Activistische outfits

Je kunt een kevlar vest aantrekken over je camouflagebroek en een glittertrui in je rugzak proppen (voor als er een feestje is na de demonstratie). Je kunt een A met een cirkel eromheen op je arm tekenen, of “vlees is moord” laten tatoeëren op je strakke veganistenbuik. Hoe je jezelf ook toetakelt voor je protest—de geest van vooruitstrevende modetrends van het verleden staat volledig achter je. Iedere generatie herrieschoppers gelooft dat haar kledingstijl zich verzet tegen de rest van de wereld, maar niets is minder waar. De activisten die ons voorgingen—op wiens opruiende schouders wij zo trots staan—hadden ook hun eigen unieke manier om zich te profileren. Het onderwerp is te veelomvattend om hier samen te vatten. Maar nu de geest van 2011 nog steeds niet volledig verdreven is—van Occupy Wall Street en de straten van het Midden-Oosten tot de collectieve acties op Leicester Square, het Rode Plein, het Tahrirplein en het Parelplein—kan het leuk zijn eens stil te staan bij de outfits die onze illustere, activistische voorgangers de afgelopen eeuw gedragen hebben. Dit is een korte, zeer persoonlijke en totaal onvolledige blik op een eeuw van grootse momenten in revolutionaire kleermaakgeschiedenis.

KIESRECHTVROUWEN

De dappere feministen van begin twintigste eeuw staan bekend als kiesrechtvrouwen. Deze vrouwen gooiden alles in de strijd om hun doel te bereiken, van hongerstakingen tot geweldloze burgerlijke ongehoorzaamheid. Maar dat wil niet zeggen dat ze niet hun eigen strakke, modieuze code hadden. Ze droegen lange, witte jurken met daar overheen sjerpen met slogans erop, in duidelijke kleurschema’s. Er waren ook sieraden geinspireerd op het gevecht voor het kiesrecht, zoals de Holloway-broche. Dat was een eenvoudige zilveren speld gemodelleerd naar een ouderwetse gevangenispoort. De speld werd door de British Women’s Social and Political Union geschonken aan de kiesrechtvrouwen die in de Holloway-gevangenis in Londen hadden gezeten vanwege hun opvattingen.

BEATGENERATIE

“Voeg wat extra’s toe aan uw cocktailparty (…) huur een beatnik in, in volledige uitrusting: inclusief baard, bril, oude legerjas, Levi’s, rafelige shirts, sneakers of sandalen (optioneel). Korting mogelijk bij een gebrek aan baard, hygiëne, schoenen of kapsel. Vrouwelijke beatniks ook beschikbaar, in gebruikelijke kledij: alles zwart.” Geloof het of niet, maar in 1959 maakte de New Yorkse fotograaf Fred McDarrah uit New York reclame voor deze (ongetwijfeld enigszins ludieke) ‘Rent-a-Beatnik’-service. Voor een vergoeding van € 28,- per avond stuurden ze een losbandige, bohemian burger op om je middenklassefeestje te verlevendigen. En wat droeg ‘ie dan? Als hij een poëzie voordragende, vingerknippende swinger was waarschijnlijk een coltrui en een baret. Als er een vrouwelijke existentialist gestuurd werd om de boel op te leuken, zou zij een maillot dragen met een kokerrok of een driekwartsbroek erboven, met zilveren sieraden en ballerina’s. Een zwarte maillot met ballerina’s eronder kan erg elegant zijn—kijk bijvoorbeeld naar Audrey Hepburn in

Funny Face

(1957).

BURGERRECHTEN

Soms is de connectie tussen een bepaalde modestijl en het bijbehorende sociale protest moeilijk te zien, maar in andere gevallen is het eerste een direct gevolg van het tweede. Bij de burgerrechtenbeweging bijzoorbeeld was de slogan “Black is Beautiful” een rechtstreeks verzet tegen de opgelegde blanke schoonheidsidealen. De mode van de burgerrechtenbeweging ontkrachtte bijvoorbeeld het idee dat er zoiets bestond als ‘goed’ (lees: stijl) haar. Op het hoogtepunt van de beweging—aan het einde van de jaren ‘60—luisterde de prachtige activiste Angela Davis de boel op met haar hooggetailleerde wijde-pijpen-broeken, rijlaarzen, spijkerjassen en haar legendarisch gigantische en prachtige afro. (Deze coiffure was zo bedreigend dat het gerucht ging dat Davis weleens een vuurwapen in haar lokken had meegesmokkeld.)

DE VREDESBEWEGING

Hoe vat men de modieuze voorkeur van de anti-oorlogsbeweging van de jaren ‘60 in een paar zinnen samen? Het was een decennium van diepgaande maatschappelijke verschuivingen. Het tijdperk begon met bloempotkapsels, puntige bh’s en deprimerende, kleine witte handschoentjes voor vrouwen (die ze zelfs midden in de zomer droegen). Het eindigde met Bernardine Dohrn, die in haar minirokje paradeerde bij een conferentie van de vereniging Students for a Democratic Society. In de herinnering van Greg Calvert, de toenmalige president van deze vereniging, droeg zij “een oranje trui en paarse rok, en terwijl iedereen ‘Stop de Oorlog’-buttons droeg, droeg zij er eentje met de tekst: ‘Beffen is cool. Fellatio is tof’.”

Het decennium zag de opkomst van dingen als de pony en tie-dye, bedacht door vrijzinnige studenten die de straat opgingen en niet alleen experimenteerden met nieuwe politieke ideeën, maar ook met onwaarschijnlijke kledingcombinaties zoals legerjassen over Victoriaanse kanten jurken en dashiki’s over denim. Daarbij lieten mannen hun manen zo lang en glooiend over de schouders wapperen zoals dat in meer dan honderd jaar niet meer in de mode was geweest.

HOMORECHTEN

“Mijn grootste angst was dat ik gearresteerd zou worden. Mijn op één na grootste angst was dat een foto van mij in de jurk van mijn moeder in een krant of op televisie zou verschijnen,” zegt Maria Ritter, terugkijkend op haar deelname aan de Stonewall Rebellion in juni 1969. Destijds kende de familie van Maria haar als Steve.

Tegenwoordig geniet men heimelijk van programma’s als

RuPaul’s Drag Race

, en raakt de zoon van Cher—geboren als haar dochter—een gevoelige snaar bij Amerikaanse fans van

Dancing with the Stars

. Maar nog niet zo lang geleden begingen mannen die zich als vrouw kleedden, of vrouwen die zich als man kleedden, een strafbaar feit. De waanzin van deze wetten wordt duidelijk geïllustreerd door de statuten van de stad New York, die stelden dat burgers tenminste drie items dienden te dragen die passend waren bij de sekse van de persoon in kwestie, anders liepen zij het risico gearresteerd te worden. Drag werd beschouwd als burgerlijke ongehoorzaamheid.

VROUWENEMANCIPATIE

De mythe van doorgedraaide feministen die hun bh’s verbranden blijkt niet meer dan dat te zijn: een mythe. (Het idee werd blijkbaar bedacht door een feministische journaliste om de opkomende vrouwenbeweging te linken aan de bijeenkomsten waar dienstplichtoproepen en masse verbrand werden.) Hoewel ze misschien niet hun bh’s in brand gestoken hebben, demonstreerden de voorvechters voor vrouwenrechten op 7 september 1968 wel degelijk op de promenade buiten de Miss America-verkiezing in Atlantic City. De deelneemsters (waarvan velen in t-shirts, en meer dan een paar ongetwijfeld zonder bh’s) riepen vrouwen op alle artikelen en kledingstukken die kenmerkend waren voor de onderdrukking van hun sekse, zoals jarretels, hoge hakken, krulspelden enzovoorts in de ‘Freedom Trash Can’ te gooien. Hun oorspronkelijke bedoeling was om deze beledigende items in vlammen te laten opgaan, maar helaas, de demonstranten kregen geen vergunning om brand te stichten op de promenade.

PUNKERS

“God save the queen / She ain’t no human being / And there’s no future / In England’s dreaming,” zong Johhny Rotten van de Sex Pistols in 1977. Hoewel hij benadrukte dat zowel de band als hun muziek apolitiek was (en dat hij zogenaamd niet eens de naam van de minister-president wist), heeft de geschiedenis het tegendeel bewezen. In 1976 openden Vivienne Westwood en Malcom McLaren de winkel Seditionaries op King’s Road in Londen. De naam belichaamde de nihilistische opstandigheid van hun jonge klanten, zoals Johnny Rotten. Hij had een t-shirt van Pink Floyd waar de ogen van de bandleden uit waren gekrast en het woord ‘hate’ was toegevoegd—één van McLarens favorieten. Natuurlijk hadden losbandige straatkinderen geen geld om te winkelen bij Seditionaries of soortgelijke winkels die later volgden. Wel kon iedereen die zich ook maar een beetje punk voelde een veiligheidsspeld veroorloven om een wang mee te doorboren. Ook was het geen verregaande investering om een hanenkam op te zetten met een potje pommade, of een mes ter hand te nemen om een broek kapot te scheuren.

OCCUPY WALL STREET

Op de Occupy-protesten overal ter wereld kwamen vrijwel alle progressieve modetrends van de vorige eeuw voorbij—afro’s en legerjassen, beatbaretten en gepiercete lichaamsdelen, denim en Doc Martens. En hoewel de lange, witte jurken van de kiesrechtvrouwen hun opwachting nog moeten maken, kwamen er wel al lange bloemetjesjurken langs, behangen met buttons en broches die als het hedendaagse equivalent van de Holloway-broches gezien kunnen worden. Dit brengt ons bij 2012, en de vraag wat er deze zomer gedragen zal worden op de ongetwijfeld verhitte protesten. Ongeacht hoe jonge activisten zich dit jaar besluiten te kleden en wat mensen ervan denken, hebben we allemaal heel veel te danken aan onze travesterende, bebaarde, witte jurken dragende, bh-loze voorouders. Ze plaveiden de weg voor ons. Niet alleen met hun kleding, maar ook met hun leven.