De huurmoordenaar van Pablo Escobar is vrijgelaten

In de nacht van 26 augustus is een van Colombia’s meest beruchte huurmoordenaars vrijgelaten tijdens een zwaar beveiligde operatie. Colombia heeft een verdeelde mening over het lot van de man die duizenden mensen vermoordde ten tijden van de vurige drugsoorlog.

Jhon Jairo Velásquez – ook bekend als Popeye – was dé huurmoordenaar van de beruchte drugsbaron Pablo Escobar, die aan het hoofd stond van het Medellínkartel. Velásquez, nu 52, beweert dat hij tijdens de hoogtijdagen van Escobar in de jaren ’80 en ’90 persoonlijk 300 mensen heeft omgelegd en dat hij verantwoordelijk is voor de moord op ongeveer 3000 anderen. Ook het bombardement van een Avianca-vliegtuig in 1989 kunnen we volgens Velásquez op zijn naam bijschrijven.

Ongeveer 200 politieagenten en 5 wagens vergezelden Velásquez terwijl hij werd meegenomen uit de zwaarbewaakte Cómbita-gevangenis in Boyacá en naar de hoofdstad Bogota werd gebracht. Daar liep hij na 22 jaar achter tralies te hebben gezeten de donkere straten in als vrij man.

De gevoeligheid van zijn vrijlating en de dreigingen die hem te wachten staan, worden duidelijk door de hele operatie rondom zijn vrijlating. De Colombiaanse krant El Tiempo beweert zelfs dat Velásquez niet werd vervoerd in de politie-escorte, maar in een zwarte auto met geblindeerde ramen die na de escorte naar buiten glipte.

Popeye’s vrijlating is zeer controversieel, aangezien hij nog maar driekwart van zijn dertigjarige straf heeft uitgezeten. Hij kreeg de straf voor zijn aandeel in de moord op presidentskandidaat Luis Carlos Galán in 1989. Volgens critici zou een bijkomende straf uit 2008 zelfs betekend moeten hebben dat hij helemaal nog niet vrij had moeten komen.

Maar Velásquez heeft een getuigenis afgelegd tegen de vroegere minister van Justitie Alberto Santofimio, een rivaal van Galán tijdens de verkiezingen van 1990. Santofimio huurde Velásquez in voor de moord op Galán, waar hij voor veroordeeld is.

Door zijn verklaring en zijn goede gedrag kwam Velásquez in aanmerking voor vrijlating onder bepaalde voorwaarden, en afgelopen week besloot de rechter dat hij inderdaad vrij mocht worden gelaten. Sindsdien hebben de Colombianen nerveus afgewacht of dit daadwerkelijk zou gebeuren, omdat er nog een onderzoek liep naar andere zaken, waardoor hij eventueel toch vastgehouden kon worden.

“Vrijheid maakt me bang, maar ik ga ervoor vechten.”

Volgens Fernando Hernández Valencia, de directeur van de Colombiaanse denktank Corporacion Nuevo Arco Iris (Nieuwe Regenboog Corporatie) hadden de autoriteiten uiteindelijk geen andere keuze dan hem vrij te laten.

Volgens Hernández waren velen ontzet door de vrijlating van een man die ‘het hoofdstuk van die gigantische pijn’ vertegenwoordigt in Colombia. “Iedereen keek angstig uit naar het moment van zijn vrijlating en vroeg zich af wat het zou betekenen. Hij werd midden in de nacht vrijgelaten in Bogota, maar waar zou hij daarna heen gaan?”

Volgens Hernández was er angst voor een mogelijke terugkeer naar zijn vroegere criminele activiteiten, maar ook dat zijn vrijlating een stroom gewelddadige acties zou kunnen ontketenen.

De bekentenissen van Velásquez maken hem een doelwit voor wraakacties. Hij heeft herhaaldelijk politiebeveiliging aangevraagd omdat hij vreesde voor zijn leven. Al zijn aanvragen zijn waarschijnlijk geweigerd.

Vorig jaar zei hij in een interview met El Tiempo nog dat hij psychologische hulp kreeg om zich voor te bereiden op zijn vrijlating en de gevolgen daarvan.

“Ik wil kansen creëren, maar sommige mensen willen dat ik zodra ik vrij kom weer ga stelen en moorden, zodat ze mij kunnen vermoorden. Dat plezier ga ik ze niet gunnen”, aldus Velásquez in El Tiempo. “Vrijheid maakt me bang, maar ik ga ervoor vechten.”

“Ik wil jonge mensen in Colombia leren dat ze hun ziel niet hoeven te verkopen voor een Mercedes of om in het broekje van een mooie dame te kunnen komen, zoals ik zelf wel heb gedaan.”

Velásquez heeft openlijk zijn misdaden besproken in de media, wat hem in een gevreesd publiek figuur heeft veranderd. Maar in de afgelopen jaren heeft Velásquez ook gezegd dat hij deel wil uitmaken van de weg naar verzoening in het land. Colombia zit – na een halve eeuw vol geweld ­– midden in een proces om de burgeroorlog met de FARC te staken.

“Ik was Pablo Escobar’s huurmoordenaar, en celgenoot van zijn ergste vijanden. Ik was vriend en vijand van alle slachtoffers van de afgelopen oorlogen in Colombia”, zei hij in een interview met het tijdschrift Semana in 2013. “Ik wil jonge mensen in Colombia leren dat ze hun ziel niet hoeven te verkopen voor een Mercedes of om in het broekje van een mooie dame te kunnen komen, zoals ik zelf wel heb gedaan.”

Of hij de kansen krijgt die hij graag wil, is maar de vraag. De Colombiaanse media berichten dat er geen informatie is vrijgegeven over zijn bestemming na Bogota, al werd aangenomen dat dat Medellín of ergens anders in het Antioquia zou zijn. Dat is nog steeds één van de meest instabiele regio’s van het land.

El Tiempo citeerde bronnen uit het kantoor van de procureur-generaal, die zeiden dat zijn vrijlating impliceerde dat hij een leven in anonimiteit en eenzaamheid heeft geaccepteerd, ver weg van zijn geliefden.

Hij zou volgens Hernández het beste kunnen overwegen onder te duiken in een ander land. Alhoewel de voorwaarden van zijn vrijlating betekenen dat hij dat binnen een periode van 52 maanden niets kan doen, want hij moet zich regelmatig melden bij de autoriteiten.

Sommige familieleden van Escobars’ slachtoffers zeiden dat Velásquez nu wel genoeg boete heeft gedaan voor zijn daden. Maar Federico Arellano – die zijn vader verloor in de Avianca-bombardementen en nu directeur is van de Colombiaanse Con Memoria-stichting  – veroordeelde de vrijlating op Twitter: “Slachtoffers van het Medellínkartel wijzen vrijlating van Popeye af”. En ook: “Bijna 25 jaar geleden hebben Escobar, Popeye en zijn kartel de levens van 107 passagiers beëindigd. 25 jaar van straffeloosheid volgden.”

Hoy hace 24 años y 9 meses Escobar, Popeye y su Cartel acabaron con la vida de 107 pasajeros en pleno vuelo. Vienen 25 años de impunidad.

— FEDERICO ARELLANO M (@colconmemoria) August 27, 2014