Κινδυνεύουν οι Γυναίκες του Αφγανιστάν από τα Συμμαχικά Στρατεύματα;

Photo via

Παρακολουθούσα ένα ντοκιμαντέρ τις προάλλες, σχετικά με τα «αποτρόπαια» εγκλήματα που διαπράττουν οι γυναίκες του Αφγανιστάν προτού φυλακιστούν, και έμαθα οτι θεωρείται «ηθικό αδίκημα» όταν μια γυναίκα απομακρύνεται από τον βίαιο σύζυγο της ή τον κατηγορεί για βιασμό. «Η φυλακή μου αρέσει περισσότερο από το σπίτι μου. Τουλάχιστον από εδώ μπορώ να δω τον έξω κόσμο», έλεγε μια γυναίκα στο ντοκιμαντέρ.

Η Διεθνής Αμνηστία δεν χαρακτήρισε τυχαία το Αφγανιστάν ως «το χειρότερο μέρος του κόσμου για να είσαι γυναίκα», αφού τα δικαιώματα και η αξιοπρέπεια τους εξευτελίζονται συνεχώς.

«Το Αφγανιστάν μπορεί να αποτελεί ακόμα και σήμερα τη χειρότερη χώρα του κόσμου για μια γυναίκα, ωστόσο έχουν σημειωθεί σημαντικά βήματα προόδου», σημειώνει η Heather Barr, ερευνήτρια του Human Rights Watch. «Περίπου 2 έως 3 εκατομμύρια κορίτσια πηγαίνουν σχολείο, η παιδική και η μητρική θνησιμότητα έχουν μειωθεί δραματικά, ενώ το Κοινοβούλιο του Αφγανιστάν αποτελείται κατά 28% από γυναίκες - κάτι που αρκετές δυτικές χώρες ακόμα δεν το έχουν καταφέρει». Να προσθέσω εγώ, ότι το 2011 ψηφίστηκε νόμος που ποινικοποίησε τον βιασμό και απαγόρευσε τον γάμο ανηλίκων.

Heather Barr

Πολλές από αυτές τις αλλαγές δεν θα ήταν δυνατές χωρίς τη παρουσία των διαφόρων διεθνών στρατευμάτων που υπάρχουν σήμερα στο Αφγανιστάν. Ο λόγος της παρουσίας τους αποτελεί ένα άλλο, μεγάλο θέμα συζήτησης, ωστόσο κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί την συνεισφορά τους στην πρόοδο αναφορικά με τα δικαιώματα των γυναικών. Η επιρροή των Ταλιμπάν στις πολιτικές αποφάσεις αποδυναμώθηκε σημαντικά. Όσο, όμως, αυτά τα στρατεύματα απομακρύνονται από το Αφγανιστάν, τόσο μεγαλύτερο βήμα δίνεται για την επαναπροώθηση των απάνθρωπων πολιτικών πεποιθήσεων, που πρωτίστως πλήττουν τον γυναικείο πληθυσμό. Και, δυστυχώς, τα πρώτα δείγματα δεν άργησαν να φανούν.

Τον Νοέμβριο του 2013, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέλεξε πέντε νέα μέλη, ένα εκ των οποίων - ο Abdul Rahmen Hotak - έχει ισχυρές διασυνδέσεις με τους Ταλιμπάν. Σύμφωνα με την Heather Barr, μετά τον διορισμό του, οι έδρες των γυναικών στο κοινοβούλιο του Αφγανιστάν μειώθηκαν κατά 5%.

Επιπροσθέτως, σύμφωνα με μια περσινή διάταξη που αφορά τον ποινικό κώδικα της χώρας, απαγορεύεται στους συγγενείς ενός κατηγορουμένου να καταθέτουν εναντίον του - κάτι που φυσικά ανοίγει διάπλατα τον δρόμο για την ενδοοικογενειακή βία. «Ουσιαστικά, δεν μπορεί κανένας να καταθέσει εναντίον ενός συγγενικού του προσώπου. Εάν, για παράδειγμα, μια γυναίκα βιαστεί από τον πατέρα της, δεν μπορεί να τον καταδικάσει», σημειώνει η Heather.

Στις αρχές του μήνα, ο νόμος ψηφίστηκε από το Κοινοβούλιο του Αφγανιστάν, προκαλώντας φυσικά τη διεθνή κατακραυγή. Ωστόσο, όπως τονίζει η Heather, η διάταξη ήταν σχεδόν ένα χρόνο γνωστή. «Οι άνθρωποι εδώ νιώθουν ότι τα ξένα στρατεύματα έχουν ήδη αποχωρήσει, καθώς η απεμπλοκή της διεθνούς κοινότητας από τα εσωτερικά του Αφγανιστάν είναι πλέον φανερή», σημειώνει. «Δεν ασχολούνται, πλέον, με τα δικαιώματα και τις ζωές των πολιτών. Θέλουν μονάχα να νικήσουν και να φύγουν».

Photo via

Ύστερα από μια τεράστια εκστρατεία Αφγανών ακτιβιστών και δυτικών διπλωματών, ο Πρόεδρος Hamid Karzai, αναγκάστηκε να «μπλοκάρει» τον συγκεκριμένο νόμο, τη περασμένη εβδομάδα, εκφράζοντας την αναγκαιότητα αναθεώρησής του. Ωστόσο, το γεγονός ότι ένας τέτοιος νόμος συζητείται στο Κοινοβούλιο είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό και - με τις προεδρικές εκλογές της 5ης Απριλίου να σηματοδοτούν το τέλος της θητείας του - ο Karzai δεν διαθέτει πολύ χρόνο στην εξουσία για να ασκεί βέτο σε τετοιου είδους αποφάσεις.

Ο David Cameron δήλωσε πρόσφατα ότι η βρετανική αποστολή στο Αφγανιστάν «ολοκληρώθηκε». Εγώ λέω πως τίποτα δεν τελείωσε από τη στιγμή που υπάρχουν τέτοιοι νόμοι.

Όσο, λοιπόν, οι ηγέτες της Δύσης δίνουν εντολή στα στρατεύματα τους να αποχωρούν από το Αφγανιστάν, τόσο συχνότερα επανεμφανίζονται οι συντηρητικές πολιτικές απόψεις των Ταλιμπάν στο προσκήνιο. Ωστόσο, οι γυναίκες του Αφγανιστάν θα συνεχίσουν να μάχονται για την ελευθερία τους, όπως μου είπαν μερικές εξ αυτών.

Η Ramika Khabiri είναι μια γυναίκα rapper, η οποία μπορεί να μας περιγράψει καλύτερα τις αλλαγές που επέφερε η Διεθνής Κοινότητα στη πατρίδα της. «Στο παρελθόν απαγορευόταν να βγούμε από τα σπίτια μας, πόσο μάλλον να ασχοληθούμε με την τέχνη. Τα ξένα στρατεύματα καλλιέργησαν ένα πιο ασφαλές περιβάλλον. Μας προέτρεψαν να συμμετάσχουμε στα καλλιτεχνικά δρώμενα και να ασχοληθούμε με τον εαυτό μας».

Τα πρώτα στρατεύματα των ΗΠΑ κατέφθασαν στη γενέτειρά της, όταν η Ramika ήταν ακόμα παιδί. Από 17 χρονών ραπάρει για τα δεινά που έχουν υποστεί οι συμπολίτισσες της, ελπίζοντας να καταφέρει να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τον υπόλοιπο κόσμο. Στο τελευταίο της τραγούδι προτρέπει τον κόσμο να ψηφίσει στις επερχόμενες εκλογές και υπογραμμίζει την αναγκαιότητα της επαγρύπνησης της νεολαίας, για να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος.

Η Ramika συμφωνεί ότι έχουν αλλάξει αρκετά πράγματα από τη παιδική της ηλικία, αλλά σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς των διαφόρων ηγετών ανά τον κόσμο, τονίζει ότι ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς. «Μέχρι στιγμής δεν μπορώ να περπατήσω στο δρόμο χωρίς τη μαντίλα. Το να είσαι γυναίκα μουσικός στο Αφγανιστάν θεωρείται επικριτέο».

Από το 2011, η Ramika έχει βρει στήριγμα στο Sound Central Festival της Καμπούλ, το πρώτο ανεξάρτητο φεστιβάλ εναλλακτικής μουσικής για άνδρες και γυναίκες καλλιτέχνες. Ο ιδρυτής του, Travis Beard, πιστεύει ότι η πρόοδος στις τέχνες θα συνεχιστεί, ακόμα κι αν αποχωρήσουν τα διεθνή στρατεύματα. «Η Καμπούλ αγκαλιάζει συνεχώς περισσότερους καλλιτέχνες, παρά το γεγονός ότι η υπόλοιπη χώρα είναι πιο συντηρητική», σημειώνει.

Τον ερχόμενο Μάιο, η Ramika θα τραγουδήσει στο Central Sound και πάλι. Συγκριτικά με το παρελθόν, που δεν της επιτρεπόταν να βγει καν από το σπίτι της, έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος. Η ίδια τονίζει ότι το δύσκολο είναι να καθιερωθούν μόνιμα αυτές οι αλλαγές.

«Πρέπει όλοι μας να συνειδητοποιήσουμε ότι για την αποκατάσταση μιας χώρας που βρισκόταν για τόσα χρόνια σε πόλεμο απαιτείται αγώνας», διευκρινίζει η ιδρυτής της γυναικείας φιλανθρωπικής οργάνωσης Mountain 2 Mountain, Shannon Gaplin. «Μας ενδιαφέρει περισότερο η μακροπρόθεσμη εφαρμογή αυτών των αλλαγών. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε τις νεότερες ηλικίες, έτσι ώστε να έχουμε φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα σε 21 χρόνια από τώρα», διευκρινίζει.

Υπάρχει, βέβαια, ένας μεγάλος αριθμός ζητημάτων που προκύπτει από τη παραμονή των ξένων στρατευμάτων στη χώρα - όπως για παράδειγμα ο θάνατος αμάχου πληθυσμού. Επιπλέον, πρέπει να έρθει επιτέλους η στιγμή που οι Αφγανοί θα λάβουν τα ηνία της χώρας στα χέρια τους. Για να γίνει όμως αυτό πρέπει πρώτα να εξασφαλιστεί η ισότητα και η ισονομία μεταξύ των δύο φύλων. Μετά τις προεδρικές εκλογές του Απριλίου, οι κινήσεις της νέας κυβέρνησης θα καθορίσουν απόλυτα την αναγκαιότητα της παρουσίας ξένων στρατευμάτων και της επιρροής τους μετά το 2015.

Οι ξένες δυνάμεις οφείλουν να συνειδητοποιήσουν ότι η συμμετοχή τους στο Αφγανιστάν δεν είναι μονάχα στρατιωτική. Εξάλλου, οι πολεμικές συρράξεις έχουν χαρακτηριστεί μάταιες από αρκετούς στρατιώτες, ανώτερους αξιωματικούς και παρατηρητές. Οι δυτικές χώρες έχουν το χρέος, έστω και διπλωματικά, να προστατεύσουν τους πολίτες του Αφγανιστάν και να τους κληροδοτήσουν τις αξίες του πολιτισμού τους.

Όπως μου είπε και η Shannon: «Δυστυχώς, τα κράτη της Δύσης πιστεύουν ότι θα τελειώσουν με το Αφγανιστάν όταν μπει και ο τελευταίος στρατιώτης στο αεροπλάνο της επιστροφής…»