Voor het eerst in 35 jaar is er een bioscoop geopend in Saoedi-Arabië

“Het is een ongelofelijk gevoel,” zegt Mohammed (38), terwijl hij de eerste bioscoop binnenloopt die in 35 jaar is geopend in Saoedi-Arabië. Hij is er om de Marvelfilm Black Panther te zien. “Mijn liefde voor films heeft altijd een grote rol gespeeld in mijn leven, maar dit voelt anders. Om eerlijk te zijn had ik niet verwacht dat deze dag ooit zou komen.”

Begin jaren tachtig verbood het regime in Saudi-Arabië bioscopen, onder druk van religieuze groeperingen die alle publieke vormen van vermaak waar mannen en vrouwen gemengd naartoe konden wilden afzweren. Vorig jaar werd bekend dat het verbod zou worden opgeheven, als onderdeel van de Saoedi-2030-visie – een initiatief dat de afhankelijkheid van het land van olie moet verminderen, door andere sectoren zoals de entertainmentindustrie te promoten. Het programma, dat wordt geleid door vicepremier en kroonprins Mohammed bin Salman, moet ook het imago van het land verbeteren.

“Het voelt alsof we eindelijk gelijk zijn aan andere filmliefhebbers in de wereld,” zegt Mariam (25). “We kunnen films nu zien als ze uitkomen, in plaats van maanden te moeten wachten tot ze op tv komen of we ze kunnen downloaden. Er was zo lang zo veel weerstand tegen bioscopen, dat ik niet had gedacht dat dit zou gebeuren.” Maar het gebeurde wel. En op 28 april – na tien dagen waarin VIP’s naar besloten voorstellingen mochten – ging Black Panther voor het grote publiek in première.

Bekijk ook: Een kijkje in China's alternatieve filmindustrie

De bioscoop staat in de Koning Abdullah-wijk in de hoofdstad Riyadh, waar de opening van de filmzaal al dagen het gesprek van de dag was. “Alle kaartjes voor de hele eerste week waren in een paar minuten uitverkocht,” legt filmblogger Abdel Aziz Zamel uit. “Ondanks het feit dat we hier 35 jaar geen bioscopen hebben gehad, denk ik dat we hier het meest gepassioneerd over films zijn van de hele Arabische regio. Ik heb onderzoeken gezien waaruit blijkt dat meer dan negentig procent van de bioscoopbezoekers in Bahrein Saoedisch is.”

Volgens schattingen van de overheid gaan elk jaar honderduizenden Saoedi’s naar het buitenland om films te kijken en andere dingen te doen die in hun eigen land verboden zijn. Dat is precies wat prins bin Salman hoopt tegen te gaan. Hij hoopt iets van de 22 miljard dollar die Saoedi’s jaarlijks in het buitenland aan entertainment uitgeven binnen de landsgrenzen te houden. “Net als veel van mijn vrienden ging ik vaak naar Bahrein om daar in mijn eentje dagenlang films te kijken, maar nu hoef ik geen geld meer te verspillen aan de reis naar een ander land,” zegt Abdel.

De invloedrijke geestelijken in het land lijken de visie van de overheid te accepteren, dat het openen van een bioscoop niet afdoet aan de tradities van het land. “We moeten ervoor zorgen dat we de cultuur van onze gemeenschap blijven respecteren, dat we conservatief zijn, net als in andere Golfstaten,” zegt Abdel. “Daarom ben ik voorstander van censuur, het is van belang om ongepaste zaken aan banden te leggen.”

Het ministerie van Cultuur en Informatie heeft de vergunning om de bioscoop in Riyadh uit te baten verleend aan de Amerikaanse keten AMC – die wereldwijd zo’n duizend vestigingen heeft. In de komende vijf jaar wil AMC nog veertig bioscopen in vijftien Saoedische steden openen.
De meerderheid van de 32 miljoen Saoedi’s is jonger dan dertig jaar, en daarom verwacht de overheid dat de grote vraag uiteindelijk zal leiden tot de bouw van rond de 350 bioscopen, met meer dan tweeduizend zalen in 2030.

Nu kost een kaartje nog 75 rial (zo’n 16 euro), maar veel mensen hopen dat een uitbreiding van het aantal bioscopen zal leiden tot lagere ticketprijzen. “Alles dat schaars is, is duur,” zegt Abdel. “Omdat er maar één bios in heel Saoedi-Arabië is, denken ze dat het oké is om zo veel geld te vragen. Maar ik weet zeker dat de prijzen zullen dalen als er meer bioscopen komen.”

Tot die tijd zijn veel jonge mensen, zoals de 20-jarige studente Sana, terughoudend om zo veel geld uit te geven, vooral omdat “de bioscoop gewoon een omgebouwde concertzaal is, die niet eens echt goed is aangepast […] Zoals de zaken er nu voorstaan, is het nog niet goed genoeg, qua comfort en service, maar AMC buit de situatie alsnog uit door zo veel te vragen.”

Het is moeilijk om het met Sana oneens te zijn. Adam Aaron, baas van AMC, bevestigde op Cinemacon dat de prijzen de komende maanden tot wel dertig euro kunnen stijgen, vanwege de grote vraag. “Om eerlijk te zijn is [de prijs] te laag,” zei hij. “De vraag is zo hoog dat prijs momenteel geen barrière vormt.”

Toch zijn veel mensen blij, ook omdat deze nieuwe ontwikkeling wellicht een groter platform kan bieden aan lokaal geproduceerde Arabische films. “Saoedische films zijn uniek en prachtig – ze verdienen het om vertoond te worden in bioscopen, en ik weet zeker dat als dat gebeurt, de mensen ze te gek gaan vinden,” zegt Abdel. “Met deze nieuwe investeringen, kan ik niet wachten om onze eigen films op het grote scherm te zien, en te zien hoe ze ook in andere landen vertoond worden, als een manier om de Saoedische cultuur over de wereld te verspreiden. Volg VICE via Facebook, Instagram en Twitter.