De Iraanse overheid weet niks van films, maar vindt het geweldig om ze te verbieden

In februari vond de 31ste editie van het Fajr International Film Festival plaats, het enige filmfestival van Iran. Acrid was een van de films die niet door de strenge censuurmolen heen kwam en dus niet op het festival getoond mocht worden. Mahsa is een van de actrices in de film. Ik sprak met haar en vroeg haar hoe het is om actrice in Iran te zijn.

Mahsa op de flyer van Acrid, die verboden werd op het filmfestival van Iran.

VICE: Hoi Mahsa. Je bent kunstfotograaf en actrice, niet bepaald beroepen waarin je lekker je gang kunt gaan in Iran.
Mahsa: Nee, zeker niet. Na de laatste verkiezingen in 2009, die nogal gewelddadig verliepen, kun je niet de straat op met een camera zonder gearresteerd of ondervraagd te worden. Laatst was ik gewoon foto’s aan het maken in de stad en werd mijn camera in beslag genomen. Dan bekijken ze de foto’s en als je bijvoorbeeld op de foto staat met een vriendin vragen ze kwaad wie die vrouw is die je daar omhelst. Als er overheidsgebouwen op de foto staan is het foute boel, dan word je gearresteerd. Het soort werk wat ik doe, het maken van kunst, is wel het laatste wat Situation wil, daarom letten ze zo op je.

Huh? Wie is Situation dan?
De overheid. Ja, zij stellen de regels en grenzen op. Zij bepalen wat we aanhebben, waar we wonen en wat we te zien krijgen. Zij maken de ‘situations’ uit ons dagelijks leven. Het is gewoonlijk in Iran om ze zo te noemen.

Zijn er kunstenaars in Iran die de overheid wel goedkeurt?
Jawel, maar ik kan dat bijna geen kunst noemen. De overheid geeft hier bij wijze van spreken les in lelijkheid. Op scholen, op televisie, in tijdschriften, overal presenteren ze ons dingen die niet mooi zijn. Toen ik nog voor een reclamebureau werkte mocht ik geen gebruik maken van te mooie kostuums en moest een sinaasappelsapreclame een keer over gedaan worden omdat de vrouw in de reclame te knap was. We moesten een lelijker iemand zoeken, anders kon het niet op nationale televisie. Je moet hier vechten tegen al die lelijkheid en continu blijven nadenken wat je mooi vindt en wat niet, anders word je slachtoffer van de lelijkheidsterreur. Dat vind ik eerlijk gezegd nog het moeilijkst aan mijn vak.

Wat voor beperkingen worden filmmakers nog meer opgelegd?
Soms geeft de overheid niet een toestemming om de film te schieten omdat ze het script niks vinden. Sommigen schieten de film dan zonder vergunning, illegaal dus, en als hij af is laten ze hem aan een soort comité  zien en krijgen ze alsnog een vergunning. Het is heel ingewikkeld, ik snap er zelf niet eens iets van.

Waarom is je laatste film, Acrid, in februari verboden op het enige filmfestival van Iran?
De regels van het Ministerie van Cultuur over censuur in films veranderen ieder jaar. De film ging over verraad en een liefdesverhouding tussen drie mensen, en dat mocht niet. Achteraf ben ik er wel blij om, want de baas van het filmfestival heeft heel veel verstand van censuur, maar zeker niet van kunst. En vier van de zes juryleden die de films beoordeelden waren er ook alleen om te letten op censuur en hadden niks met kunst te maken. Ze weten niks.

Wat was je reactie toen je hoorde dat je film verboden werd?

Ik verwachtte het wel. De overheid sluit hun ogen voor de problemen van echte mensen zoals die in de film en houdt zich liever bezig met nepproblemen, zoals religie. Ons geld is momenteel vrijwel niks waard. Er zijn internationale boycots, maar Situation focust zich op religie. Ik denk dat het een manier is om de bevolking af te leiden van hun slechtheid en daarom heb ik maar niet op het verbod gereageerd, omdat zo’n reactie meestal beantwoord wordt met de gevangenis.

Ben je ooit gearresteerd?
Vier jaar geleden. Het had niks te maken met mijn baan, maar omdat ik kaal was. Ik was geschokt toen het gebeurde, maar moest er ook om lachen, wat de agenten weer heel raar vonden. Ze zeiden dat er iets mis was met mijn hijab, dat mijn haar niet bedekt was. Maar ik had niet eens haar! Ik hoefde de gevangenis niet in, maar ik heb nu wel een strafblad.

Waarom woon je eigenlijk nog in Iran? Zou je niet weg willen?
Door alle politieke en financiële problemen hier en door de boycots tegen ons land hebben mensen de hoop op een toekomst verloren. Ik wil graag in het buitenland studeren, maar ik zou niet weten hoe ik dat voor elkaar moet krijgen. Natuurlijk heb ik een hekel aan die hoofddoek en moet ik constant rekening houden met de politie, maar een deel van mij wil deze plek een beetje beter proberen te maken. Waar ik ook naartoe ga, ik zal altijd teruggaan naar Iran. Ik hoop echt dat de verkiezingen in juni voor verandering gaan zorgen en dat dit land wordt herboren, maar ik weet niet zeker of het gaat gebeuren. Het is nu chaos in Iran en voorlopig zit ik hier vast, dus maak ik er maar het beste van.