Massaal kindermisbruik in het mikwe

Rabbijn Nuchem Rosenberg, de eenzame klokkenluider in de Satmar, een chassidische seke met veel macht. Rosenberg was onlangs het slachtoffer van een aanval met bleekmiddel in Williamsburg, Brooklyn. Alle foto's zijn gemaakt door Christian Storm.

Rabbijn Nuchem Rosenberg – 63 jaar oud met een lange, grijze baard – nam onlangs de tijd om met me te praten over wat hij omschrijft als “kinderverkrachtingen aan de lopende band” in joods-fundamentalistische sektes. Hij schraapte zijn keel. “Laat me een beeld voor je scheppen,” zei hij.

Als lid van de Brooklynse tak van de Satmar, een beweging binnen het chassidische jodendom, ontwerpt en restaureert Nuchem mikwes – joodse rituele badhuizen die worden gebruikt voor zuivering, en die voldoen aan de wetten zoals die door de Thora worden voorgeschreven. Vrome joden zijn bij verschillende gelegenheden verplicht zichzelf te reinigen in de mikwe: vrouwen moeten langskomen tijdens hun menstruatieperiode en mannen moeten zich melden aan de vooravond van grote feestdagen, zoals Rosj Hasjana en Jom Kippoer. Veel van de vromen zuiveren zichzelf ook voor en na de seks, en voor de sjabbat.

Tijdens een bezoek aan Jeruzalem in 2005 belandt rabbijn Rosenberg in een mikwe in een van de heiligste buurten van de stad, Mea She’arim. “Ik opende een deur die toegang bood tot een schvitz,” vertelde hij me. “Overal was stoom, ik zag geen hand voor ogen. Toen mijn ogen aan de omgeving gewend waren geraakt, zag ik een oude man van mijn leeftijd met een lange witte baard zittten. Op zijn schoot, met de rug naar hem toegekeerd, zat een jongetje van misschien zeven jaar oud. De oude man had anale seks met het jongetje.”

Rabbijn Rosenberg stopt met praten, herpakt zich en vervolgt zijn verhaal: “Deze jongen werd door de man doorboord als een beest, als een varken, en de jongen zweeg. Maar op zijn gezicht – angst. De oude man keek me aan zonder enige angst, alsof het de normaalste zaak van de wereld was. Hij stopte niet. Ik was zo woedend dat ik hem confronteerde. Hij nam de jongen van zijn penis, waarop ik het kind bij hem weghaalde. Ik zei tegen deze man: ‘Dit is een zonde in de ogen van God, een mishkovzucher. Wat doe je met de ziel van dit jongetje? Je verpest het kind!’ Hij had een doucheborstel aan een stok om zijn rug mee te wassen, en sloeg me ermee in mijn gezicht. ‘Hoe durf je mij te onderbreken!’ zei hij. Ik had al veel vaker geruchten over dit soort monsterlijke praktijken gehoord, maar nu had ik het ook nog met eigen ogen gezien.”

De kinderverkrachtingen in het ultraorthodoxe jodendom, net als in de katholieke kerk, waren goed voor een groot deel van de meest schokkende krantenkoppen van de afgelopen jaren. In New York en in de prominente orthodoxe gemeenschappen van Israël en Londen rijst het aantal beschuldigingen van kindermishandelingen de pan uit. De vermeende misbruikers zijn leraren, rabbijnen, vaders, ooms – figuren van mannelijke autoriteit. De slachtoffers zijn vooral jongens, net als in de katholieke kerk. Rabbijn Rosenberg gelooft dat ongeveer de helft van alle jongemannen in de chassidische gemeenschap van Brooklyn – de grootste in de Verenigde Staten en een van de grootste in de wereld – ooit het slachtoffer werd van seksuele mishandeling door hun ouderlingen. Ben Hirsch, directeur van Survivors for Justice – een organisatie in Brooklyn die slachtoffers van seksueel misbruik in orthodoxe kringen verdedigt – denkt dat het werkelijke aantal nog hoger ligt. “Uit anekdotisch bewijs blijkt dat we het over meer dan vijftig procent hebben. Het is bijna een soort overgangsritueel geworden.”

Ultraorthodoxe joden die zich over deze misstanden uitlieten werden door hun eigen gemeenschap kapotgemaakt en verbannen. Dr. Amy Neustein, een niet-fundamentalistisch, orthodox joodse socioloog en schrijver van Tempest in the temple: Jewish communities and child sex scandals, vertelde me dat zij in Brooklyn verschillende chassidische moeders had leren kennen die klaagden dat hun kinderen ten prooi vielen aan hun eigen echtgenoot.

De beschuldigde mannen weten “heel vlug en effectief de rabbijnen, orthodoxe politici en orthodoxe rabbijnen met macht” voor zich te winnen. Neustein vertelde me dat het doel hierbij is “om de moeder uit het leven van het kind te snijden”. Rabbijnse rechtbanken schuiven de moeder permanent aan de kant; de moeder wordt “geamputeerd”. Een vriendin van Dr. Neustein, een muziekstudente aan een school buiten New York, verloor het contact met alle zes haar kinderen, waaronder een jonge baby die zij destijds nog borstvoeding gaf.

Rabbijn Rosenberg inspecteert het reinigingsbad, bekend als het mikwe. In 2005 was hij getuige van de verkrachting van een jongetje in een soortgelijk bad.

Zeven jaar geleden begon rabbijn Rosenberg een blog over het seksuele misbruik in zijn gemeenschap. Ook opende hij in New York een hotline voor klachten op hetzelfde gebied. Hij plaatste filmpjes op YouTube, verscheen op CNN, en houdt toespraken door de Verenigde Staten, Canada, Israël en Australië. Binnen de Satmar-beweging staat hij er als klokkenluider momenteel alleen voor. Hij wordt uitgescholden, belasterd, gehaat en gevreesd. Ook ontvangt hij geregeld doodsbedreigingen. In advertenties in Jiddische en Hebreeuwse kranten, gemaakt door “de grote rabbijnen en rabbijnse rechters van de stad New York”, zoals ze zichzelf noemen, wordt hij gehekeld als “een struikelblok voor het Huis van Israël,” en “een publieke tuchtmeester en predikant van ethiek” die “aanhoudt in zijn opstandigheid” en wiens “stem is gehoord door vele joodse families, met name door onschuldige jongeren, die worden verleid om te luisteren naar zijn schadelijke en weerzinwekkende toespraken”. Folders waarop zijn bebaarde gezicht op het lichaam van een kronkelende slang is geplakt worden verspreid in Williamsburg en Borough Park, de centra van ultraorthodoxie in Brooklyn. Corrupt Informer citeert een van de pamfletten en verklaart vervolgens dat rabbijn Rosenberg “voor eeuwig in de hel moet rotten”. “Ze zouden hem van alle vier de randen van de aarde moeten gooien.”

Als rabbijn Rosenberg zichzelf wil reinigen in een mikwe in Brooklyn wordt hij overal geweigerd. Als hij een synagoge wil bezoeken, laat niemand hem toe. “Hij is klaar in deze gemeenschap, afgeslacht,” zei een collega die alleen anoniem met me wil praten. “Niemand zal hem nog aankijken, en diegenen die wel met hem praten, moeten dat in het geheim doen. De druk in onze gemeenschap is ongelooflijk.”

De machtige mannen – laten we nog maar eens aanstippen dat deze gemeenschap alleen door mannen wordt geleid – die de wereld van het ultraorthodoxe jodendom regeren, zien graag dat hun aanhangers hen blind volgen en hun ogen sluiten voor de gruwelijkheden die rabbijn Rosenberg blootlegt. Net als in de katholieke kerk probeert de rabbinaat de misdaden te verbergen, de slachtoffers het zwijgen op te leggen, de misbruikers te beschermen en potentiële kritiek op hun institutionele praktijken af te kaatsen. Wie toch zijn mond opentrekt wordt belasterd; de trouwe volgelingen leren erover te zwijgen. Toen de vader van het zevenjarige jongetje, dat rabbijn Rosenberg had gered uit het badhuis in Jeruzalem, zijn zoon op kwam halen, kon hij niet geloven dat zijn kind was verkracht. Bevend, doodsbang, stuurde hij zijn zoon weg om medische hulp te zoeken, maar hij durfde geen formele klacht in te dienen. Volgens Ben en Survivors of Justice is “het misbruik niet de grootste zonde, maar het spreken over dit misbruik.” “Kinderen en ouders die naar buiten treden om zich te beklagen worden vernietigd.”

Toen rabbijn Rosenberg zijn zorgen uitte over het rabbinaat in Israël, werd hij aangeklaagd door de mishmeres hatznuis – het aartsconservatieve orthodoxe zedenteam dat al dan niet met de dreiging van geweld toeziet op goed moreel gedrag. Rabbijn Rosenberg meent dat de verkrachter die hij op heterdaad betrapte lid van dit zedenteam is, dat hem daarop de ongegronde beschuldiging in de schoenen schoof dat hij op de straten van Jeruzalem gespot zijn zou met een getrouwde vrouw. “Maar het is prima als je kinderen misbruikt,” zegt hij sarcastisch.

Het misbruik en de verhulling ervan zijn symptomen van een diepgewortelde politieke stoornis, of specifieker, symptomen van politieke controle door een religieuze elite die sociaal rampzalig is.

“Dit is niet een probleem van enkele afwijkende zaken of een ouderwetse gemeenschap die niet met de politie wil praten over seksgerelateerde zaken,” zei Michael Lesher, die orthodox seksueel misbruik heeft onderzocht en slachtoffers van misbruik verdedigt. “Dit gaat over een politieke economie die het orthodoxe jodendom verbindt met andere fundamentalistische geloofsovertuigingen en met aspecten van algemeen rechtse ideologieën. Daarin zullen authentieke religieuze waarden nooit echt de top bereiken, zolang er vastgehouden wordt aan de schadelijke prioriteiten die status en macht boven de menselijke basisbehoeften van de meest kwetsbaren onder ons uit tilt.”

Michael, die momenteel een boek op dit onderwerp aan het voltooien is, vertelde dat de beruchte rabbijn Elior Chen – die in 2010 werd veroordeeld in wat misschien wel een van de ergste seriële kinderverkrachtingszaken ooit is geweest – nog steeds in publieke verklaringen wordt verdedigd door ultraorthodoxe hoofdrabbijnen. Naast vele andere wettelijk strafbare feiten en morele misstappen, dwong rabbijn Elior zijn slachtoffers om uitwerpselen te eten, waarbij hij beweerde dat deze wreedheid nodig was om de kinderen die hij had misbruikt te “zuiveren”.

Volgens Ben is de ultraorthodoxe gemeenschap nooit zo repressief geweest als op dit moment. De onderdrukking, zoals hij het omschrijft, komt voort uit de last van het hebben van teveel kinderen. Binnen de joodse gemeenschap wordt het hebben van een enorm gezin aangemoedigd: elk kind dat in de chassid is geboren wordt gezien als “een vinger in het oog van Hitler”. Ben vertelde me dat een gemiddeld gezin in chassidisch Williamsburg negen kinderen heeft, en dat sommige gezinnen zelfs uit meer dan vijftien kinderen bestaan.

Mikwe Israel of Boro Park, een van de vele mikwe's in Brooklyn die rabbijn Rosenberg de toegang hebben ontzegd.

Terwijl het aantal kinderen in deze families blijft groeien, raakt het gezin in een spiraal van armoede. Tegelijkertijd bestaat er een erg strenge scheiding tussen seksen die nog nooit zo extreem is geweest in de geschiedenis van het chassidisme. Het algemeen onderwijs is zeer beperkt: de meeste jongens gaan maar tot en met de derde klas naar school, en ontvangen daardoor geen enkele seksuele voorlichting. Seculiere kranten zijn niet toegestaan en ook internet is verboden. “De mannen in de gemeenschap zijn opzettelijk ongeschoold,” vertelt Ben. “Zo krijg je een kinderlijke gemeenschap. Het is hen aangeleerd om niet zelf te denken. Het is een soort van totalitaire controle.”

De rabbijnen, die een onwetende en grotendeels straatarme meute domineren, bepalen het lot van elk individu in de gemeenschap. Er wordt niets uitgevoerd zonder toestemming van de rabbinale instelling. Als een man besluit een nieuwe auto te kopen gaat hij naar de rabbijn voor raad. Als een man besluit te trouwen zegt de rabbijn of de vrouw in kwestie wel geschikt is. Vrouwen zelf mogen de rabbijn overigens helemaal niets vragen.

Michael vertelde me dat het huidige orthodoxe leiderschap “op zowel politiek als religieus gebied steeds rechtser wordt”. Veel New Yorkse rabbijnen sluiten zich aan bij het neoliberalisme. “Elke Engelstalige orthodoxe publicatie die ik ken pleitte voor Romney tijdens de verkiezingen in 2012, keurde landelijke ziekteverzekering af en beschuldigde de liberalen van het omkopen van lagere klassen,” zei hij. “In orthodoxe samenlevingen, net als in de rest van Amerika, zijn de financiële verschillen tussen de elite en de rest verschrikkelijk groot.”

Ook merkt Michael op dat het probleem zich niet enkel beperkt tot deze extremisten. “Dezelfde patronen van beschuldigingen, verdoezelingen en het idealiseren van de rabbijnen zijn door het hele scala aan orthodoxie te bespeuren,” zei hij. “De linkse orthodoxie was beschamend traag met reageren op misbruik door rabbijn Baruch Lanner of op de vergelijkbare zaak van rabbijn Mordechai Elon.” Rabbijn Lanner, een voormalig yeshivaleraar op een middelbare school in New Jersey, werd in 2000 schuldig verklaard aan seksueel misbruik van tientallen pubers tijdens zijn jarenlange ambtsperiode. Rabbijn Elon, die in het openbaar vurig homoseksualiteit hekelde, werd afgelopen augustus veroordeeld voor seksueel misbruik van een minderjarige.

“Er komen weleens kinderen met hun ouders naar me toe, terwijl het bloed langs hun benen sijpelt,” vertelde rabbijn Rosenberg toen ik met hem sprak. “Deze kinderen zijn getekend voor het leven. Wat kunnen we eraan doen?”

Dat is natuurlijk de hoofdvraag, en een sluitend antwoord daarop is nog ver te zoeken. Michael houdt een sprankje hoop dat de situatie zal veranderen. “Als orthodoxe instellingen deze weg blijven volgen,” zegt hij, “voorspel ik dat de situatie eerst verslechtert voordat het gaat verbeteren.”

Een paar weken na ons interview liep rabbijn Rosenberg door Williamsburg toen er plots een onbekende man achter hem opdook, hem op zijn schouder tikte en een lading bleek in zijn gezicht smeet toen hij zich omdraaide. Rosenberg ging naar het ziekenhuis met chemische brandwonden in zijn gezicht en was tijdelijk blind. Zo handelt de rechtspraak binnen de Satmar: een ooit zeer gerespecteerd rabbijn wordt nu weggesneden uit de gemeenschap en met chemische brandwonden achtergelaten op de straten van een zogenaamd heilige buurt.

Later vertelt rabbijn Rosenberg dat hij in Williamsburg een keer werd omsingeld door een groepje jochies. Ze scholden hem uit, lachten hem uit, bedreigden hem en spuugden naar hem. Hij vroeg zich af hoeveel van hen uiteindelijk misbruikt zouden worden.