Schmutzige plaatjes

INTERVIEW DOOR HAROON ALI, PORTRET DOOR MILAN BOONSTRA, AANVULLEND BEELD DOOR MARTYN F. OVERWEEL

Martyn F. Overweel (40) is een viespeuk. Schmutzig noemt de tekenaar zichzelf. “Ik bedoel daarmee mijn stijl, die is nogal vlekkerig.” Hij doet alles met de hand en gebruikt alleen een tien jaar oude scanner, want met computers kan hij niet overweg.

Ik vind Martyn vooral tof omdat zijn onderwerpen net zo schmutzig zijn. Een naakte prins Hendrik, een neukende Bumba en Hitler himself. Zijn provocerende tekeningen halen echter wel alle grote media: de Volkskrant, HP/De Tijd, Viva, Men’s Health. “Ik ben een underground tekenaar voor de upperground.”

Ik spreek de tekenaar en kunstenaar in zijn rommelige atelier in Amsterdam, vroeger de werkplek van Arjan Ederveen. Als ik binnenkom knalt Queens of the Stone Age uit de speakers, op de grond ligt een enorme berg oud papier. Of ik een Warsteiner wil, vraagt Martyn met zachte stem. We gaan zitten achter zijn tekentafel, voor zijn muur van inspiratie. Aan de muur hangen foto’s van Frank Sinatra, Pete Doherty en clown Bassie.

Martyn is zijn nieuwe expositie aan het voorbereiden. Eind november wordt ook zijn webshop gelanceerd, met posters, stickers en buttons van zijn werk. “Keith Haring stond ook op mokken. Zo bereik ik jongeren die mijn werk niet kunnen betalen.” Het wordt een ‘awkART pop-up show’, maar: “Ik moet van mijn agent zeggen dat ik zelf niet awkward ben. Dat je dus niet opschrijft: de awkward kunstenaar Martyn F. Overweel.”

VICE: Oké, hoe ben je dan wel?

Martyn F. Overweel: Thuis ben ik lekker relaxed, met mijn vriendin en twee zoontjes. Maar hier teken ik wie ik zou willen zijn. Nee dat is niet waar, ik teken wat ik normaal niet durf. Eigenlijk ben ik heel beleefd en veel te aardig, maar hier kan ik grof zijn. Dit is mijn kleine alles-durven-wereld. Tekenen, inscannen en de wereld insturen. Dat voelt veiliger dan iets grofs of stouts hardop uitspreken. Seks speelt een grote rol in die alles-durven-wereld, niet?
Niet per se seks, of de handeling van seks. Het is bloot, maar niet op een sexy manier. De mensen die ik naakt teken zijn niet echt mooi, ze hebben veel haar enzo. Onder onze kleertjes zijn we allesbehalve gephotoshopt. Een naakt lichaam is vaak kwetsbaar, soms zelf gênant. Daar kan ik wel om lachen.

Je tekent ook graag nazi’s.
Elk kind tekent stiekem weleens een hakenkruis. Dat mag natuurlijk niet, dus als je vader voorbijloopt maak je er dan snel een vierkant van. De Tweede Wereldoorlog is nog steeds taboe, maar het is na mijn tijd, na jouw tijd. Ik speel graag met de symboliek ervan: goed versus kwaad. Een tekening van een nazi bij een verhaal over de slechtheid in de mens heeft altijd effect. Maar dan zeggen mensen tegen me: je maakt toch geen grappen over de Holocaust? Dat doe ik ook niet. Ik maak alleen grappen over nazi’s. Dat deden ze in de jaren tachtig ook al in die komedieserie ‘Allo ‘Allo!, met die homonazi Lieutenant Gruber.

Wat heb jij toch met homo’s?
Ik vind het grappig om met homo’s te spelen, juist omdat ik het niet ben. Bijna al mijn vrienden zijn homo. Ik krijg vaak sjans, of kreeg. Ik heb ook een goede gaydar. En homo’s maken wat mee, ik hoor altijd wilde verhalen. Wat ze doen vind ik fascinerend. Rimmen, dat is echt een goed woord. Weet je wat dat is?

Ja.
Homo’s zijn een minderheid. Je kunt anderen er snel mee op de kast jagen. En dat is leuk, maar wat ik er eigenlijk mee wil zeggen is: alles is normaal.

De biografie op je site begint met het citaat “life is stranger than fiction”.

Ik teken naar aanleiding van foto’s, omdat het makkelijker is om een naakt lijf van een pornoplaatje na te tekenen dan dat ik zelf moet bedenken hoe de schaduw bij de ribben valt. Dus als ik een tekst krijg, ga ik op zoek naar bijpassende plaatjes die ik in mijn tekening wil combineren. Wat ik altijd zo raar vind, is dat er van alles wat ik verzin gewoon een foto op Google te vinden is. Het leven is dus echt vreemder dan alles wat ik bij elkaar kan verzinnen.

Zijn er ook thema’s die je vermijdt?
Politiek. Ik moet weleens politici tekenen, maar die vind ik zo vergankelijk. Ik weet nu al niet meer wie Balkenende is, bij wijze van spreken. Mijn tekeningen moeten een tijdloze waarde hebben, anders vind ik ze eigenlijk mislukt.

Maar je maakt wel een tekening van Geert Wilders die een rat kust.

Dat was een opdracht voor de Volkskrant. Ik vind Wilders wel weer interessant, omdat hij dat stomme, doodgeblondeerde haar heeft. Ik ben zoals je merkt meer visueel dan politiek ingesteld. Daarom kan ik ook nazi’s tekenen. Als ik heel geëngageerd was, had ik vast bij mezelf gedacht: dat kan toch niet? Ik wil als kunstenaar open blijven, me niet laten sturen door links of rechts, homo of hetero.

Heb je weleens echt gezeik gehad door je tekeningen?
Nou, gezeik. Mijn werk wordt wel regelmatig geweigerd. Laatst maakte ik een tekening over een nierpatiënt. Ik liet de opererende chirurgen de nier opeten met mosterdsaus, dat vonden ze te cru. En als het over moslims gaat zijn bladen erg voorzichtig. Erecte penissen en open kutjes kunnen ook nog steeds niet. Ze hebben liever Hitler dan een erectie.

Ik zie daar twee pasfoto’s aan je muur hangen. Zijn dat je ouders?

Ja, die wonen nu al tien jaar in Zuid-Frankrijk.

Wat vinden zij van jouw werk?
Nu ik er mijn geld mee verdien, vertrouwen ze het wel. Maar ze vinden het niet mooi. Mijn vader vindt het vreselijk dat ik nazi’s teken. Hij is heel erg tegen onrecht; hij begrijpt niet dat ik er grappen over maak.

En je moeder?
Zo’n tekening met veel naakt kan zij niet echt waarderen. Dan vraagt ze me waarom ik geen landschappen teken. Of zonnebloemen. Dat zal wel komen omdat ze nu in Frankrijk woont.

Wat wil je nou precies met je tekeningen oproepen?
Eigenlijk wil ik meer poëtisch zijn dan grappig. Ik heb een tekening gemaakt van een klein meisje met een haaienkop. Les dents de l’enfance, de tanden van de kindertijd, of zoiets. Dat gaat eigenlijk over mijn zoontjes. Ze zijn soms best haaien, wraaah! Ik heb ook een portret van ze getekend, My fair-haired terror. De jongste had waterpokken. Hij leek zo uit The Exorcist gestapt. Bij de andere stroomde het snot uit zijn neus, dus daar heb ik wormen van gemaakt. Ik heb ze ook van die oplichtende oogjes gegeven, net als in Village of the Damned. Misschien niet zo lief, maar ik spaar niemand. Zelfs niet mijn eigen kinderen.

De awkwART pop-up show van Martyn F. Overweel is van 30 november tot en met 2 december te zien in galerie CNCPT13, Prinsengracht 226 in Amsterdam.