Wat moet een vluchteling na een warm welkom in Nederland?

Sinds de foto is het los. Het dode kinderlijfje kwam zo hard binnen dat het voor weinig mensen meer een optie was om de vluchtelingentragiek weg te wuiven als een abstract politiek vraagstuk. De betrokkenheid van Europeanen bij de crisis lijkt sindsdien niet meer te stoppen. Nederlanders houden wel van een beetje vrijwilligerswerk, dus ook hier stampten talloze betrokken burgers initiatieven uit de Hollandse grond. Zo kun je bijvoorbeeld een welkomstpakket voor vluchtelingen samenstellen en die morgen onder de noemer van 'Nederland Verwelkomt' in verschillende steden in Nederland inleveren. Er wordt aangeraden om er bijvoorbeeld een welkomstbriefje of een tekening in te stoppen, speelgoed, Nederlandse koekjes en snoepjes, en "dingen waar je zelf blij van wordt".

Het is wat ironisch: de overheid probeert ons al jaren een participatiemaatschappij door de strot te duwen, en net nu politici zich zelf zo lang gênant lang afzijdig hielden van zo'n belangrijk thema, beginnen burgers lustig te participeren. Dan doen we het zelf wel, lijkt het idee. En uit pure opluchting dat ze eindelijk eens over iets anders konden berichten dan dode of opgejaagde mensen, buitelden de nieuwsmedia vervolgens over elkaar heen om die initiatieven een podium te geven. Elke zichzelf respecterende krant bood een overzicht van wie nu eigenlijk wat aan het doen was.

Maar als ik kijk naar de filmpjes van Duitsers die zingend de vluchtelingen verwelkomen, zie ik vooral enorme kwetsbaarheid. Want is het eigenlijk wel zo eerlijk om mensen op die manier te ontvangen? De duizenden Nederlanders die van plan zijn om aanstaande zaterdag een vluchteling met een welkomstpakket te verrassen, doen dat omdat het ze echt aan het hart gaat. Dat is oprecht, daar twijfel ik niet aan. Maar de reis van een vluchteling eindigt niet bij aankomst in Nederland.

Als de stroopwafels op zijn en ze het bureaucratische opvangproces worden ingestuurd, wacht vluchtelingen nog een Elfstedentocht langs het hele asielzoekerswezen. Ter Apel is de eerste stop, en via IND's, POL's, en AZC's landt de vluchteling dan eindelijk volgens een verdeelsleutel in een gemeente. De overspannen sociale woningmarkt maakt huisvesting niet bepaald makkelijk, zeker nu het aantal vluchtelingen dat een verblijfstatus krijgt toeneemt.

Sowieso treffen vluchtelingen Nederland beleidsmatig gezien in een nogal koele en afstandelijke bui. In de afgelopen tien jaar, dat niet bepaald het decennium van de nieuwkomer kan worden genoemd, is de wetgeving voor migranten en vluchtelingen enorm verschraald. Alles is samengeharkt onder de Participatiewet, waardoor bijvoorbeeld het recht op maatschappelijke begeleiding is vervallen, en daarmee ook grotendeels het budget dat daarvoor beschikbaar was.

Met je zelfredzaamheid zit het waarschijnlijk wel goed als je deonmenselijke vluchtroutes naar Nederland hebt overleefd, maar het is wel lullig dat je dan genekt wordt door bureaucratie. Voor je hele integratie- en inburgeringsproces is nauwelijks budget, en alle instanties waar je mee te maken krijgt communiceren alleen in het Nederlands – een principekwestie. Een onderzoek van het CBS laat zien dat nog niet eens de helft van de onderzochte groep vluchtelingen na tien jaar een baan heeft. Maar liefst een vierde van hen leeft onder de armoedegrens. Het valt dus wel mee met hoe verwelkomend Nederland écht is.

Laten we vooral tasjes blijven vullen, geld doneren, en koken voor de Syrische medemens. Dat is te gek, en dat al die lieve mensen uit het niets hele hulpkaravanen optuigen valt alleen maar te bewonderen. Maar we moeten ook eisen dat er door de politiek een langetermijnvisie wordt ontwikkeld waarin grondig en eerlijk is doordacht wat de komst van vluchtelingen en migratiestromen betekent voor Nederland. En laten we dan tot slot niet alle energie in één keer alleen in het welkomstcomité steken, maar ook nadenken over hoe we vluchtelingen persoonlijk kunnen blijven steunen om succesvol een nieuw leven te beginnen. Stop een kaartje met je telefoonnummer in zo'n pakket, bijvoorbeeld. Daar heeft iemand meer aan dan aan een familiepak hagelslag.

@RTLF