FYI.

This story is over 5 years old.

nieuws

De laatste openlijke wietteler van Nederland raakt misschien alles kwijt

Doede de Jong hoort vrijdag of hij zijn huis verliest, maar meer dan vijf wietplanten telen durft hij niet meer.

Dank aan AddView/Bleijs voor de foto.

Doede de Jong moet nog twee dagen wachten om te horen of hij alles verliest. De kweker van biologische wiet kreeg nationale bekendheid toen hij optrad in de documentaire Nederwiet uit 2010. Die film zette de Fries neer als de enige teler die openlijk durfde te vertellen over zijn poging om de beste wiet van het land te kweken. Zonder chemicaliën, en helemaal biologisch. Justitie kon zijn openheid niet zo waarderen en criminelen maakten er handig gebruik van. In Nederwiet is te zien hoe de kas van Doede volledig wordt leeggehaald door de politie.

Advertentie

Het heeft bijna vier jaar geduurd, maar de rechtszaak die volgde uit dat moment komt vrijdag tot een ontknoping. Begin deze maand diende de zaak, vrijdag is de uitspraak. De inzet is een boete van een half miljoen euro – de waarde van het huis van Doede en zijn vrouw. Justitie wil van hem graag een voorbeeld maken, en een makkelijkere prooi dan Doede is er eigenlijk niet. Hij heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij zijn hele kas vol met wiet had staan, dus het was een kwestie van langsrijden, planten pakken en zaak aanspannen.

Doede is de laatste kweker die nog openlijk in de media durft te komen. Als Doede er niet meer over praat, is het justitie eindelijk gelukt om de wietteelt volledig in de schaduw te laten plaatsvinden. Het strenge beleid van de afgelopen jaren heeft het gedoogbeleid terug in z'n hok gekregen. Zelfs anoniem wordt nauwelijks meer gesproken over de teelt van cannabis. Ook Doede is gezwicht: hij teelt nog maar een paar planten, alleen voor eigen gebruik.

Doede en zijn advocaat hopen dat de rechter een daad stelt en het niet meer pikt dat hij of zij elke keer zaken moet beslissen op basis van het monster dat het gedoogbeleid heet. (Coffeeshophouders kopen illegaal in, en verkopen legaal door). Het is maar de vraag of de Friese rechter zin heeft om er zo'n principiële zaak van te maken – Doede's verhaal is in principe een simpel hamerstuk. Aanklacht: hennepteelt en verkoop. Eis: een boete van maximaal een half miljoen euro en 180 uur taakstraf. We spraken Doede in de laatste week voor de uitspraak.

Advertentie

VICE: Hoe gaat het met u?

Doede de Jong: Ik ben moe. Ik ben inmiddels 64. Ik zou ook wel willen dat ik gewoon eens relaxed op een stoel kon zitten en kon genieten van de boel om mij heen. Dat doe ik ook nog wel hoor – ik hou ontzettend van de natuur, de vogels, de vlinders en de bijtjes. Aanstaande vrijdag volgt de uitspraak in de rechtszaak, wat verwacht u?
Het kan alle kanten op. Ik denk dat het schuldig verklaring zonder straf wordt, of ik krijg een kleine boete. Maar die rechter vond mij wel aardig. Volgens mij had ze zelf ook behoorlijk tabak van die officier van justitie – die blaast de hele boel namelijk buitenproportioneel op. Er is zelfs een kans dat ik helemaal vrijgesproken word wegens stapelen van bewijs. Stapelen van bewijs?
Ja, volgens het OM waren er hier vijfduizend toppen gevonden. Vijfduizend! Ik moet er nog steeds om lachen. Ik zou volgens het OM minstens 213 kilo gefabriceerd hebben. Man, als mijn oogst drie kilo was geweest, was ik een blij man. Het gaat dus echt helemaal nergens over. Dat is stapelen van bewijs, en op basis daarvan kun je zelfs vrijgesproken worden. Misleiding van het hof, noemen ze dat.

Waarom denkt u dat ze juist u zo hard aanpakken?
Het gaat ze al lang niet meer om cannabis – ik ben een weerbarstige burger die op zijn plek gezet moet worden. Maar door mij te veroordelen collaboreert de overheid met criminelen.

Hoe bedoelt u?
Door de toenemende repressie van de overheid neemt het aantal criminele wiettelers alleen maar toe. Een paar weken geleden stond er hier nog een artikel over een coffeeshop in Drachten in de krant. Die vrouw zei dat ze heel moeilijk nog aan lekkere wiet kon komen. Dat was voorheen namelijk afkomstig van kleine kwekertjes. Mensen zoals ik, met hart voor de zaak. Nu kan ze alleen nog maar aan een paar soorten komen, die allemaal van slechte kwaliteit zijn. De wiet die ze krijgt is bijvoorbeeld in loodvloeistof gedompeld zodat er van dertig kilo vijftig kilo wordt gemaakt. Of er wordt haarlak overheen gespoten. Er gebeuren zieke dingen met dat soort plofwiet. Door mij en andere kleine telers zo hard aan te pakken blijft er voor de coffeeshops niks anders over dan zaken met criminelen te gaan doen.

Advertentie

Zijn er meer wiettelers die net als u volledig biologisch te werk gaan?
Nou, die ken ik niet. Kent u überhaupt andere wiettelers?
Nou, nu je het zegt. Nee, eigenlijk niet eens zo veel. Tegenwoordig houdt iedereen zijn muil erover. Er is een ontzettende angstcultuur ontstaan. Niemand durft de wietteelt nog aan?
Precies. Vorig jaar hadden wat mensen hier in het dorp wat stekjes staan onder een paar Tl-buizen – stelde helemaal niks voor. Die mensen werden vervolgens zo met drie kinderen hun huis uitgedonderd. Zo blijven dus alleen de criminele kwekers over.

Ja, ik hoorde gisteren nog op de radio dat er twee mensen gearresteerd zijn die een jongen in dienst hadden die hun wiet verzorgde. Ze hadden die jongen twee jaar lang geslagen en gemarteld. Ze hadden zijn voorhuid aan een plank vastgeniet. Dat soort types. Dat gebeurt vaker: een illegaal aan het werk zetten die vervolgens geen kant opkan. Als ze gepakt worden is die illegaal de lul, want de kwekers doen alsof ze van niks weten. Als u terugdenkt aan twintig of dertig jaar geleden, kende u toen meer wiettelers of collegakwekers?
Ja, veel meer. Kijk, in de jaren tachtig was het heel anders. Heel veel mensen verbouwden toen wiet. De een had vijftig planten, de andere zestig. Het was gewoon heel leuk. Dat was meer een hippiegebeuren, weet je wel? De oogst was altijd in het najaar en dan was het feest. Dan maakten we een vuur, er was muziek bij. Er werd gedanst, gedronken en gerookt. Maar in de jaren negentig kwam die binnenteelt op en toen steeg het criminele gehalte ook behoorlijk. Het begon toen ineens veel meer om geld te draaien. Waar lag volgens u het omslagpunt?
Het kantelpunt is zo'n beetje rond '94 of '95 geweest. Winnie Sorgdrager van D66 was destijds Minister van Justitie. Het tragische is dat zij juist altijd vóór legalisering was, maar dat veranderde toen Nederland door [de toenmalige Franse president Jacques] Chirac werd uitgemaakt voor narcostaat. Vervolgens heeft zij bewerkstelligd dat je geen stekken meer mocht hebben en in plaats van 35 gram maar 5 gram wiet of hasj bij je mocht dragen. Terwijl in 1992 – daar heb ik nog krantenknipsels van – zelfs justitie, politie en een aantal industriële kopstukken vóór legalisering van cannabis waren. Er heerste toen een veel mildere stemming. Wat is volgens u dan de reden van die omslag?
Ik denk vooral dat de christelijke partijen daar verantwoordelijk voor zijn. Zij veroordelen softdrugsgebruik op basis van morele gronden. Zij eisen wel respect voor hun eigen hypothetisch gebeuren, maar voor een andere levenswijze brengen ze zelf totaal geen respect op. Ik denk dat ze cannabis als een concurrent voor God zien. Ik ben absoluut niet religieus, maar cannabis is toch ook een creatie van hun God? En die gaan ze dan zelf corrigeren. Nogal een arrogante houding, als je het mij vraagt.

Heeft u tegenwoordig nog planten?
Ik heb er nog een paar voor mezelf, samen met mijn vrouw een stuk of tien. Maar verder houdt het op, hè? Ik mag er niet meer hebben. Het grootschalig telen van wiet is dus voorgoed verleden tijd?
Nou, niet helemaal. In de krant las ik dat Ferd Crone [burgermeester van Leeuwarden, red.] een plan had ontwikkeld om samen met coffeeshops te praten over legale levering en kweek. Zijn idee was dat shops dan zelf de kwekers aanstellen die de cannabis voor de shop gaan produceren. Minister Opstelten ziet niets in die lokale plannen, maar u houdt dus hoop?
Ja, ik ben er ook al met de gemeente over in contact. Een aantal van die coffeeshophouders ken ik ook al meer dan veertig jaar, dus die willen mij wel aanwijzen. Als er iemand is die het verdient, ben ik het wel.

VICE zoekt overigens nog een kweker die wel doorgaat met telen voor de coffeeshops en daarover wil praten, desnoods anoniem. Correspondentie mag naar thijs.roes@vice.com

Addview en Bleijs film maakten recent de documentaire 'Fryske Himp' over Doede.