Niaqurnat is een eenzaam dorpje aan de rand van de wereld

Het dorp aan het einde van de wereld: Niaqornat, Groenland.

In het dorpje Niaqornat in Groenland verzamelt een man iedere ochtend emmers vol met het schijt van z’n buren, wat hij vervolgens in een kruiwagen gooit en in een put dumpt. Dit kleine dorpje heeft namelijk geen riolering. De infrastructuur is zelfs zo minimaal dat haar inwoners alleen via een door de regering gehuurde Huey-helikopter het dorp kunnen verlaten, en een schip brengt zo nu en dan goederen. De enige tiener in het dorp rommelt een beetje op Google Earth, luistert naar Groenlandse rapnummers over zelfmoord en maakt uit eenzaamheid tupilaqs.

De 59 Inuit-inwoners van Niaqornat verkeren maanden in constante duisternis of permanent daglicht en je zou zeggen dat hun leven relatief makkelijk zou zijn omdat ze zo zijn afgesneden van de rest van wereld. Maar de moderniteit begint binnen te sijpelen, met alle problemen die daarbij komen kijken. De socio-economische problemen die Groenland in zijn geheel teisteren, zoals tienerzelfmoord en werkloosheid, hebben ook al effect op het leven hier. Ondertussen is klimaatverandering geen mythe meer voor de dorpelingen van Niaqornat, maar niemand verandert de manier waarop ze leven: het Groenlandse ijs is aan het smelten, en dit heeft een directe invloed op hun jachtgewoontes en levensonderhoud.

Vorig jaar bezochten regisseur Sarah Gavron en cinematograaf David Katznelson dit kleine gehucht en maakten ze een documentaire rondom de botsing tussen het oude en het nieuwe, en de worsteling van de dorpelingen met de klimaatverandering en het overheidsbeleid. De film heet Village at the End of the World. Ik wilde hier meer over weten, dus belde ik Sarah op.

Lars, de enige tiener in het dorp.

VICE: Hoi Sarah! Een van de dingen waar jullie documentaire zich op concentreert is de door de overheid gesteunde sluiting van de enige visfabriek in Niaqornat, die essentieel is voor het dorp om te overleven. Wil de Groenlandse overheid uiteindelijk alle dorpen stil leggen?
Sarah Gavron: Zo expliciet is het niet; het is geen officieel beleid. Het is zelfs zo dat ze onlangs een nieuwe regering hebben gekregen, die meer steun biedt aan de traditionele gemeenschappen. Maar de dorpelingen zijn duur: ze hebben subsidies nodig om te overleven. Er wordt al gezegd dat de overheid onofficieel de kleine dorpen aan het uithongeren is. Als ze onder een bepaald aantal inwoners zitten, stoppen ze met de subsidie en de goederenschepen. De strijd om de visfabriek te heropenen heeft de dorpelingen zeker niet geholpen, maar het is essentieel voor hun economie.

Komen die subsidies uit Denemarken of Groenland?

De Deense overheid geeft Groenland een bepaalde hoeveelheid subsidies, en Groenland kiest hoe ze die verdeelt over de dorpjes. Dus ja, er komt geld uit Denemarken.

Heeft het Europese verbod van 2009 op de handel in zeehondproducten invloed gehad op Niaqornat?
Ja, zeker. Ze hebben veel last gehad van de quota op de vangst van walvissen en zeehonden. De jagers zijn tegen deze quota omdat ze hun levensonderhoud beperken en veranderen. Het dorp heeft het idee dat er mensen zijn die te veel jagen, maar in deze kleine gemeenschappen jagen ze voor levensonderhoud; ze vangen alleen wat ze nodig hebben. En van die ene zeehond die ze per jaar vangen – die zijn hele leven in vrijheid heeft geleefd – gebruiken ze elk onderdeel. En, zoals ze zeggen, “Moeten ze legbatterijkippen naar ze toe sturen of moeten ze één zeehond vangen waarvan ze alles gebruiken?” Dus de quota hebben ze niet geholpen, nee. Naar mijn idee zijn ze ook niet noodzakelijk voor dit soort kleine gemeenschappen, omdat ze al zo weinig jagen.

Ilannguaq, de lokale rioolverzamelaar.

De enige tiener in het dorp, Lars, is niet iemand die per se de tradities wil behouden. Is deze rusteloosheid de schuld van het internet? Denk je dat het internet een negatieve of een positieve invloed heeft?
Het argument heeft twee kanten. Ik denk dat Lars, als persoon, toch wel zou hebben besloten om het dorp te verlaten; hij wil geen jager zijn. En in zo’n gemeenschap moet je thuishoren, je moet de traditie voortzetten, anders is er niet echt een doel waarom je hier bent. Het is moeilijk voor hem. Ik denk dat het internet op een aantal manieren de horizon van een aantal dorpelingen verbreedt. Ze gebruiken het internet zeker in hun campagne om de visfabriek open te houden. Ze hadden contact met politici  en de mensen die de fabriek runden en dat was nuttig. Maar natuurlijk trekt het Lars weg, en draagt het bij aan het einde van deze gemeenschappen. Dus je kunt er positief of negatief naar kijken. Het is de realiteit van de moderne wereld, en ze moeten er zelf achter komen wat voor invloed het op ze heeft.

In één scène komt er een toerist van een cruiseschip het eiland bezoeken en maakt hij een opmerking over incest. Zit daar iets van waarheid in?
Het is een vraag die veel outsiders stellen, omdat Niaqornat zo’n kleine gemeenschap is. Het is zo dat er ongeveer twee grote families in het dorp zijn en een aantal extra mensen, en als ze nieuwe mensen willen ontmoeten gaan ze naar andere dorpen toe. Ze weten dat ze de genenpoel moeten uitbreiden. Dus het is een probleem voor ze. Er zijn voor Lars geen vrouwen van zijn leeftijd in het dorp. Hij moet verder het land in als hij iemand wil tegenkomen.

Is status alleen maar gebaseerd op jachtskills? Ik vond het interessant dat Illanquaq, ondanks het feit dat hij waarschijnlijk het hoogst opgeleid is, de slechtste baan heeft, als rioolinzamelaar zijnde. Is dat omdat hij van buiten komt?
Ja. Het baantje was open en hij bood aan het te doen. Hij is geen jager, en in dit dorp jaag je, want er zijn weinig andere baantjes. Er is een baantje in de supermarkt, de leraar op school, de dorpsbeheerder, de rioolverzamelaar, en dat is ‘t. Er is geen klassensysteem, maar traditioneel gezien is de jager het dorpshoofd.

Groenland heeft een hoog werkloosheids- en alcoholistenpercentage. Werkloosheid is een van de voornaamste elementen in jullie documentaire, maar hoe zit het met het alcoholisme?

In Groenland zijn er inderdaad grote problemen met alcohol en zelfmoord. Maar in dorpjes als Niaqornat leven de meeste mensen gezond. Lars heeft het op een gegeven moment over zelfmoord omdat er iemand in het dorp zelfmoord had gepleegd. Dus het probleem heeft invloed op hem gehad.

In welke mate heeft de klimaatverandering en het smelten van het Groenlandse ijs effect op hun manier van leven?
Het interessante aan wat hier gaande is, is dat de tekenen erg duidelijk zijn. Sommige jaren zijn warmer, sommige zijn kouder, maar over het algemeen is de trend dat het ieder jaar warmer wordt en dat het ijs dunner en dunner wordt. Het is aan het smelten en het is zichzelf niet aan het vervangen zoals het vroeger deed. De gletsjer verdwijnt. En dat heeft consequenties voor de gemeenschap: ze moeten hun jacht aanpassen. Ze konden bijvoorbeeld toen wij er waren hun sledehonden niet gebruiken om te gaan jagen, omdat het ijs zo dun was. Ook zijn er potentieel heel veel mineralen en olie in Groenland, wat, als het eruit wordt gehaald, zal leiden tot het verder smelten van het ijs. Het is een complexe situatie, maar er is geen twijfel over mogelijk dat er een klimaatverandering gaande is. Het is het resultaat van het feit dat wij de wereld vervuilen, en niet zij. Het is allemaal erg circulair en ironisch.

Over dat klimaatverandering niet langer slechts een theorie is, zei de Inuitsche politicus Aqqaluk Lynge: “Wat er gebeurt in de wereld gebeurt eerst in het Arctische gebied.” Het klinkt romantisch, maar het is een pijnlijk feit.
Ja, het is inderdaad een beetje de barometer van de wereld.