De Nikes van Heaven’s Gate en de sneakerheads die ze verzamelen

Twintig jaar geleden, op 24 en 25 maart 1997, gingen 39 leden van de sekte Heaven's Gate naar een gehuurd huis in een chique buitenwijk van San Diego, waar ze collectief zelfmoord pleegden in een poging om aan boord te komen van een ufo die volgens hen achter de passerende Hale-Bopp-komeet vloog. Een van de vreemdere aspecten van deze op zich al bizarre gebeurtenis is dat de sekteleden gekleed waren in identieke zwarte t-shirts en joggingbroeken, en gloednieuwe zwart-witte sneakers.

In de weken na de collectieve zelfmoord lieten nieuwsprogramma's over de hele wereld videobeelden zien van binnenin het huis. Op de beelden waren de tientallen lijken van de sekteleden te zien, allemaal bedekt met een paars laken, waar de sneakers onderuit staken.

De schoenen die de sekteleden droegen waren onderdeel van de saaie budgetlijn Decades van Nike. Volgens een schrijver van Sole Collector die sprak met Mark en Sarah King, voormalige leden van Heaven's Gate die tot de dag van vandaag de gedateerde website van de sekte in de lucht houden, kocht sekteleider Marshall Applewhite de schoenen vooral omdat hij ze mooi vond, en "een goede deal had gekregen" door ze groot in te kopen.

Na de tragische dood van de sekteleden deed Nike wat elk groot bedrijf zou doen wanneer hun merk opeens in verband wordt gebracht met een suïcidale ruimtesekte: ze stopten met de productie van de Decades-lijn. Het enige commentaar dat Nike ooit officieel heeft gegeven was een verklaring uit 1997 tegen Adweek, waarin ze de collectieve zelfmoord bestempelden als een "tragedie", en nog toevoegden dat "ze niks te maken hadden met Nike."

Hoewel het merk uiteraard op geen enkele manier iets te maken had met Heaven's Gate en hun collectieve zelfmoord, heeft Nike door ze uit de schappen te halen van de saaie sneakers gewilde collector's items gemaakt binnen de sneakerwereld. Nike reageerde overigens niet op mijn verzoek om commentaar voor dit artikel.

Ik sprak Tony Jankun, een vintagekledingverkoper die zegt dat hij al schoenen verzamelde en verkocht ver voordat "sneakerhead" zijn een ding werd, over zijn zoektocht naar de iconische schoenen. Jankun vertelde me dat hij nog nooit van Heaven's Gate had gehoord, tot hij toevallig een tv-documentaire over de sekte zag.

"Ze noemden niet de naam van de schoen," zegt Jankun. "Ze zeiden alleen dat het zwarte Nikes met een witte swoosh en witte zool waren."

Die paar details waren genoeg om hem op het goede spoor te zetten, en kort daarna kwam Jankun zijn eerste paar Decades tegen op een vlooienmarkt in Chicago.

Helaas waren dit allemaal kindermaten, maar Jankun wist nog steeds een aardig zakcentje te verdienen door de paren die hij voor rond de 10 dollar had gekocht voor 150 dollar per paar te verkopen aan verzamelaars met kleinere voeten dan hij. En met de jaren is de prijs die verzamelaars betalen alleen maar verder omhoog geschoten. Een paar originele Decades staat op het moment van schrijven op eBay voor 6.600 dollar, al zegt Jankun dat niemand zo gek is om dat ervoor neer te tellen.

Jankun vond uiteindelijk een paar van de zeldzame sneakers in zijn maat, maar aangezien hij naar eigen zeggen meer plezier haalt uit het zoeken naar sneakers dan ze daadwerkelijk hebben, verkocht hij zijn laatste paar Decades tien jaar geleden op een sneakerbeurs. Ondanks de culturele geschiedenis van de schoen, vond Jankun het niet morbide om ze te kopen, verkopen of dragen. "Het voelde niet raar of op wat voor manier dan ook paranormaal," zegt Jankun. "Het voelde alsof ik een stukje geschiedenis in handen had."

David B, die vintage schoenen verzamelt en binnen de gemeenschap bekend staat als "Lemon", heeft nog steeds een paar Heaven's Gate Decades, nadat hij ze een paar jaar terug op eBay vond voor slechts 55 dollar.

"Ik draag ze af en toe als ik zin heb om wat oudere sneakers te dragen waarvan ik weet dat ze niet uit elkaar gaan vallen," zei Lemon. "Ik hou van het silhouet van deze, en ze zijn nog zo netjes."

Lemon zegt dat het niemand op straat nog is opgevallen dat hij precies dezelfde sneakers aanheeft als de dode sekteleden. Hij denkt dat "de meeste mensen, behalve verzamelaars van vintage Nikes, die link ook niet snel zullen maken." In tegenstelling tot Jankun kan hij zich niet helemaal losmaken van de griezelige geschiedenis van de schoenen. "Ik denk er elke keer dat ik ze tevoorschijn haal aan," zegt hij.

Maar meestal noemen hij en zijn vrienden de Decades gewoon zijn "opaschoenen".

Of je de macabere geschiedenis nou naast je neer kan leggen of niet, feit blijft dat de Decades flink in waarde en aantrekkingskracht zijn gestegen doordat er 39 lijken werden gevonden met de sneakers aan hun koude, verstijfde voeten. Ik nam contact op met de Kings, de enige nog levende leden van Heaven's Gate, om te vragen wat zij vonden van het feit dat er sneakerhandelaren zijn die profiteren van de dood van hun vrienden.

"Het kan ons niks schelen," mailden ze terug.