Een Brusselse kraker legt uit hoe ze bijna alle stedelijke problemen oplost

Op de hoek van de Diepestraat en de Sint-Jobsesteenweg heeft een groep van zeventien nomaden zich gevestigd. Met hun focus op kunst en recyclage laten ze een nieuwe wind door de woonwijk waaien. De 29-jarige Noémie - die in niets op het cliché van een kraker lijkt - heeft hier onafhankelijkheid en emancipatie gevonden. Ik sprak haar over het engagement waarmee ze ‘het systeem’ in vraag stelt.

Noémie begon na een aantal slechte huurervaringen als studente na te denken over alternatieve levensstijlen. Ze zocht naar manieren om het klassieke huurverhaal te omzeilen. “Mijn relatie met huisbazen was ingewikkeld, waardoor ik niets meer moest niets weten van het hele systeem. Voor mij komt huren neer op een verhouding tussen een leider en een ondergeschikte. In die periode van mijn leven miste ik een gezamenlijk project en collectieve intelligentie. Die heb ik teruggevonden in de kraakbeweging. Ik ben nogal kwetsbaar en niet echt handig, maar deel uitmaken van zo’n community heeft mijn zelfvertrouwen opgekrikt.”

Voor ze in een kraakpand ging wonen, informeerde Noémie zich over wonen in industriële ateliers, omdat die minder strenge normen handhaven. Dat was haar eerste poging om het systeem te kraken. De echte openbaring kwam echter een paar jaar geleden op café. “Toen ik over het kraken hoorde, woonde ik al 21 jaar in Brussel en ik wist niet van het bestaan van dat wereldje. Ik ontdekte het toen pas.”

Noémie waagde de sprong toen ze Fabian leerde kennen, haar huidig vriendje. “We hebben elkaar ontmoet op een debat. Een maand later volgde ik hem naar een eerste kraakpand en daarna trokken we in bij Communa. Nu zitten we bij D.A.K. omdat ik me niet echt kon vinden met andere verenigingen. Er zijn wel wat interne conflicten tussen de verschillende kraakbewegingen. Ze hebben elk hun visie. Je hebt anarchisten, linksen, hervormers, progressieven, kapitalisten,… Je moet je eigen stroming vinden.”

“De antikraakwet heeft dan toch een positieve uitkomst, ons samenbrengen voor een gezamenlijke strijd. Niemand van ons wenst de bak in te gaan omdat we lege panden bezetten. De antikraakwet heeft ook de sans-papiers in het vizier, die geen alternatief hebben om een onderdak te vinden. Zij krijgen geen toegang tot overeenkomsten voor tijdelijke bewoning (ed: de eigenaar leent zijn goed uit aan iemand of aan een groep in ruil voor een vergoeding), wat bij ons wel het geval is. Het is belangrijk dat alle kraakbewegingen samen het recht op woning en voedsel voor allen afdwingen.”

D.A.K., waar Noémie lid van is, is een vzw die vloeit uit een beweging van toeëigening van leegstand. De leden mogen gebouwen gratis bezetten in ruil voor onderhoud, de betaling van verzekeringen en van lasten. “Geen huur hoeven betalen, zorgt ervoor dat we veel meer tijd kunnen vrijmaken voor andere projecten zoals ons atelier Be Your Own Director dat helpt low budget films ineen te steken, voor onze tables d’hôtes of om jams te organiseren. Bij D.A.K. focussen we ook op voedselverspilling. Wij halen onverkochte producten in winkels voor onszelf en om ze te herverdelen.”

Door zich bezig te houden met afvalrecuperatie, is Noémie in contact gekomen met families in extreme armoede. “Wat mij interesseert in dit stedelijk nomadisme, is dat ik het gevoel heb het systeem in de andere richting te begrijpen. Je ziet echt de ongelijkheden in de maatschappij. Vroeger at ik nooit bio, nu wel en bovendien zit ik in een huis dat in anders nooit had kunnen betalen. Dat toont wel aan dat er iets scheelt. We beschikken over alle middelen op vlak van woningen en voedsel, maar er zijn alsmaar meer mensen in nood.”

In het begin was het leven in een kraakpand een avontuur voor Noémie. Ze vond het spannend om op een risicovolle manier in surreële gebouwen te wonen. Al was het niet altijd comfortabel, ze is toch erg positief. “Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik mijn vorige leven opofferde, integendeel. Ik heb nog nooit zo rijkelijk geleefd. Er zijn veel lege huizen en weggesmeten voedsel. Terwijl alles binnen handbereik ligt.”

Noémie ziet kraken echter niet als een oplossing, omdat de beweging reageert op een fout in het systeem: de overproductie. Het initiatief wil aantonen hoeveel leegstand er is. “Het doel is om mensen te doen nadenken. Het is geen oplossing op lange termijn. De gemeenschappelijke projecten moeten leiden tot een andere economie.”

In de Ukkelse commune hebben de inwoners alvast hun eigen regels bepaald: invoering van vrije prijzen, het no border-principe en clean recycling. “Stap voor stap bouwen we aan een stad binnen de stad. Er zijn een table d’hôtes, een bakkerij, massages, een tweedehandswinkel, een productie-atelier. Alles wordt georganiseerd met een andere logica. Dat zorgt voor een parallelmarkt, een micromaatschappij.”

Het doel van Noémie is niet om zich af te sluiten van de klassieke maatschappij. Gemeenschappelijk leven in een kraakpand, is nu ook weer niet zo alternatief. “Sommige mensen gaan veel verder. Als je in een groep in een kraakpand leeft, zijn het vooral de menselijke relaties die veranderen. We vergeten de strenge regels van de maatschappij. Ik houd mij liever aan de regels van mijn eigen gemeenschap, omdat ik ze beter begrijp.”

Bekijk ook: The Kraków Cave Rave.

Noémie woont er samen met Fabian en hun zoon. Ze verhuisden eerder naar een appartement, maar keerden al snel terug naar hun kraakpand. “Onze zoon is heel gelukkig hier in de groep. Hij heeft hier een soort hartsvriendin met wie hij kan spelen en er zijn kippen en concerten. Hij gaat natuurlijk ook gewoon naar school. Op die manier ziet hij de twee kanten van de maatschappij en is de keuze nadien aan hem. Voor hetzelfde geld wordt hij zakenman (lacht).”

In een kraakpand leven betekent ook in voortdurende onzekerheid leven. Nadat je ergens bent ingetrokken, moet je er vaak weg en een nieuwe plek vinden. Zo moeten Noémie en haar groepje in mei vertrekken: “De overeenkomst met de eigenaar zit er bijna op, we zullen het gebouw moeten verlaten. Later zouden we met de groep graag iets kopen op het platteland waar we volledig zelfstandig kunnen leven. Maar voorlopig met de antikraakwet en wat daar rond te doen is, moeten we hier nog even blijven. Het wordt tijd dat de maatschappij haar problemen ziet en beseft dat een gemeenschappelijke levensstijl een deel van de oplossing kan zijn.”