Sinds augustus staat Purno de Purno op YouTube achter een 18+-muur

In augustus werd Purno de Purno als één van de eerste kinderseries op YouTube op slot gezet met een 18+-zegel. Best opmerkelijk, aangezien ik zelf nog geen 6+ was toen ik het trouw keek. Het VPRO-programma kwam zelfs een tijdje vlak voor Sesamstraat op televisie.

Ik besloot de serie weer eens te bekijken om te achterhalen of YouTube er goed aan doet om iedereen onder de achttien tegen Purno in bescherming te nemen. Pedo de postbode komt langs, die graag aan postzegels likt, de kietelaar praat met een zwaar Surinaams accent, en ik keek ook een aflevering waarin Purno en zijn vrienden met rondborstige Minnie Mouse-figuren moeten fokken. De seksuele toespelingen zijn nauwelijks dubbelzinnig te noemen. Maar ik keek het vroeger graag en durf wel te stellen dat ik er geen pervers monster van geworden ben.

Van 1989 tot 1996 werd Purno de Purno op televisie uitgezonden, en in 2006 keerde het programma weer even terug. De makers, Marcus Vlaar en Hans Wessels, zijn inmiddels zelf vader en werken allebei in Rotterdam. Marcus richtte RANJ Serious Games op en Hans maakte na Purno nog de animatieserie Ffukkie Slim. Ik ging op bezoek bij de meesterbreinen achter Purno, om met hen te praten over of kinderen de toespelingen in Purno wel aankunnen.

VICE: Waarom is Purno de Purno zo doorspekt met seks?
Marcus: We maakten het programma toen we ongeveer 25 jaar waren en we verwerkten onze interesses erin. Op die leeftijd waren we natuurlijk bezig met seks, drugs, dat soort dingen.
Hans: Op mijn negende was ik ook al bezig met seks, hoor.
Marcus: Sommige dingen zagen er misschien dubbelzinnig uit. Dat deden we opzettelijk omdat we het grappig vonden.
Hans: Nee, we konden gewoon nog niet zo goed animeren.

Tegenwoordig vinden mensen het raar dat zoiets in de jaren negentig gewoon op televisie kon. Was er destijds kritiek op de serie?
Marcus: Nou, toen het heel vroeg op zondagochtend werd uitgezonden niet. Later werd het verplaatst naar iets voor zessen ‘s avonds, vlak voor Sesamstraat. Ouders zagen ineens waar hun kinderen naar keken. We hebben nog steeds een zak met brieven van boze ouders uit die tijd. Ze schrokken van de blote tieten en Purno’s pikkie. Voor de jeugd zijn die dingen helemaal niet schadelijk. De kritiek kwam in feite van volwassenen die zelf een verdorven geest hebben.

Maar kinderen kunnen dat wel goed hebben?
Hans: Je had toen ook van die series op Fox Kids en Telekids waarin planeten met elkaar gingen vechten, met slechteriken en helden. Heel fascistisch allemaal. Dat vonden wij veel slechter voor kinderen. In Purno zit vrijwel geen geweld, behalve als ze in een computerspel terecht komen met terminators.
Marcus: De VPRO zag de aflevering vaak pas als hij werd uitgezonden, dus er was voor ons totaal geen censuur. Ze deden ook geen marktonderzoek – we konden maken wat we wilden. En als er kritiek kwam, stond VPRO altijd achter ons.

Hoe bedachten jullie Purno’s avonturen?
Marcus: Schrijven is een associatief proces. We verzonnen allerlei manieren om aan inspiratie te komen. Soms rookten we een jointje voor het schrijven. Daar kregen we enorm veel ideeën van, waardoor we echt duizenden verhalen konden bedenken. Maar als we de volgende dag onze aantekeningen bekeken, was er geen touw meer aan vast te knopen. Met wat moeite konden we er een goedlopend verhaal van maken. Het hoefde niet altijd te kloppen. We braken ook structureel regels die er in het scenarioschrijven zijn over dingen als opbouw en aktes. We vonden het extra leuk om naar een climax toe te werken, en er dan nóg een climax tegenaan te gooien, en nog één. En dan het liefst nog eentje, zodat je al vier keer denkt dat de aflevering is afgelopen. En we gebruikten veel te vaak een voice-over, terwijl dat juist taboe is.
Hans: We zijn ook gaan mediteren. En we deden aan yago. Dat is het tegenovergestelde van yoga, waarbij je juist in een superoncomfortabele houding moest zitten.

Er zitten ook een soort hallucinerende scenes in, toch?
Marcus: Ja, vaak bevindt Purno zich op de grens van fictie en werkelijkheid, en komt in een soort hallucinatie terecht waarin niet meer duidelijk is wat echt is en wat niet. Tijdens het schrijven gebruikten we geen andere drugs, maar we hebben daarbuiten wel veel geëxperimenteerd.
Hans: Als ik nu terugkijk op toen, besef ik dat het een soort dagboek is. Je ziet heel goed aan Purno wat ons in die tijd bezighield en welke films we keken. Ook door de citaten die erin zitten, uit literatuur en filosofie.
Marcus: We lazen bijvoorbeeld strips van Robert Crumb en daar inspireerden we onze karakters op. Je zou Purno als een soort hallucinerende trip kunnen zien, maar voor kinderen is gewoon grappig om te kijken.
Hans: Toen het heel vroeg op zondagochtend werd uitgezonden keken er trouwens ook veel jongeren die net terugkwamen van het stappen. Die namen nog even een biertje of een blowtje en gingen Purno de Purno kijken.

Wat zou er gebeuren als Purno de Purno tegenwoordig vlak voor Sesamstraat uitgezonden zou worden?
Marcus: YouTube heeft Purno als eerste kinderserie ter wereld afgesloten voor mensen onder de achttien. Daaraan merk je dat de wereld globaliseert. Wij hebben nog echt die vrijheid van de jaren zeventig en tachtig meegekregen Die onschuld is nu volledig verdwenen. Ik denk niet dat het nu nog uitgezonden zou kunnen worden. De hele televisiewereld is veranderd.
Hans: Je hebt wel vergelijkbare tekenfilms, zoals The Simpsons, Beavis en Butt-head en South Park, maar die zijn voor volwassenen. Voor die doelgroep zou het nog wel op tv kunnen komen, helaas niet meer voor kinderen.

Waardoor komt dat, denk je?
Marcus: Als je nu iets voor kinderen op internet zet dat een beetje dubbelzinnig is, krijg je de hele wereld achter je aan. Dan ben je een pedo, bijvoorbeeld. Mensen kunnen nergens meer normaal over discussiëren. Dingen worden een wereldwijde hype, en dan zijn de discussies erover bijna gewelddadig.
Hans: Dat komt door het gemak van internet en sociale media. Iedereen kan van alles roepen. Purno was er net voor het internettijdperk.
Marcus: Waar ik vooral bang voor ben, zijn die woeste reacties. Blijkbaar reageren mensen veel emotioneler op dingen. Vroeger stuurden mensen brieven en daar moesten ze echt de tijd voor nemen – pen en papier pakken, adresseren, postzegel, naar de brievenbus. Nu zijn die overwogen stappen er niet meer. Binnen een paar seconden kun je in een opwelling ergens op reageren. Er is geen tijd of ruimte voor een genuanceerd gesprek.

Dokter Corrie maakt voorlichtingsfilmpjes over zoenen en seks voor kinderen op de basisschool. Er was kritiek op haar programma omdat een aantal ouders vond dat hun kinderen te jong zijn om te leren hoe ze een condoom om moeten doen. Wat vinden jullie daarvan?
Marcus: Een teken van de tijd. Wij vinden het juist belangrijk dat kinderen goede seksuele voorlichting krijgen. Zeker nu ze op internet op jonge leeftijd al hele heavy porno kunnen tegenkomen. Het is goed dat er een lekker Nederlands programma bestaat waarin seks besproken wordt. Hoe meer je kinderen afschermt voor die buitenwereld, hoe meer ze later ontsporen.

Kijken jullie kinderen Purno de Purno?
Hans: Nee, maar ze kijken wel graag naar Ffukkie Slim, dat heb ik ook geschreven. Purno hebben ze gewoon nog niet gezien.
Marcus: Mijn kinderen zijn nu vijftien en zestien. Toen ze klein waren vonden ze Purno echt leuk. Er kwam ooit een vriendinnetje van mijn dochter spelen, en ze gingen samen Purno kijken. Toen haar vader het meisje op kwam halen, hadden ze zich uitgekleed en zongen ze: “Blotesteijn, blotesteijn, het is zo fijn om bloot te zijn!” Ik had haar vader het een en ander uit te leggen.

Hoe moet het nu verder met Purno?
Hans: We denken eraan om een film uit te brengen van Purno de Purno. En die maken we dan nog lomper, zodat we nog meer tere kinderzieltjes raken.
Marcus: Ja, maar Purno is wel nog poëtisch en onbevooroordeeld.