#balancetonrappeur : de Franstalige hashtag voor een universeel probleem

Precies zes maanden geleden werkte ik aan een artikel rond de derde aflevering van DIVERSIDEAS, over seksuele intimidatie in het nachtleven. Het was 9 maart 2020, één dag na de demonstratie voor vrouwenrechten, negen dagen na Polanski’s César-uitreiking en dus acht dagen na de publicatie van het artikel van de beroemde Franse feministische schrijver Virginie Despentes, dat me inspireerde om “On se casse” (vrij te vertalen naar “We trappen het af.”, red.) onder mijn rechterbil te tatoeëren. 

Ik ga iets doen dat ik nooit gedacht had te doen: mezelf citeren in mijn eigen artikel. Niet voor mijn ego, maar omdat het uiteindelijk, zes maanden later, precies hetzelfde gevoel van hulpeloosheid is dat me bij de keel grijpt: 

“8 maart is Internationale Vrouwendag, een dag waarop we de strijd voor vrouwenrechten extra in de belangstelling zetten. En de strijd gaat door. We gaan vooruit, we plakken posters, we lanceren projecten, we schreeuwen en, indien nodig, breken we.

Dit jaar maakten heel wat gebeurtenissen vrouwen in België en de rest van de wereld boos. De verkrachting en moord op Julie Van Espen, de verkrachters die schuil gingen in Ubers en recent nog Polanski die een César uitgereikt kreeg. Het is misselijkmakend, het maakt ons boos en het wekt de indruk dat het ons nooit zal lukken. Dat we nooit dezelfde rechten en privileges zullen hebben als jullie, mannen. Dat ons lichaam voor altijd zal worden geseksualiseerd, onze stemmen het zwijgen zullen worden opgelegd en ons loon lager zal blijven dan dat van jullie.”

Hoe dan ook, vandaag is het geen Vrouwendag. Niemand heeft een César gewonnen, en ik hoop, uit de grond van mijn hart, dat een aantal rappers ook nooit nog een andere prijs zal winnen — laat staan nog een rode loper betreedt, of zelfs maar een podium krijgt op een dorpskermis. 

#balancetonrappeur

Korte samenvatting. In de afgelopen weken is de pseudo-romantische rapper Moha La Squale het onderwerp geweest van verschillende beschuldigingen van verkrachting, geweld en gijzeling. De feiten zijn niet nieuw, maar de slachtoffers getuigen nu pas vanwege bedreigingen die de rapper tegen hen uitte. Klinkt bekend. Het begon allemaal met de getuigenis van Romy, die op Instagram schrijft: “Jullie verkrachtende rappers die meisjes verleiden en hun gang gaan en daarna roepen “Ooh ma Lunaaaa”. Echt fantastisch dat dit rottige genre volop wordt gestreamd (ik heb nog geluk gehad, maar het had anders kunnen lopen). Voor degenen die het nog niet snappen: ik heb het over Moha La Squale.” Een getuigenis die wordt gedeeld door Lena Simonne, Roméo Elvis’ vriendin, een dag voordat ze wist wat haar vriend te wachten stond. Daarover later meer… 

Deze video van YouTuber Ramous legt uit dat Moha al in de gevangenis had gezeten voor gijzeling, en niet voor drugshandel zoals hij zelf graag doet geloven. De genoemde video bevat de huiveringwekkende getuigenissen van drie van zijn slachtoffers: “Hij zei tegen me: ‘ik ga wat jongens uit de buurt halen en we sluiten je op in de kelder. Ze zullen je allemaal verkrachten en als we klaar zijn ga ik Moha La Squale op je achterkant tatoeëren.” Angelina, zijn laatste “officiële” vriendin, vertelt ook hoe ze misbruikt en ontvoerd werd door de rapper. Daar komen nog getuigenissen bij van figuranten die in zijn clips speelden en die hij dwong om met hem te slapen in zijn hotelkamer. Kortom, de lijst is lang en dan bespaar ik je de smerigste details nog.  

Gisteren was het de beurt aan Roméo Elvis om beschuldigd te worden. Vreemd genoeg was dat voor velen nog een grotere schok. “Niet Roméo, niet de aardige witte rapper die zelfs mensen aanspreekt die niet van rap houden. Niet degene die het Belgische volkslied op het WK had kunnen zingen zonder dat we ons zouden ergeren. Niet de zoon van Laurence Bibot. Niet de broer van Angèle.”

Wel dus.

Volgens de screenshots van het gesprek tussen het slachtoffer en Roméo Elvis ontkent hij de feiten ook niet. Hij schaamt zich ervoor en voelt zich slecht, maar waarom? Voor wat hij deed? Nee, hij had blijkbaar “maar enkele weken nodig om te herstellen van deze stomme daad”. Vandaag voelt hij zich slecht omdat hij bang is voor de gevolgen. Hij verontschuldigt zich niet omdat hij een onvergeeflijke daad heeft begaan, maar omdat hij “voorgoed komaf  wil maken met de zaak, en echt niet wilt dat zijn vriendin erbij betrokken raakt”. Ik hoop dat zijn PR het beter weet uit te leggen. 

Ondertussen formuleerde Roméo een publieke verontschuldiging:

Het is schokkend dat die charismatische jongen uit de Belgische rap dit soort beschuldigingen op zijn adres krijgt. Maar uiteindelijk hoeft dit niet te verrassen. Ten eerste omdat een seksuele geweldpleger om het even wie kan zijn. Daarover later meer. Ten tweede omdat de cijfers er niet om liegen. In februari publiceerde het Franse feministische platform NousToutes de resultaten van hun #JaiPasDitOui-rapport met cijfers over toestemming bij seks. 

• 89,3% van de respondenten verklaarde dat ze al onder druk waren gezet door een partner om seks te hebben, 
• 36,2% van de respondenten verklaarde al een seksuele handeling zonder penetratie te hebben ondergaan zonder hun voorafgaande toestemming, 
• 25,3% met penetratie,
• 28,7% terwijl ze sliepen.

De enquête omvat een reeks gedetailleerde vragen, en in totaal antwoordde 67,5% van de vrouwen minstens één keer ‘ja’ op een vraag met betrekking tot seksuele handelingen zonder toestemming (met of zonder penetratie). Als zeven op de tien vrouwen het hebben meegemaakt, zien de statistieken van mannen die dit soort handelingen plegen er natuurlijk niet goed uit. 

Ik hoop dat deze vrouwen de geweldplegers één voor één blijven aanklagen, dat deze mannen in hun broek schijten omdat ze bang zijn hun vriendin te verliezen, en dat ze boeten voor wat ze hebben gedaan. Dat ze naast de sociale impact van deze beschuldigingen ook gestraft worden door de wet voor hun seksuele intimidatie, verkrachting, geweld en gijzeling.

Laat Angèle met rust…

en Lena ook. 

Dus, als een man wordt beschuldigd van seksuele intimidatie, is het eerste wat in je opkomt met de vinger naar zijn zus en zijn vriendin te wijzen? Het internet loopt over van vragen naar de reacties van Angèle en Lena. “Waarom zegt femi-nazi Angèle niets?”, “Balance ton frère!” en “Gisteren sprak ze zich nog uit over Moha La Squale, waar is ze nu?” Denk je niet dat dit voor hen al moeilijk genoeg is? 

Angèle en Lena zijn niet verantwoordelijk te houden voor Roméo’s acties. Als beiden de beslissing hebben genomen om hun stem te gebruiken om onrecht aan de kaak te stellen, is dat hun keuze. Dit betekent niet dat ze hun verantwoording moeten afleggen voor Roméo’s gedrag. Mochten ze besluiten om helemaal niet te reageren, is dat ook hun volste recht.

Typisch hiphopmuziek?

De kwestie van vrouwenhaat in rap is mij niet onbekend; ik luister al sinds jonge leeftijd naar hiphopmuziek. De kwestie vond ook een weg naar mijn feminisme: hoe rechtvaardig ik mijn liefde voor macho-rap terwijl ik strijd tegen geweld tegen vrouwen, verkrachtingscultuur en ongelijkheid? In feite kan ik die twee niet meer verzoenen. Deze onvermijdelijke vraag die mij wordt gesteld in de weinige interviews die ik geef, kan ik niet meer beantwoorden zoals vroeger, toen ik tevreden was met het boycotten van artiesten voor feiten, maar nooit voor songteksten.

Tweede citaat van mezelf, dit keer uit een artikel dat bijna drie jaar geleden is geschreven en waarvan ik intussen veel minder achter de inhoud sta:

“Ik luister naar Damso en ik hou van zijn teksten, zelfs als ze kleinerend voor de vrouw zijn, omdat ik vind dat ze een vorm van duistere poëzie bevatten en dat spreekt me aan. Voor mij is het niet per se onderdrukkend. Het zijn schokkende teksten, maar ze weerspiegelen liefde en relaties anno 2018. Het mag dan seksistisch zijn, maar dat geldt ook voor reclame en films. Het is gewoon directer.”

Ik had gelijk over de filmindustrie, maar voor de rest was dit bullshit. Ik wil hiermee mijn woorden niet beginnen te rechtvaardigen. Ik neem dit artikel er nog eens bij omdat ik weet dat zelfs vandaag nog veel jonge vrouwen denken zoals ik toen dacht. Dat is fout. Het is al helemaal fout als je ziet hoe nauw alles met elkaar verbonden is. Of Damso — om maar dezelfde naam te noemen — nu iemand heeft verkracht of niet, zijn macho-teksten zijn het product van een verkrachtingscultuur. We moeten stoppen met seksueel geweld “cool” te maken, te verheerlijken en te normaliseren onder het mom van “boys will be boys”. Het geweld, de objectivering, seksualisering en degradatie van vrouwen in rap is niet zonder gevolgen. De jonge mensen die ernaar luisteren, nemen het op één of andere manier over. Voor mij hoeven alle rappers nu niet masaal terug te grijpen naar de stijl van de jaren negentig, zeker niet, maar waarom rap je niet eens over een moeilijk moment, vreugde, vriendschap en liefde? Dat lijkt me toch ook eens tof. Als ik niets te zeggen heb, zou ik er geen persoonlijk artikel over schrijven. Hoe dan ook, dit debat gaat voortdurend in rondjes, en ik beweer niet dat ik dé oplossing heb, maar ik heb mijn conclusies intussen wel getrokken. Sorry Dems. Straks mogen we enkel nog naar Grand Corps Malade of christelijke hiphop luisteren.

Als we weer op zo’n krachtige golf als #MeToo zijn beland, zijn we er nog lang niet. Uiteraard geldt ook hier dat iemand onschuldig is tot hun schuld is bewezen. Toch ben ik van mening dat als een vrouw ondanks alles durft te getuigen, het vaak een weloverwogen beslissing is — geen wraaklust.

Eigenlijk is het eenvoudig: het patriarchaat zit overal. Er zijn geweldplegers in onze steden, in onze politiek, in onze muziekwereld, in onze cinema’s, in onze journalistiek, in de clubs, in de kerken, in taxi’s, in dating-apps, op school en in onze vertrouwenskring. Het heeft geen zin om van ver stenen te gooien, je moet beginnen met vegen voor je eigen huis. En het lijkt erop dat de grote schoonmaak nog maar net begint. 

Volg VICE Belgium ook op Instagram.