Een complete handleiding over drughonden aan de hand van een gesprek met de politie

Ooit heeft een niet nader bepaald figuur me ingefluisterd dat er maar één drughond in België zou zijn. Uiteraard geloofde ik dat niet. Ik lees boeken, kranten en soms een tijdschrift waardoor mijn kritische zin even sterk ontwikkeld is als de melkklieren van een Oost-Akkerse zeug tijdens haar zwangerschapsverlof. Eén drughond. Natuurlijk niet. En wat doet een gemotiveerde VICE-journalist ter verificatie van zijn ongeloof? Hij belt de politie.

Achter de schermen van de politie manifesteert zich een scherp vertakte bureaucratie maar gelukkig is die niet zo beangstigend als Kafka ze beschrijft. Na negen vriendelijke telefoontjes werd ik doorverbonden met de man die ik nodig had. Stephan Kenis, opleider van drughonden. We spraken af in Neerhespen. Dat is een dorp ergens in de Bermudadriehoek tussen Gussenhoven, Wange en Rumsdorp. Voor zij die minder sterk zijn in aardrijkskunde: ergens in de buurt van de voormalige set van Katarakt. In Neerhespen bevindt zich het enige opleidingscentrum voor honden van DACH, de dienst hondensteun van de Federale Politie.

Sinds mijn nare ervaring met een Rottweiler die even bijtgraag was als een liberaal in een stempellokaal, stoot ik angstzweet uit in zeven verschillende geuren van het moment een hond begint te blaffen. Toen Stephan zijn schatje Veron uit zijn kot liet voor de foto, werd mijn keel erg droog. Ik liet het niet merken en dronk een cola die ik uit de automaat van de cafetaria had gehaald.

Dit interview heeft me dus enkele levensjaren gekost maar ik doe alles voor de waarheid. Wat blijkt die waarheid te zijn? Wel, erg veel drughonden zijn er niet, men telt er drie voor de komende festivals, maar degenen die er zijn, weten jouw stash wel te vinden. Ik heb trouwens alle trucs, die op internetfora de ronde doen, aan Stephan voorgesteld om te zien welke de hond zou kunnen misleiden.

VICE: Op een dag werd je wakker en bedacht: ik ga bij de politie met honden werken?
Stephan Kenis: Van jongs af aan heb ik altijd honden gehad. In 1987 ben ik binnengekomen bij de voormalige Rijkswacht. Ik was toen achttien jaar en had me aangemeld met de gedachte ooit te werken met honden. Eerst ben ik drie jaar tewerkgesteld geweest bij het Mobiele Legioen waar ik allerlei buitendiensten heb gepresteerd. Vervolgens ben ik naar een territoriale eenheid gegaan waar ik een patrouillehond kreeg.

Verklaar nader: Mobiele Legioen en territoriale eenheid?
Het Mobiele Legioen was de kazerne waar we als jonge Rijkswachters terecht kwamen en werden ingezet voor het uitvoeren van allerlei diensten zoals het bewaken van gevangenen, ambassades en ministeries, ordediensten bij betogingen, stakingen, voetbalwedstrijden en dergelijke. In het kader van deze opdrachten werd ik later als patrouillehond geleider ingezet om betogers uit elkaar te drijven, gevangenen te escorteren in het Justitiepaleis en andere zaken. Een territoriale eenheid is vergelijkbaar met een lokale politie-eenheid nu. Ik zat in het district Brussel. Daar kom je iedere dag iets nieuws tegen. Haha. Eerst was ik geleider van een patrouillehond en vervolgens van een drughond. Tijdens die periode heb ik enkele mooie vangsten gedaan en grote hoeveelheden drugs in beslag genomen. Doch, de mooiste vangsten zijn niet altijd de grote hoeveelheden maar deze die het moeilijkst verstopt zijn, en die zonder de hond niet zouden gevonden zijn. Zo hebben we drugs teruggevonden in een vals plafond, onder een dubbele vloer, in telegeleide voertuigen en in een dubbele wand in de slaapcabine van een vrachtwagen. Het komt door die interessante dossiers dat ik gefascineerd ben geraakt door drugs.

Ik neem aan dat je deze plaats erg goed kent. Is dit werkelijk het enige opleidingscentrum van België?
Deze site ken ik goed. Voor de Federale Politie is dit het enige opleidingscentrum. Je weet wellicht dat de politie nu bestaat op twee niveaus, een federaal niveau en een lokaal niveau. Bij de Lokale Politie-eenheden zijn er ook, hetzij kleinere, opleidingscentra. Ze zijn lokaal gestart met het opleiden patrouillehonden en drughonden. Momenteel doen ze dat in dualiteit, wat betekent dat ze patrouillehonden ook drugs aanleren.

Hier zitten alle disciplines?
Inderdaad. Patrouillehonden, speurhonden die op zoek gaan naar menselijke resten, brandhaarddetectiehonden, cash dogs, aanvalshonden, explosieven zoekende honden en drughonden waarbij er een verschil wordt gemaakt tussen actieve en passieve drughonden.
Actieve drughonden worden ingezet voor het onderzoeken van gebouwen, voertuigen en open ruimtes. Die honden gaan bij het vinden actief reageren - blaffen dus - om te zeggen "baasje, hier zit iets verstopt". De passieve drughonden gaan op zoek naar drugs die verstopt zijn op mensen of in hun bagage. Bij het vinden gaat de hond gewoon zitten, ter aanduiding van het vinden van drugs.

Op festivals lopen er dus enkel passieve drughonden rond?
Altijd, ja.

Hoe lang duurt de opleiding?
De eerste twee maanden is dat enkel gehoorzaamheid. Als de hond voldoende gehoorzaamt, starten we met de opleiding voor het zoekwerk. Na zeven maanden kan de hond gehoorzamen, alle verschillende geuren detecteren en de verschillende zoektechnieken toepassen. Nadien wordt de hond gekoppeld aan een geleider voor het vormen van een team. Meestal duurt dat zo'n vier tot vijf maanden.

Een goed jaar in totaal dus. Wat zijn de vereisten waar zo'n hond aan moet voldoen?
De hond moet ten eerste sociaal zijn. Vooral bij passieve drughonden is dit erg belangrijk omdat ze op mensen zoeken. Verder moet hij een aantal driften vertonen. Belangrijk is de zoekdrift en in tweede instantie de loondrift. De hond moet willen zoeken, moet er alles voor willen doen om beloond te worden.

Het lijkt alsof je de brave woefers uitkiest.
Ja. Als de hond ook maar enig agressief gedrag vertoond ten opzichte van andere dieren of andere mensen tijdens de proefmaand, is de kans erg klein dat we hem opleiden. Dit is vooral wat de zoekhonden betreft. Patrouillehonden, dat is iets anders. Daarin moet wat meer pit in zitten, haha. Meestal werken we met Mechelse herders en Duitse herders. We hebben ook een aantal Springer Spaniels, een Border Collie en één Labrador. Bij patrouillehonden is negentig procent Mechelse of Duitse herder.

Hoeveel actieve en passieve drughonden zijn er in België?
Momenteel zijn we met twintig actieve drughonden en twee operationele passieve drughonden, op federaal niveau. Lokaal zijn er nog een aantal maar daarover kan ik me niet uitspreken. Dat zijn vooral actieve drughonden. Ik heb wel weet van één passieve drughond in Mechelen.

Drie passieve drughonden? Dat is niet veel. Hoeveel soorten drugs kan zo'n hond opsporen?
Alle soorten drugs. De meest gangbare middelen zijn hasj, marihuana, opium, cocaïne en de amfetamine-achtigen. Die kunnen door de hond allemaal teruggevonden worden. Worden we ergens geconfronteerd met een nieuw product, zoals 4-MA laatst, dan bekijken we wat mogelijk is om de hond die geur aan te leren opdat ze de drug in de toekomst ook zouden kunnen terugvinden.

GHB schijnt geurloos te zijn.
Dat is niet geurloos. De geur is wel erg veranderlijk.

Maar een drughond kan GHB detecteren?
(schudt het hoofd)

Neen?
Neen. We hebben het geprobeerd een zevental jaren geleden toen de drug enorm was opgekomen maar het is niet gelukt.
Wat we aanleren, zijn de producten die op de verboden lijst staan. Producten die niet voorkomen op de lijst kunnen we niet in beslag nemen. Als we op een nieuw verboden product stuiten, bekijken we of het mogelijk is om de hond het aan te leren. In principe is het meest eenvoudige van de opleiding de geuren aanleren. Dat gaat erg gemakkelijk.
Bij GHB komt het door de verscheidenheid aan bestanddelen. Je kan moeilijk een bepaald mengsel aanleren en dan de hond andere mengsels laten detecteren. Je moet er een basisproduct uithalen, maar helaas verschilt dat steeds bij GHB. Dat is het probleem.

Is een drughond zelf verslaafd aan drugs? Dat is zo'n beetje een mythe, toch?
Heb je ooit al iemand gezien in een roes?! Onder invloed van drugs?! Zou die persoon in staat zijn om te kunnen werken?

Euhm, neen.
Een hond ook niet. Ze krijgen zeker en vast geen drugs toegekend. In principe komen zij weinig tot nooit rechtstreeks in contact met drugs. We werken met geurdragers. De hond gaat op zoek naar een bepaalde geur en wordt daar vervolgens voor beloond. Het zou trouwens moeilijk zijn voor onze explosieven honden!

Hoe scherp is de neus van zo'n hond?
Laat ik het zo stellen: een hond is een hulpmiddel, geen wondermiddel. Eén pilletje XTC in deze ruimte, dat gaan we moeilijk terugvinden. Maar vaak kunnen we een halve gram Hasj, dat enorm goed verstopt zit, perfect recupereren. Het hangt zowel van de kwaliteit als de kwantiteit van het product af.
Mensen zijn enorm vindingrijk. Men verstopt het op allerhande manieren. Iedere dag worden we geconfronteerd met situaties waarvan we denken: "hoe is het in godsnaam mogelijk?", gaande van de schoenzool, in de kousen tot onderbroeken, in dreadlocks, drankblikjes, BH's of zelfs in de pet ingewerkt.

Maar één pil verstopt in die pet, wordt wel gevonden?
De kans is groot dat de hond dat vindt.

Op fora vind je een berg manieren om de drughond te omzeilen. De meest voorkomende is peper. Doe peper op je drugs en hondje gaat er niet mee lopen.
Peper is geen enkel probleem. Is uitgetest. Van het moment dat de hond de geur van drugs in de neus krijgt, gaat hij er op af.

Nog een manier: voedsel, want dat leidt de hond af.
Dat wordt van in het begin aangeleerd dat een hond daar niet op mag reageren. Maar ook andere dieren, tabak, parfum en dergelijke worden geplaatst in proeven om hen aan te leren er niet op te reageren.

Een slimmerik op een forum heeft zijn drugs eens in een omelet verstopt. Tijdens een douanecontrole werd eerst het voedsel uit de wagen verwijderd. De hond zocht in een drugsvrije koffer terwijl de verwijderde omelet er vol van zat. Het kan een verzonnen verhaal zijn.
Op een festival, waar er zo'n zes honderd mensen gefouilleerd moeten worden, kan je moeilijk iedere tas openen en eerst de niet wenselijke zaken verwijderen. Dat is niet doenbaar. Tijdens de opleiding wordt er voedsel in de zoekoefeningen aangebracht. Over het verhaal kan ik moeilijk oordelen. Hoe de douane controles uitvoert, weet ik niet. Wij doen dat alleszins niet. Onze honden moeten in staat zijn er niet op te reageren.

Op naar de volgende truc. Geef een kleine hoeveelheid af en ze zullen je eerlijkheid op prijs stellen en je door laten.
Dat gebeurt regelmatig! Onze hondengeleiders zijn wel slimmer dan dat. Het is niet omdat een persoon een kleine hoeveelheid hasj afgeeft, dat wij de zoektocht staken.

De festivalganger wordt niet op zijn woord vertrouwd. En Pepperspray? Jaagt dat de hond weg?
Een hond heeft er in principe geen problemen mee. De mens wel; wij zijn er heel gevoelig aan. Nu, als je het in het gezicht van een hond zou spuiten, dan zou het misschien wel werken. Maar moest de geur aanwezig zijn in bagage, dan zal de hond er geen probleem mee hebben.

Ik denk niet dat iemand het waagt de hond te sprayen. Tupperware is luchtdicht. De hond kan de drugs niet vinden als ze in Tupperware verstopt zitten.
Het is geen vacuüm en die drugs worden gemanipuleerd. Ze worden erin gestoken. Automatisch blijft de geur erop hangen. Iemand die even aan een joint getrokken heeft, gaat door de hond eruit gehaald worden. Ook bijvoorbeeld sporen van cocaïne op een bankkaart zijn geen enkel probleem.

Vriendjes met de hond worden, zou ook een techniek zijn.
Onze honden gaan er meteen op reageren. Dat is de drugs naar hem toebrengen. Hij heeft niet liever.

Tot slot vind ik op het internet voldoende stoere verhalen van jongeren die met drugs in de broekzak gewoon zijn kunnen door wandelen. Hoe verklaar je dat?
Een hond is zoals gezegd geen wondermiddel. Soms werken we niet aan honderd procent. Zo'n dier is niet onfeilbaar.
Het kan door een concentratiegebrek voorkomen. Er staat een lengteduur op de werkperiode. Op het eindexamen moet zo'n hond een proef kunnen afleggen met een duur van 45 minuten non-stop zoeken. Als je op een festival zo'n vijf honderd mensen moet testen, dan is dat heel erg intensief.
Het is ook afhankelijk van de omstandigheden. Bij extreem warme dagen bijvoorbeeld, zijn wij zelf ook sneller moe. Als je dan een half uur aan het zoeken bent, begint het al vermoeiend te worden voor de hond. Laat ons zeggen, in normale omstandigheden, moet een hond tot een uur geconcentreerd kunnen blijven zoeken.

Zo'n passieve drughond, ook wel een stille drughond genoemd, mag niet blaffen als hij drugs vindt. Wil je niet liever dat zo'n hond zou beginnen blaffen? Dat schrikt mensen toch af?
Afschrikken is niet de bedoeling. Bedenk dat die honden op festivals mensen doorzoeken die in beschonken toestand zijn. Het is heel belangrijk dat de honden erg sociaal zijn. Blaffen naar een persoon kan soms agressief overkomen en dat willen we totaal uitsluiten.

Een passieve drughond zal op een festival nooit blaffen naar mensen?
Neen, nooit.

Heb je je kind al eens betrapt met drugs?
Ze zijn nog te jong: dertien jaar. Ik krijg het eerlijk gezegd erg benauwd als ik eraan denk. Drugs zijn overal. In jeugd verenigingen, sportverenigingen en dergelijke. Ik denk niet dat je het nog kan wegdenken.

En binnen je vriendenkring?
Niet dat ik weet! Ik hoop het alleszins van niet. Ik ben echt een echte tegenstander en pleit voor nultolerantie. Ik ben er zelf ook nooit mee in contact geweest en heb nooit de drang gehad om iets te gebruiken.

Veron, de brave passieve drughond, zit bij jou thuis.
Inderdaad. Hij zit van 's ochtends tot 's avonds thuis. Tijdens onze vrije dagen moet de hond ook verzorgd worden, en wel volgens bepaalde regels. De omgang is heel gedisciplineerd en erg omkaderd. De hond mag niet vrij rondlopen.

Veron zal wellicht op de festivals aanwezig zijn.
Hij zal wellicht aanwezig zijn. Wat de festivals betreft, ik merk dat we minder en minder gevraagd worden. Zeker als ik dat vergelijk met zo'n vijf jaar geleden. Er is minder vraag. Het is de Lokale Politie die ons de vraag moet stellen.

Misschien heeft de Lokale Politie ondertussen zelf een leger passieve drughonden opgeleid en hebben ze die van de federale niet meer nodig?
Neen, toch niet. Ze hebben vooral patrouillehonden die soms verder opgeleid worden tot actieve drughonden. Het merendeel wordt ingezet voor verkeerscontroles, voertuigcontrole dus. Dat zijn altijd actieve drughonden.
Momenteel zijn er twee op federaal niveau en dan nog eentje op lokaal vlak, in Mechelen. Het beperkt zich momenteel tot die drie.

Drie voor heel België dus. Zal je zelf op festivals staan?
Ik zal waarschijnlijk zelf op een aantal festivals staan, ja. Welke weet ik nog niet. Nu, bij de festivalgangers zelf zijn er niet veel die betrapt worden op bezit, maar het is geweten dat er op de weide veel drugs is. Dat geraakt dus binnen op een andere manier.

Hm, een achterpoortje?
Ja. Vele drugs arriveren eerder op de festivalweides dan de festivalgangers. Het is ook al gebeurd dat iemand van de organisatie of helpers worden betrapt op het bezit van drugs.

Ik ruik een complottheorie. Bedankt.

Schrijf je in voor onze newsletter, en krijg elke zaterdag onze beste verhalen, video’s en fotoreeksen.

Volg VICE België razendsnel op Instagram.