfs als er een kraakpand ergens is geopend dat echt heel goed weggestopt zit, kom je er toch heel snel achter via Facebook. Terwijl ik laatst een vrouw sprak die in de jaren ‘80 pas na een paar jaar de punkwereld in rolde. Zij ontmoette toen pas mensen die haar meenamen naar concerten. Als je nu hoort over een stroming die je interessant lijkt, dan google je even en dan zie je gelijk of het leuk is. Je hebt zo gevonden welke bands belangrijk zijn en wanneer er een concert is.

Op internet lijken genres soms maar een paar maanden te bestaan.

Het gaat razendsnel. Punk had echt een grote impact. Ik vraag me af of dat nu nog kan. Muziek commercialiseert snel, het krijgt weinig kans om te sluimeren.

In je boek schrijf je: “In veel van de gesprekken met de pioniers van toen, sloeg de stemming om zodra de tegenwoordige maatschappij, laat staan de toekomst aan bod kwam. ‘Nu is het echt no future,’ werd er verzucht." Waarom zijn ze nu aan het doemdenken?

Het doemdenken was heel heftig en is nauwelijks voor te stellen. Je had toen de Koude Oorlog, de Berlijnse muur stond er nog. Het straatbeeld zag er toen heel anders uit. Het was veel minder schoon, het was veel ruiger. Er was veel angst en pessimisme. De economische crisis leek een onoplosbaar probleem. Nu leven we in Nederland weer in een tijd van crisis, maar mijn generatie lijkt zich daar niet heel druk om te maken. Er bleek immers ook een toekomst te zijn voor de “No Future” generatie van de jaren ‘80.

We zullen het zien. Heel erg bedankt!