Hoe België wereldwijd indruk maakte met New Beat

Goed nieuws. VICE geeft op 6 december een groot feest in Brussel. Surf hierheen als je erbij wil zijn. New Beat-liefhebbers weten dat succes even snel kan verschijnen als verdwijnen. De collectieve euforie rond het genre was kort maar krachtig. Toch blijven veel mensen ook vandaag nog gefascineerd door New Beat. Ze huldigen het genre met boeken, films en feestjes (denk aan “New Beat” in Brussel of “One Night in Belgium”).

Eerder dit jaar verscheen een boek over New Beat van Kristof Vandenhende met de nogal letterlijke titel New Beat. Die twee woorden zeggen eigenlijk alles. Dat stelt Kristof al in zijn introductie: “New Beat is dansmuziek, een commercieel product voor mainstream discotheken. Oude platen met een nieuw ritme. Af en toe vertraagd, soms al eens versneld. Instrumentale B-sides en zeldzame schatten. Traag en donker en vierkant ritmisch, eenvoudig en doeltreffend met een loodzware beat, een loeiharde bas en een handvol samples.”

Kristof Vandenhende was amper 16 toen New Beat in 1988 losbarstte. Dit was een jaar nadat “The World Beat” van The Caravan uitkwam, de eerste Belgische single die het woord ‘beat’ in zijn titel droeg. “De beweging begon als een exclusieve scene in Antwerpen. De eerste club die zich aan deze muziek toewijdde, waar de New Beat ook uitgevonden werd, was de Ancienne Belgique [in Antwerpen, niet de verwarren met de Brusselse concertzaal met dezelfde naam, red.]. Deze privéclub was toen dé hotspot voor welgestelde Antwerpenaren. Een klein jaar later werd de ‘AB-sound’ [de eerste naam voor New Beat, red.] ook in The Prestige gespeeld, een andere club in Antwerpen. The Prestige was niet zo fancy, er gingen ook meer jongeren naartoe. Omdat de lokale DJ van The Prestige niet wilde dat hij met AB geassocieerd werd (door de concurrentie tussen de twee clubs), koos hij voor de term ‘New Beat’. Hij verzon zelfs een slogan voor de club: ‘The Sound of C’. In april 1987, niet veel later dus, opende de Boccaccio Life samen met de ex-DJ van de Ancienne Belgique zijn deuren in Gent. Dat was het begin van het New Beat-tijdperk.”

De Boccaccio ontving elke avond tussen de 1.500 en 2.000 feestgangers. De decoratie flirtte openlijk met kitsch, aan de muren hingen grote spiegels. De immense, lichtgevende trappen verbonden de verschillende verdiepingen met elkaar en vlak naast de dansvloer stond een gigantisch waterfontein. Het leek allesbehalve op de donkere kelders waar de underground zich normaal gezien afspeelde. “Logisch”, vindt Kristof Vandenhende. “New wave en punk waren underground, maar New Beat was mainstream. We hoorden het in discotheken waar jongeren van de middenklasse, enkele yuppies en zelfs gays naartoe gingen. Daarom is het zo snel enorm populair geworden.” Volgens zijn schatting waren er in 1988 tussen de zestig en zeventig discotheken die zich focusten op New Beat, een jaar later nog maar een tiental.

In de jaren ‘80 had New Beat veel van zijn succes te danken aan een aantal platenhandelaars. In Antwerpen had je USA Import, in Gent was er Music Man en in Moeskroen Disco King. De uitbaters van deze platenzaken importeerden platen uit Nederland, Engeland, Frankrijk, Italië en zelfs uit de Verenigde Staten. Jose Pascual, de uitbater van USA Import, had bijvoorbeeld maandelijks een telefoonfactuur van meer dan 100.000 Belgische frank [bijna 2.500 euro, en in realiteit nog meer indien je rekening houdt met inflatie, red.] omdat hij naar alle nieuwigheden uit New York luisterde via de telefoon.

Bruno Van Garsse baatte Disco Smash in Menen uit. Als je hem mag geloven, was België altijd al het epicentrum van Europa. Hij vertelt hoe de Franse jeugd in de jaren ‘70 massaal naar België kwam om de avant-gardistische muziek te beluisteren en de bijhorende discotheken te bezoeken. Ook de Verenigde Staten waren gefascineerd door België. “Het is zonder twijfel niet voor niets dat Marvin Gaye een tijdlang in Oostende woonde en er Sexual Healing opnam, wat trouwens een van zijn grootste successen was”, zegt Bruno Van Garsse. Hij is niet zomaar iemand binnen de New Beat-scene. Samen met twee vrienden vormde hij eind jaren tachtig de groep Amnesia. De groep bestond niet bijzonder lang, maar heeft wel veel betekend. Zij maakten een van de eerste singles binnen het genre: Ibiza. “We hebben ons naar de negende plaats van de Top 50 van Frankrijk opgewerkt”, zegt hij trots. “Dat was enorm voor zo’n atypische muziekstijl."

Een ander belangrijk figuur is Serge Ramaekers. Tussen augustus en december 1988 producete hij maar liefst 200 singles. Hij was de resident DJ van Highstreet, de grootste club in Hoogstraten, in een tijd dat dat nog geen marginale keet was. Serge werkte er 21 jaar jaar. Hij monteerde de Confetti’s en componeerde 'The Sound of C', een plaat waarvan al snel meer dan 100.000 exemplaren over de toonbank gingen. “Daarna konden de nationale tv- en radiozenders ons niet meer negeren”, vertelt hij fier. “ 'The Sound of C' begon eigenlijk als een grap. Ik maakte een demo die ik in Highstreet speelde. Later gaf ik die demo aan Olivier Pieters, de DJ van de Boccaccio, en hij begon die ook te spelen. Na een aantal maanden contacteerde USA Import ons. Blijkbaar was er grote vraag naar die demo in hun winkel. Ze wilden de single producen.”

In 1988 begon alles in het Belgisch nachtleven meer en meer in zijn plooien te vallen. De discotheken hadden plots geen verplichte sluitingstijden meer. De cassettes van Liaisons Dangereuses gingen vlotjes rond. Labels zoals R&S, Target en Antler-Subway zagen het daglicht. Clubs kochten alle platen die hun DJ’s wilden. De producties volgen elkaar in een steeds sneller tempo op (in 1988 bracht Antler-Subway wekelijks twee tot drie nieuwe New Beat-producties uit). Platenfabrieken namen nieuwe werkkrachten aan, zodat ze konden garanderen dat er ‘s nachts en zelfs in het weekend nieuwe producties kwamen. Ook de stijl van jongeren veranderde: ze begonnen de logo’s van Volkswagen en Mercedes te dragen. Steeds meer mensen gingen naar Belgische nachtclubs en lokale platenhandelaars om hun favoriete singles te (her)beluisteren. De singles kregen stilaan ook diversere invloeden: 'Bastions in D-Stress' van In-D bevat een sample van Indiana Jones, 'Move Your Ass and Feel the Beat' van Erotic Dissidents is niets anders dan porno op een agressieve beat (de zangeres gebruikte trouwens een dildo in plaats van een microfoon tijdens live-uitvoeringen) en 'Saigon Nightmare' van One o One ademt meer punk rock-energie dan druggebruik.

De grote klassiekers van het genre worden ook in 1988 gemaakt. Het was het jaar van 'Pleasure and Crime' van Signal Aout 42, 'Jesus Loves the Acid' van Ecstasy Club, 'Cocaine' van The Maxx, 'Rock to the Beat' van One o One en 'Acid Story' Dr Phibes. Al deze singles zijn door mannen geproducet, en ze refereren allemaal naar drugs. Dat doen ze in hun titels, hun lyrics of in de visuals. De jongens van One o One zijn zo slim om de woorden “ecstasy” en “acid” telkens te vervangen door “fantasy” en “New Beat”. Zo kunnen ze namelijk wel op de radio komen. Jean-Francois Samyn (alias JEFF, oprichter van DiKi Records) zegt altijd dat hij nooit drugs gebruikt heeft. Ook verduidelijkt hij dat drugs in die tijd nog niet zo gemakkelijk verkrijgbaar zijn als vandaag de dag. Kristof Vandenhende heeft daar een andere kijk op: “Pas eind 1988 deden drugs echt hun intrede in de New Beat-scene. Dat gebeurde toen acid house populairder werd en er in Engeland meer xtc gebruikt werd.”

Het duurde niet lang totdat de New Beat in Frankrijk tot muziek voor druggebruikers gereduceerd werd. Op 4 april 1989 wijdde presentator Christophe Dechavanne in Ciel, mon mardi ! op TF1 een hele uitzending aan de New Beat. Dat deed hij door bijna uitsluitend over drugs te praten. De reacties lieten niet op zich wachten. 'Warbeat' van Bassline Boys, waarin toespraken van Churchill en Hitler gesampled werden, werd van de Franse radio gehaald en hun concerten werden onmiddellijk geannuleerd. De New Beat-beweging kwam in opstand. Dr Smiley draaide de rollen om en maakte de single 'L’Echo Dechavanne', waarvan al snel 2.000 exemplaren verkocht werden. Daarna kwamen de Bassline Boys met 'On Se Calme (Mr. Dechavanne)'. Deze singles staken allebei de draak met de presentator.

Niet alleen in Frankrijk, maar ook verder buiten de Europese grenzen maakte de New Beat indruk. Eind jaren ‘90 schreef Frank Zappa een lofbrief naar Antler Records. Zappa was ver van de enige die gepassioneerd was door singles als 'Hiroshima' van Nux Nemo, 'The Drop Deal' van Bazz of 'Use the Rubber' van B-Art. Antler Records verkocht platen tot in Canada en Mexico. Duitse en Engelse magazines ( I-D, Melody Maker, Mix Mag) toonden enorm veel interesse voor de stroming. NME komt er zelfs toe om de New Beat te benoemen: “One nation under a slowed down groove.”

Het stuk in NME is mooi en doeltreffend, maar ze lijken niet te weten dat de New Beat stilaan op zijn einde begint te komen. In nauwelijks twee jaar tijd brachten talrijke DJ’s samen honderden en honderden singles uit. De New Beat was niet meer nieuw en werd meer en meer met (overmatig) druggebruik en eindeloze nachten geassocieerd. Van een avant-gardistische stroming ging de New Beat-beweging snel over tot een karikatuur van zichzelf. Singles als 'Arabeat' van Bingo en 'Sampling For Two' van Shao Rut zijn gewoonweg gênant.

De New Beat begon minder instrumentaal en meer commercieel te worden, naar het voorbeeld van 'Pump the Jam' van Technotronic. Achter de schermen werd de sfeer daarom steeds grimmiger. Het geld verpestte de beweging, die Serge Ramaekers als “een immense familie waar iedereen elkaar kende” beschrijft. Groepen als Confetti’s zijn daar geen uitzondering op. Van buitenaf lijkt alles echter beter te gaan: hun drie singles ('The Sound of C', 'C in China' en 'C Day') komen moeiteloos in de Top 30, ze touren 26 dagen lang en verschijnen maar liefst acht keer op televisie in 1989. Maar intern lopen de spanningen op. De vier leden hebben het gevoel dat hun manager, Peter Vanderhallen, hen aan het lijntje houdt. Ze gaan zelfs zo ver om hem voor 3 miljoen frank aan te klagen. “Alle bekende figuren in de New Beat hadden veel geld verdiend. Er was enorm veel concurrentie, en sommigen verdienden meer geld dan anderen. Sommige mensen hebben er vandaag nog altijd ruzie over”, zegt Kristof Vandenhende.

Voor zijn boek verzamelde Kristof Vandenhende meer dan 60 getuigenissen. Hij geeft nog een andere uitleg voor het abrupte einde van de New Beat: “In enkele maanden tijd is de muziek enorm populair geworden. Als je plots je klein broertje of je grootmoeder op muziek ziet dansen waar je van houdt, weet je wel dat het afgelopen is voor de beweging. Dat is precies wat er in 1989 gebeurd is. Er was geen originaliteit meer. Ongeveer 700 platen werden in nauwelijks 18 maanden tijd uitgebracht. Het grootste deel daarvan was helemaal niet goed! Ze werden enkel uitgebracht om geld op te brengen.”

Dat is een waarheid die misschien moeilijk te accepteren is, maar de feiten zijn er wel. Net zoals disco zal New Beat een genre zijn dat voor eeuwig in het geheugen gegrift zal blijven. JEFF heeft toch nog een aantal hardnekkige, mooie herinneringen aan de periode: “De mensen kwamen helemaal los tijdens de live acts in clubs. Het was ongelooflijk, er waren niet genoeg dagen in het weekend om te profiteren van de sfeer en de muziek!” Kristof Vandenhende laten we als laatste aan het woord over de geschiedenis van de New Beat: “België heeft in enkele maanden tijd enorm veel indruk gemaakt met de New Beat. In deze periode emigreerden verschillende nachtclubs en studio’s naar België, omdat de uitrusting hier beter was. Vandaag profiteert ons land, bijvoorbeeld met evenementen als Tomorrowland, nog altijd van die technische voorsprong.”

Volg VICE België razendsnel op Instagram, Twitter en Facebook.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op VICE FR.