De ‘Peking Vijf’ zijn vooralsnog uit de gevangenis

De vijf Chinese vrouwen die een maand lang in de cel zaten zonder dat er een aanklacht tegen ze was, zijn nu vrijgelaten. De vrouwen kwamen begin maart in het vizier van de Chinese overheid na enkele sociaal-activistische stunts die internationale aandacht kregen. Ze werden gearresteerd vanwege "het uitlokken van ruzie en het veroorzaken van problemen."

De vrouwen maken deel uit van een groeiende feministische grassrootsbeweging, waar de communistische Chinese overheid zo snel mogelijk een einde aan wil maken. Ze liepen onder meer rond in bebloede trouwjurken om tegen huiselijk geweld te protesteren en bestormden openbare mannentoiletten, omdat ze meer vrouwentoiletten eisten. Op 6 maart werden de vijf vrouwen samen met twintig anderen gearresteerd. Naar verluidt waren ze van plan om overal stickers te plakken, waarop een oproep stond aan de politie om mannen die vrouwen betasten in het openbaar vervoer te arresteren.

De dertigjarige Wu Rongrong kreeg in de gevangenis aanvankelijk geen medicatie voor haar hepatitis B, terwijl ze pijn in haar lever had en bloed ophoestte, voordat ze eindelijk naar de medische vleugel werd gebracht. Haar advocaat, Liang Xiaojun, tweette een boodschap die zijn cliënt hem kort na haar vrijlating op maandag had gestuurd.

"Dank je, vrij nu!", zou Wu geschreven hebben. "De vijf feministische vrouwen zijn eindelijk op borgtocht vrijgelaten. Het komende jaar zullen ze wel in beperkte vrijheid leven en werken. De zaak heeft ons veel gegeven om over te discussiëren en na te denken. Maar voor nu: douchen en een goede nacht!"

Wu en haar medeactivisten Li Tingting, Wei Tingting, Wang man en Zheng Churan werden 37 dagen na hun arrestatie, op de vooravond van de internationale Vrouwendag, vrijgelaten. Ze kunnen nog steeds aangeklaagd worden voor "bendevorming met als doel de openbare orde te verstoren" en zijn vrijgelaten "in afwachting van nader onderzoek". Daardoor zal hun bewegings- en communicatievrijheid ernstig verstoord worden en zullen ze de komende twaalf maanden nog vaak ondervraagd worden.

MT — Phelim Kine 林海 (@PhelimKine)14 april 2015

Sharon Hom is uitvoerend directeur van Human Rights in China, een NGO die tijdens de zaak in contact stond met de advocaten van de vrouwen. Ze zei vorige week tegen VICE News dat de nieuwe aanklachten tegen de vrouwen erg verschillend zijn van de originele beschuldigingen die de autoriteiten gebruikten om hen te arresteren.

Volgens de voorwaarden van hun vrijlating, mogen de vrouwen hun stad of land niet verlaten en moeten ze elke verandering van adres of verandering van werkstatus melden. Ze mogen ook "niet samenspannen met andere deelnemers als het gaat om het bekennen van feiten."

Margaret K. Lewis is expert in de Chinese wetgeving en professor aan de Seton Hall Law School. "Hoewel ze niet langer fysiek worden opgesloten in het detentiecentrum, zijn ze nog steeds criminele verdachten en dat is belangrijk.", zei ze tegen VICE News. "De politie heeft nu een jaar om verder onderzoek te verrichten, voor ze de zaak moeten laten vallen."

Lewis legde uit dat de vrouwen in een pre-arrestatiefase blijven, waarin de politie een aanvraag tot aanklacht tegen hen heeft gedaan. Op het moment dat ze formeel vervolgd kunnen worden, zullen de meisjes bijna zeker een tijdje in de cel moeten doorbrengen, zei ze. "De realiteit is dat 99 procent van de criminele zaken in China effectief wordt vervolgd," zei Lewis. "Als je formeel bent aangeklaagd, word je vervolgd."

Vandaar dat mensenrechten- en sociale activisten voorzichtig zijn in hun optimisme over de vrijlating van de vrouwen. William Nee, China-onderzoeker bij Amnesty International, noemde in een verklaring die op maandag werd uitgegeven de vrijlating een "onvolledige stap".

"De autoriteiten moeten nu doorzetten en alle klachten en beperkingen laten vallen," zei Nee. "Mensen die campagne voeren voor vrouwenrechten zouden zich vrij moeten voelen – en niet geïntimideerd of bang om opgesloten te worden. Toch is de realiteit van vandaag dat rechtenactivisten systematisch worden geïntimideerd en onderdrukt."

Lewis benadrukt ook de ironie van de reden die de centrale partij gaf om de vrouwen aan te houden. Ze moedigden de mensen namelijk aan om de Chinese wet te volgen, waarin duidelijk staat dat seksuele intimidatie illegaal is.

"Je komt deze spanning vaak tegen," zei ze. "Aan de ene kant zeggen de autoriteiten dat 'vrouwen de halve hemel hooghouden', maar aan de andere kant blijven ze heel voorzichtig als het gaat om sociale organisaties, ngo's en activiteiten die als een bedreiging voor de overheid worden gezien.

Ondanks de internationale aandacht die de zaak kreeg, beroept China zich op het recht haar eigen gerechtigheid en wetten uit te voeren.

De reden van de arrestatie, "bendevorming om de openbare orde te verstoren", is volgend Lewis onzin. "De openbare orde verstoren is zo'n typische vage term, die de politie gebruikt als ze iemand wil aanhouden zonder veel bewijs te hebben", zei ze. De vrouwen zijn namelijk gearresteerd toen ze plannen aan het maken waren om stickers rond te plakken – ze waren op dat moment niets aan het verstoren. "Ze praten hier niet over toekomstige misdaden. Het lijkt erop dat ze terugkijken in de tijd, naar eerdere activiteiten. De grote vraag is hoe ver in het verleden de advocaten willen kijken."