Ο Πόλεμος του Tim Page στο Βιετνάμ

Ο Tim Page (δεξιά) με τον Sean Flynn, σε φωτογραφία του Mike Herr, συγγραφέα του Dispatches, στις εκβολές του ποταμού Perfume. 

O Tim Page είναι ένας φωτορεπόρτερ παλιάς κοπής. Έφτασε στη Σαϊγκόν, στο Νότιο Βιετνάμ, το 1965, όταν ήταν 20 ετών. Μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, ο Tim είδε αρκετά Agent Orange (σ.σ. κωδική ονομασία για ένα από τα φυτοκτόνα και αποφυλλωτικά που χρησιμοποιήθηκαν από τις ΗΠΑ για την απογύμνωση των δασών του Βιετνάμ) και Viet Cong (σ.σ. οι στρατιώτες του Β. Βιετνάμ) που άλλοι θα ήθελαν μία ζωή για να δουν, αλλά δεν σταμάτησε να πηγαίνει σε επικίνδυνα σημεία και να τραβάει απίστευτες φωτογραφίες.

Μετά το Βιετνάμ, ο Tim ήταν ελεύθερος συνεργάτης για το περιοδικό Rolling Stone ταξιδεύοντας σε όλο τον κόσμο, με ενδιάμεσους σταθμούς το Λάος, την Καμπότζη, τη Βοσνία και άλλους. Το 2009 ήταν Φωτογραφικός Πρέσβης Ειρήνης του ΟΗΕ στο Αφγανιστάν. Έχει δημιουργήσει φιλανθρωπικές οργανώσεις, όπως τον Indochina Media Memorial Foundation, ο οποίος τιμά την κληρονομιά των δημοσιογράφων που έχασαν τη ζωή τους καλύπτοντας πολέμους στην περιοχή, μέσω εργαστηρίων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων και καθοδηγώντας νέους φωτογράφους σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ασία. Α, και είναι συγγραφέας εννέα βιβλίων, συμπεριλαμβανομένου του ευρέως αναγνωρισμένου Requiem, μια συλλογή εικόνων από φωτογράφους που έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο του Βιετνάμ.

Είχα πρόσφατα την ευκαιρία να μοιραστώ ένα τσιγαριλίκι με τον Tim και να μιλήσουμε για τον χρόνο του στον πόλεμο του Βιετνάμ, τον χρόνο του στον κόσμο από τότε και την επικείμενη καταδίκη του φωτορεπορτάζ.

Τα ελικόπτερα φτάνουν για να εκκενώσουν απώλειες μετά την ενέδρα μιας αυτοκινητοπομπής στο δρόμο της για την ανακούφιση του στρατοπέδου Ειδικών Δυνάμεων στην Co Duc.

VICE: Γνώριζες ανέκαθεν ότι ήθελες να γίνεις φωτογράφος;

Tim Page: Όχι, δεν είχα ιδέα. Όταν τελικά έφυγα από την Ευρώπη, σχεδίαζα να βρεθώ στην Αυστραλία για τα Χριστούγεννα του 1962. Έφτασα μέχρι τη Λαχώρη στο δυτικό Πακιστάν. Αφού έφυγα από την Αγγλία για την Ευρώπη, εργάστηκα σε ζυθοποιείο της Heineken και σε ένα εργοστάσιο τσίκλας. Εργάστηκα ως καθαριστής δωματίων,  βοηθός μάγειρα και επίσης έβγαλα λαθραία χασίς από την περιοχή Khyber στο Πακιστάν. Είχα 15 λίρες για να φτάσω στην Αυστραλία, όταν έφυγα από την Ευρώπη.

Χασίς 15 λιρών;

Όχι, 15 λίρες σε μετρητά. Πουλήσαμε αίμα στην Ελλάδα. Επίσης ήμουν κομπάρσος σε μια ταινία στη Βομβάη. Σιγά σιγά πούλησα όλα τα υπάρχοντά μου- είχα μόλις δύο αλλαξιές ρούχα. Θα πούλαγα τα πάντα: τις φωτογραφικές μηχανές, τα ρούχα μου ακόμα και όλα μας τα πλαστικά μαχαιροπίρουνα… Πούλησα το Kombi φορτηγάκι μου σε ένα μάτσο απατεώνες Σιχ- κάτι που μου επέτρεψε να πετάξω προς την Ταϊλάνδη μέσω Βιρμανίας. Πέρασα ένα πραγματικά τρελό μήνα στη Βιρμανία. Όταν κατέληξα να φτάσω στην Ταϊλάνδη πούλησα χάπια μουρουνέλαιου, ηλεκτρικές λάμπες, φθηνά ρολόγια και εγκυκλοπαίδειες και δίδαξα αγγλικά. Συνηθίζαμε να πεταγόμαστε μέχρι το Λάος και να αγοράζουμε δέκα κούτες τσιγάρα μαύρου καπνού γαλλικού στυλ που ήταν περίπου ένα δολάριο η κούτα, και επιστρέφαμε στην Μπανγκόκ και τα πουλούσαμε για ένα δολάριο το πακέτο. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης ημέρας μου στο Λάος έπεσα επάνω σε μία ομάδα Αμερικανών που μου είπαν ότι η US Aid προσελάμβανε υπηκόους τρίτης εθνικότητας για να διευθύνουν τα πληρώματά της στο Λάος.

Τα στρατεύματα της Κορέας αντιμετωπίζουν τρομοκρατημένους χωρικούς με την άνεση της επίθεσής τους με ελικόπτερα στην Bong Son, του Βιετνάμ, τον Ιούνιο του 1966.

Αυτό ήταν πριν από την έναρξη του πολέμου;

Ήταν στα σκαριά να αρχίσει. Η Αμερική έχανε πιθανώς ένα με δύο αεροπλάνα την εβδομάδα. Έχω εξαπατηθεί με μια δουλειά στον γεωργικό τομέα για 160 δολάρια το μήνα ξεθάβοντας φυτά από τη ζούγκλα για τους κήπους της αμερικανικής ένωσης κατοικιών. Είχα προσωπικό με εργάτες από το Λάος που θα με βοηθούσαν. Όταν φτάσαμε στο σημείο όπου επρόκειτο να σκάψουμε, θα έφτιαχναν μία περίφραξη από μπαμπού όπου θα καθόμασταν όλοι και θα καπνίζαμε πριν πάμε στη δουλειά. Στη συνέχεια άρχισα το stringing (έτρεχα την ταινία του φιλμ μπρος- πίσω, εμφάνιζα φιλμ, κλπ.) για την United Press International και ο πόλεμος είχε αρχίσει να μαίνεται εκείνη την εποχή.

Σε μία περίπτωση ο ασύρματος είχε καεί, και έτσι, για να στείλω το θέμα, έπρεπε να οδηγήσω τη μοτοσικλέτα μου προς το πέρασμα του ποταμού- είχα τις φωτογραφίες και ο σύντροφός μου είχε τις κόπιες. Νοικιάσαμε μία μικρή βάρκα, πέρασα τη μοτοσικλέτα στην άλλη πλευρά της Ταϊλάνδης και οδήγησα μέχρι την αεροπορική βάση Udorn. Δύο ημέρες αργότερα, ο επικεφαλής του γραφείου από τη Σαϊγκόν ήρθε για την ετήσια επίσκεψή του και είπε, «γεια σου παιδί μου, θα ήθελες μια δουλειά;» Είκοσι τέσσερις ώρες αργότερα ήρθε ένα μπλε τηλεγράφημα στο γραμματοκιβώτιο μου με το οποίο μου πρόσφεραν 90 δολάρια την εβδομάδα για να πάω κατευθείαν στη Σαϊγκόν. Έφτασα έτοιμος για όλα, έδεσα τη μοτοσικλέτα μου  μπροστά από την πόρτα του θαλάμου διακυβέρνησης πριν από την πρώτη σειρά καθισμάτων ενός DC-4 της Air Laos. Οι ρόδες του αεροπλάνου άφησαν κάτω τη μοτοσικλέτα μου και βρέθηκα στο Βιετνάμ!

Πόσο καιρό ήσουν στη Σαϊγκόν πριν πας στην πρώτη γραμμή;

Νομίζω ότι πριν από περίπου δέκα ημέρες με είχαν στείλει στα κεντρικά της χώρας στο πέρασμα Mang Yang, εκεί όπου ένα στρατόπεδο των Ειδικών Δυνάμεων είχε πέσει σε ενέδρα. Είχαν στείλει ένα μεγάλη αναγνωριστική ομάδα με φορτηγά, πολυβόλα, τζιπ και άλλα τέτοια. Ήμουν εκεί για τρεις μέρες. Βοήθησα τους άλλους στρατιώτες να μαζέψουν όλους τους Αμερικανούς και τους μισθοφόρους που είχαν σκοτωθεί. Καταλήξαμε να δεχόμαστε σφοδρά πυρά από τους κρυμμένους στο δάσος Viet Cong. Δεν θυμάμαι να είχα τραβήξει πάρα πολλές καλές φωτογραφίες εκείνη την ημέρα. Δεν είχα ιδέα τι συνέβαινε, ήταν μια πολύ περίεργη κατάσταση.

Ήταν η πρώτη σου φορά σε ανταλλαγή πυρών;

Ήταν φρικιαστικό. Δεν είχα ιδέα τι συνέβαινε, δεν είχα καμία ιδέα για το πώς λειτουργούν τα στρατιωτικά πράγματα. Είχα πρασινίσει. Βρισκόμουν στη χώρα δέκα ημέρες, η στολή μου ήταν πεντακάθαρη και οι μπότες μου ακόμα γυαλισμένες. Όλοι ούρλιαζαν στην στρατιωτική διάλεκτο.

Γνωρίζοντας όσα ξέρω τώρα, αντιλαμβάνομαι ότι οι Charlie ήξεραν ακριβώς ποιοι ήμασταν, τι κάναμε και που πηγαίναμε. Αν ήταν η πολιτική τους να σκοτώσουν δημοσιογράφους; Γι’ αυτούς τα μέσα ενημέρωσης έκαναν τη δική τους δουλειά εξαχρειώνοντας τον αμερικανικό πληθυσμό. Μάλιστα υπήρχε ένας τύπος που εργαζόταν για τους New York Times και το περιοδικό Time, ήταν επικεφαλής του γραφείου του Βιετνάμ και με κάποιο τρόπο μπορούσε να σώζει ανταποκριτές που είχαν συλληφθεί. Μετά το τέλος του πολέμου προέκυψε ότι ήταν ένας συνταγματάρχης των Viet Cong- ο αρχαιότερος κατάσκοπος που είχαν.

Ένα ελικόπτερο σηκώνει τον πρίγκιπα Norodom Ranariddh από μια πολιτική συγκέντρωση κατά τη διάρκεια των, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, εκλογών του 1993 στην Καμπότζη.

Ήταν αυτή η στρατηγική σωστή; Πράγματι τα ΜΜΕ εργάστηκαν υπέρ των Viet Cong;

Μπορώ να πω χωρίς αμφιβολία ότι η κάλυψη πράγματι επηρέασε την κοινή γνώμη. Κάθε πολεμική εικόνα είναι μία αντιπολεμική εικόνα. Νομίζω ότι ήταν ο πρώτος και ο τελευταίος πόλεμος που καλύφθηκε εντελώς ανοιχτά. Ήταν ο πρώτος πόλεμος με τηλεόραση, ο πρώτος έγχρωμος πόλεμος. Ήταν ο πρώτος με ζωντανό ραδιόφωνο και η πρώτη φορά που οι φωτογραφίες σου μεταδίδονταν σχεδόν την ίδια ώρα που τις τραβούσες- όχι ακριβώς, αλλά εντός 24 ωρών. Δεν είχε υπάρξει ξανά αυτό το είδος της άμεσης κάλυψης των συγκρούσεων. Δεν λέω ότι η φωτογραφία σταμάτησε τον πόλεμο του Βιετνάμ, νομίζω ότι συνέβαλε στο να ταλαντεύεται η κοινή γνώμη. Φαινόταν να έχει μια υφέρπουσα επίδραση στην αμερικανική ψυχή, όταν σχεδόν κάθε μικρή πόλη είχε κάποιον να επιστρέφει σε φέρετρο. Υποχρέωσε τον πόλεμο να τελειώσει ή βοήθησε να έρθει το τέλος.

Έφυγες από το Βιετνάμ το 1967 και επέστρεψες το 1968. Που εργάστηκες αυτό το διάστημα;

Φωτογράφισα τον Πόλεμο των Έξι Ημερών. Μου ανατέθηκε η αραβική πλευρά, έτσι, πέρασα έξι εβδομάδες σε Λίβανο και Ιορδανία, κάτι που ήταν πολύ τρομακτικό. Στη συνέχεια πέρασα σχεδόν δυόμισι μήνες στο Saint-Tropez, στη Γαλλία και μπλέχτηκα σε ένα περιστατικό μαζικών ναρκωτικών. Έπαιζαν αυτό το έργο του Πικάσο σε μια μεγάλη σκηνή και είχαν αυτό το βρετανικό ροκ συγκρότημα που ονομάζεται Soft Machine να παίζει. Μπλέχτηκα εντελώς σε αυτό το παράξενο θέατρο. Οι Soft Machine ήταν επάνω στη σκηνή με ένα τεράστιο μπουκάλι Sandoz acid, τραγουδώντας πιασάρικα τραγούδια… Σού τίναζαν τα μυαλά στον αέρα. Αυτή ήταν η δική μου έκρηξη μετά από έξι εβδομάδες πολέμου. Στη συνέχεια, γύρισα στη Νέα Υόρκη, εκεί όπου άρχισα να καλύπτω rock 'n' roll και κατέληξα να συλληφθώ με τους Doors στο New Haven του Connecticut.

Ένας οργισμένος Jim Morrison, που τον τραβούν από τη σκηνή στη μέση της συναυλίας στο New Haven του Connecticut, το 1968. Τραγουδούσε το τραγούδι «The End».

Τότε ήταν που σε φυλάκισαν με τον Jim Morrison. Τι ήταν αυτό;

Ήταν από εκείνες τις εμπειρίες που λες, Χριστέ ​​μου, αυτό είναι εξωπραγματικό. Κάθομαι σε ένα κελί με όλους αυτούς τους ανθρώπους γύρω μου: Η φίλη μου, η οποία εργάστηκε για το περιοδικό LIFE, ένας άλλος ανταποκριτής περιοδικού, ο Morrison, δύο με τρεις μεθυσμένοι. Θέλω να πω… Τι κάνουμε εδώ! Αυτό δεν είναι καν σενάριο ταινίας! Είχε νευριάσει επειδή η αστυνομία του έριξε σπρέι πιπεριού στα παρασκήνια μετά από καταγγελία κάποιου ότι η φίλη του πήρε πίπα του Jim στα παρασκήνια. Κατέληξαν να συλληφθούν μέσα στο καμαρίνι του και του έριξαν σπρέι πιπεριού επειδή ήθελε να βγει στη σκηνή να τραγουδήσει. Προφανώς ήταν «φτιαγμένος», αλλά να του ρίξουν με mace ήταν βλακεία, είναι πολύ χειρότερο από τα δακρυγόνα. Ήμασταν πάρα πολύ φτιαγμένοι, επειδή συνειδητοποιήσαμε ότι είχαμε επάνω μας όλα αυτά τα γαμημένα ναρκωτικά, όταν πια μας έβαλαν στην κλούβα. Καταλήξαμε να τρώμε όλα αυτά τα τσιγαριλίκια και κάποια άλλα ναρκωτικά που είχαμε. Από τη στιγμή που φτάσαμε στη φυλακή ήμασταν απολύτως τρελαμένοι. Κατέληξαν να βγάζουν έξω τον Jim αρκετά γρήγορα. Υποθέτω ότι έβαλαν κάποιον μεγάλο δικηγόρο. Ποτέ δεν τον ξαναείδα. Αυτό κατέληξε σε έξι σελίδες στο LIFE και στη συνέχεια, το LIFE έχασε τα αρνητικά, κάτι που αποτέλεσε και το χειρότερο μέρος του όλου πράγματος.

Και τότε ήταν που γύρισες στο Βιετνάμ για το Mini-Tet;

Το Mini-Tet κόστισε πολύ στα μέσα ενημέρωσης. Χάσαμε οκτώ άτομα σε μία εβδομάδα. Ο εχθρός είχε αποδείξει στον κόσμο ότι μπορούσε να ανατινάξει οτιδήποτε, να καταλάβει την αμερικανική πρεσβεία, να πάρει τον έλεγχο στις συνοικίες των επαρχιακών πρωτευουσών και ουσιαστικά να κλείσει όλες τις περιοχές. Ως φωτογράφος δεν θα μπορούσες να κάνεις λάθος, θα μπορούσες να εγγυηθείς σχεδόν ότι βλέπεις δράση οπουδήποτε πηγαίνεις, και οι φωτογραφίες θα πωλούνταν.

Ένα θύμα νάρκης μεταφέρεται από πεζοναύτες της νεοαφιχθείσης αμερικανικής ομάδας δράσης στη νότια επαρχία του Da Nang, στο Βιετνάμ, τον Σεπτέμβριο του 1965.

Στο βιβλίο σου «Page by Page», γράφεις για μια νύχτα του 1965 όταν ήσουν σε ένα φυλάκιο με μια ομάδα Ειδικών Δυνάμεων. Σας επιτέθηκαν στη μέση της νύχτας και εσύ, προσωπικά, έπρεπε να υπερασπιστείς τον εαυτό σου. Ποια είναι η γραμμή μεταξύ του μαχητή και του παρατηρητή;

Όταν φτάνεις σε τέτοιες καταστάσεις, στην καρδιά της μάχης, ο εχθρός δεν έχει τον χρόνο να ξεχωρίσει εσένα που φοράς ένα μαύρο μπλουζάκι και κρατάς μια φωτογραφική μηχανή και τον τύπο με το σήμα των Ειδικών Δυνάμεων που κάθεται δίπλα σου. Δεν βλέπει τη διαφορά. Τέτοιου είδους ήταν η κατάσταση εκεί… Δεν είχα άλλη επιλογή. Στη έξαψη της μάχης τίποτα δεν βγάζει νόημα, η μοναδική σου σκέψη είναι, δεν θέλω να είμαι εδώ, αλλά, δυστυχώς, δεν μπορείς να πατήσεις ένα κουμπί και να διαγράψεις τον εαυτό σου από την κατάσταση. Χμ, βασικά μπορείς, αλλά τότε λέγεσαι νεκρός.

Μου είχαν δώσει ένα όπλο και ένα σωρό γεμιστήρες όταν έφτασα, και μου είπαν ότι αν η κατάσταση εκτραχυνθεί, εκεί είναι που θα πάμε κι εμείς, και εγώ ήμουν εκεί. Υποθέτω ότι επειδή είμαστε φωτογράφοι δεν είμαστε κακοί στο σημάδι. Χτύπησα τον άντρα με τρεις ριπές ακριβώς στο στήθος, εκεί όπου υποτίθεται ότι πρέπει να χτυπήσεις. Δεν φορούσε κανένα προστατευτικό στο σώμα του.

Δεν έχω καμία αίσθηση γι' αυτό… Θα έπρεπε να είχα αίσθηση. Ήταν απλά μια πολύ κακή βραδιά. Δεν είχα άλλη επιλογή. Δεν υπήρχε εναλλακτική λύση. Δεν μπορείς να γυρίσεις πίσω το ρολόι, δεν μπορείς να αλλάξεις την ιστορία. Έχω ανάψει αρκετό θυμίαμα για αυτόν, έχω διαλογιστεί πολύ πάνω σε αυτό. Δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσω όπλο και πάλι.

Ένα άλλο πράγμα για το οποίο μιλάς στο βιβλίο σου είναι ένα ρολόι Rolex που σου ανήκει και που χάνονταν κάθε φορά που τραυματιζόσουν; Σε μία περίπτωση, σου το επέστρεψαν δύο χρόνια αργότερα. Έχεις ακόμη το Rolex;

Όχι. Μια πόρνη στο Μάντσεστερ το έχει. Φωτογράφιζα ένα ροκ γκρουπ που ονομάζεται Happy Mondays στη δεκαετία του '70. Πήγαμε στο Hacienda και σουρώσαμε. Πήρα αυτή την πόρνη που κατέληξε με το Rolex.

Μια καλόγρια περπατά μπροστά από το πτώμα ενός βορειοβιετναμέζου στρατιώτη μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια απόδρασης κρατουμένου σε πολεμικό συγκρότημα που κατέληξε σε σφαγή στο κοντινό στρατόπεδο προσφύγων Dong Lach, το 1969.

Τραυματίστηκες αρκετές φορές στο Βιετνάμ. Τι τραυματισμοί ήταν αυτοί;  

Χτυπήθηκα 4 φορές συν ένα τρακάρισμα με μηχανάκι, μία σύγκρουση τρένου και ένα τροχαίο, όπου ένα όχημα πέρασε μέσα από ένα αγκαθωτό σύρμα περίφραξης την δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων και μου έκοψε το επάνω μέρος του κεφαλιού. Ο τελευταίος τραυματισμός ήταν μια νάρκη στα σύνορα Βιετνάμ- Καμπότζης. Τινάχτηκα στον αέρα όταν κατέβηκα από το ελικόπτερο. Δεν τα θυμάμαι όλα. Θυμάμαι ότι ήταν εξωπραγματικά. Με τίναξαν στον αέρα και είχα λειτουργικά προβλήματα, αλλά εγώ πραγματικά δεν ξέρω τι είχε συμβεί. Παραπατώντας, γύρισα στο ελικόπτερο, άλλαξα φακούς στη φωτογραφική μηχανή και τράβηξα ακόμα λίγες φωτογραφίες.  Δεν μπορώ να θυμηθώ πολλά μετά από αυτό, ξύπνησα σε ένα φορείο στο νοσοκομείο, περιμένοντας να με ετοιμάσουν για χειρουργείο. Δεν ξέρω πόσες ώρες μετά από την δεκάωρη χειρουργική επέμβασή μου ξύπνησα, αλλά είχα αυτόν τον απίστευτο πόνο στο πέος μου, όπου είχαν βάλει έναν καθετήρα. Νομίζω ότι αυτό ήταν πιο επώδυνο από το χτύπημα στο κεφάλι μου.

Πόσο καιρό κράτησε η ανάρρωση;

Συνολικά, κατά πάσα πιθανότητα οκτώ μήνες, στη συνέχεια, όμως, ένα χρόνο χρειάστηκε το ξεχωριστό δεύτερο μέρος της επανορθωτικής χειρουργικής στο κεφάλι μου. Πήγα στο Walter Reed στην Ουάσιγκτον για δύο εβδομάδες- ήμουν ο πρώτος πολίτης που νοσηλεύτηκε εκεί- και μετά σε ένα κέντρο αποκατάστασης στη Νέα Υόρκη, όπου ήμουν εσωτερικός ασθενής για τέσσερις μήνες. Προς το τέλος των τεσσάρων αυτών μηνών, άρχισαν να με αφήνουν να βγαίνω τα Σαββατοκύριακα, και έτσι πήγα στο Woodstock.

Πήγες στο Woodstock ενώ ήσουν εσωτερικός ασθενής;

Ναι, μόνο για μία μέρα. Λοιπόν, ούτε καν για τόσο. Άκουσα τρία τραγούδια. Είχα μια τρύπα στο κεφάλι μου, το κρανίο μου έλειπε, κούτσαινα με δύο μπαστούνια. Δεν ήμουν σε καλή κατάσταση για να καλύψω μια ροκ συναυλία. Ένιωθα ότι θα πέθαινα (γέλια).

Πολλά μέλη των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης δεν ήταν τόσο τυχερά. Ας υποθέσουμε σ’ αυτό το σημείο: Ψάχνετε για να ξεκινήσετε γυρίσματα για το ντοκιμαντέρ σας Lost Brothers για άλλη μία φορά, αργότερα εκείνη τη χρονιά, ένα ντοκιμαντέρ που καταγράφει λεπτομερώς την αναζήτησή σας για τους χαμένους συναδέλφους. Τι συμβαίνει με αυτό;

Η έρευνα δεν είχε ποτέ πραγματικά σταματήσει. Έκανα την πρώτη ταινία μου «Danger on the Edge of Town» το 1989-90. Αυτό κατέληξε με περισσότερα ερωτήματα από όσα απάντησε. Συνολικά, 37 μέλη των ΜΜΕ εξαφανίστηκαν στην Καμπότζη- 20 από αυτούς, συμπεριλαμβανομένων των φίλων μου Sean Flynn και Dana Stone, κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάιο του 1970. Μερικών οι τύχες έχουν εξιχνιαστεί. Όλοι τους είχαν πολύ κακή κατάληξη. Η έρευνα γίνεται για να βρεις τι απέγιναν, όχι για να βρεις τα λείψανά τους- μετά από 40 τόσα χρόνια, αυτό είναι κάτι που μάλλον δεν πρόκειται να συμβεί. Απλά θέλω ή έχω ανάγκη, να μάθω τη μοίρα τους για την ειρήνη του δικού μου του μυαλού. Η κατάληξη θα ήταν το κλείσιμο του κύκλου που πυροδότησε ένα Requiem.

Ένας αδελφός θρηνεί για τον θάνατο της αδελφής του, μετά από μια επίθεση ελικοπτέρων κατά τη διάρκεια της επίθεσης στο Mini- Tet τον Μάιο του 1968.

Ένας τραυματισμένος Αμερικανός στρατιώτης μεταφέρεται στη ζώνη προσγείωσης βόρεια της Σαϊγκόν τον Μάρτιο του 1966.

Είναι προφανές ότι έχεις κάνει ένα απίστευτο ταξίδι. Δεδομένων των εμπειριών σου, τι συμβουλή θα έδινες στους επίδοξους πολεμικούς φωτορεπόρτερ σήμερα;

Μην το κάνετε. Νωρίτερα σήμερα κάθισα και κοίταξα τις φωτογραφίες ενός συναδέλφου από ένα πρόσφατο ταξίδι του στο Κάιρο. Στη δεκαετία του '60 θα ήταν σε θέση να πουλήσει πέντε ή έξι από αυτές τις φωτογραφίες στη διανομή και, ενδεχομένως, ένα εξώφυλλο για 3.000, 4.000 δολάρια και να πάρει μια άλλη αποστολή ως επιβράβευση. Αυτός πληρώθηκε 250 ευρώ από ένα από τα πρακτορεία και πήρε 25 ευρώ από την EPA για να χρησιμοποιήσει δέκα εικόνες- και αυτά πήγαν στην πρώτη σελίδα των New York Times και σε διάφορες άλλες εφημερίδες. Πώς μπορείς να ζεις με αυτό; Δεν θα ήθελα να μπω σε αυτό το παιχνίδι τώρα.

Οι πόλεμοι έχουν αλλάξει επίσης. Πραγματικά, δεν θα έπρεπε να το λέω αυτό, αλλά το Βιετνάμ ήταν διασκεδαστικό… ήταν μία περίοδος διασκέδασης. Μπορούσαμε να πάμε στο πεδίο βολής, να ρίξουμε με τα M-60 από τις πόρτες των ελικοπτέρων και με τα δίδυμα πολυβόλα από το μπροστινό μέρος γρήγορων σκαφών, να καπνίσουμε εξαιρετικό όπιο και να πιούμε μία κρύα μπύρα. Ήταν επικίνδυνο με τους γαμημένους τραυματισμούς, χεζόσουν και θύμωνες με τον εαυτό σου, αλλά τα οφέλη ήταν αρκετά λογικά. Όσον αφορά το μέρος όπου γινόταν ο πόλεμος, το Βιετνάμ ήταν ένα υπέροχο μέρος. Αν κοιτάξεις το Ιράκ, είναι απαίσιο. Το Αφγανιστάν είναι ένα όμορφο μέρος, αλλά τι φρικτό μέρος για να εμπλακείς σε πόλεμο. Το Βιετνάμ είχε καλό φαγητό και όμορφες γυναίκες, (στο Ιράκ ή το Αφγανιστάν) δεν μπορείς ούτε να δεις τις γυναίκες ή να πιεις μια μπύρα. Στη Βοσνία ήταν χειρότερα… Δυσκολοπρόφερτοι άνθρωποι σε δυσκολοπρόφερτα μέρη. Τσουχτερό κρύο το χειμώνα, γαμημένη ζέστη το καλοκαίρι και σκατά τρόφιμα.