Πρόσφυγες σε Τουριστικούς Προορισμούς

To θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Τον Αύγουστο του 2015 και ενώ η κρίση στο προσφυγικό άρχιζε να κυριαρχεί στα μέσα ενημέρωσης παγκοσμίως, ο φωτογράφος Jörg Brüggemann ταξίδεψε στην Κω για να καταγράψει τις πρώτες επαφές Σύρων, Ιρακινών, Αφγανών και Πακιστανών προσφύγων με Βρετανούς, Σουηδούς και Γερμανούς τουρίστες στο νησί.

Ο τρόπος που επιλέγει να προβάλλει αυτό το σοβαρό και βαρύ αντικείμενο το καθιστά ελαφρύ. Η απελπισία της Ανατολής και η πολυτέλεια της Δύσης παρουσιάζονται η μια δίπλα στην άλλη, χωρίς μεσάζοντες με τη μορφή πολιτικών ή μέσων ενημέρωσης για να κρύβουν τους ανθρώπους. Την ώρα που η Ελλάδα δεχόταν ένα τρίτο πακέτο διάσωσης, αντιμετώπιζε επαναλαμβανόμενες απειλές για Grexit και μια προσφυγική κρίση, Βορειοευρωπαίοι έπιναν κοκτέιλ μαργαρίτα, έκοβαν κίνηση, καταβρόχθιζαν σουβλάκια με γύρο και προσπερνούσαν τα σωσίβια όσων έφταναν στη στεριά ζωντανοί.

Μιλήσαμε με τον Jörg για το δυτικό ρητό «η άγνοια είναι ευτυχία» και για το πώς οι παραδοσιακές μορφές φωτορεπορτάζ μας απευαισθητοποιούν και καταστρέφουν τα πάντα.

VICE: Γεια σου, Jörg. Πήγες στην Κω για να δεις τις πρώτες επαφές μεταξύ προσφύγων και τουριστών. Πόσο πολύ είδες να επικοινωνούν οι δύο πλευρές;
Jörg Brüggemann: Ήταν πολύ ιδιαίτερη κατάσταση. Δεν υπάρχουν πολλοί τουρίστες στα σημεία όπου φτάνουν οι πρόσφυγες στη Λέσβο, οπότε η Κως ήταν συναρπαστική. Αυτές οι δυο ομάδες ανθρώπων δεν έρχονται ποτέ αντιμέτωπες σε τόσο μικρή απόσταση. Μοιράζονταν ένα μικρό χώρο, οπότε σίγουρα υπήρχε επικοινωνία - όχι πάντα λεκτική, αλλά είναι προφανές πως οι άνθρωποι κοιτούσαν ο ένας τον άλλον και προσπαθούσαν να καταλάβουν τι έκαναν εκεί οι άλλοι.

Υπήρξαν πολλοί τουρίστες που προσπάθησαν να βοηθήσουν τους πρόσφυγες;
Μερικοί τουρίστες προσέγγιζαν τους πρόσφυγες, προσέφεραν νερό και έδιναν παιχνίδια στα παιδιά, αλλά περισσότερη βοήθεια έδιναν οι άνθρωποι που ζουν στην Κω. Οι άνθρωποι που έχουν ξενοδοχεία και εστιατόρια αλλά και Έλληνες αναρχικοί και αριστερές οργανώσεις. Υπήρχαν και τουρίστες που υπέγραφαν για να γίνουν εθελοντές. Όμως έχω και μια φωτογραφία όπου Ολλανδός τουρίστας κρατά με δύναμη αντίσταση, σπρώχνοντας προς τα πίσω τους πρόσφυγες που στέκονται στην ουρά. Ήταν εθελοντής που βοηθούσε να μοιραστούν τρόφιμα, σαμπουάν και άλλα αναγκαία είδη στους πρόσφυγες.

Αν και υπάρχουν πολλές και σοβαρές αντιθέσεις στις φωτογραφίες, προσπάθησα να δείξω ότι πρόσφυγες και τουρίστες μοιράζονταν τον ίδιο χώρο και πως στην πραγματικότητα δεν είναι και τόσο διαφορετικοί. Μπορεί να δει κανείς τους πρόσφυγες να χρησιμοποιούν το νησί με τους ίδιους τρόπους που το κάνουν και οι τουρίστες. Έχουν τις ίδιες ανάγκες και συμπεριφορές - τους βλέπεις να κάνουν ηλιοθεραπεία και να περνούν χρόνο μαζί περιμένοντας την καταγραφή τους. Βλέπεις νεαρούς πρόσφυγες να χρησιμοποιούν τα σωσίβιά τους γιατί δεν μπορούν να κολυμπήσουν, με τον ίδιο τρόπο που βλέπεις νεαρούς τουρίστες να χρησιμοποιούν τις σαμπρέλες. Τράβηξα φωτογραφίες και με τουρίστες που βγάζουν selfies στην παραλία. Είναι το ίδιο πράγμα, απλώς εκείνοι μεγάλωσαν σ' ένα διαλυμένο μέρος όπου γίνεται πόλεμος αυτήν τη στιγμή. Αλλά μοιάζουμε πολύ και για μένα ήταν σημαντικό να το δείξω αυτό.

Οι φωτογραφίες φαίνεται να δείχνουν τη δυτική άγνοια - προκύπτει έλλειψη ενσυναίσθησης. Ήταν αυτή η πρόθεσή σου;
Αυτό είναι σίγουρο. Απολύτως. Και ποιος ευθύνεται γι' αυτή την έλλειψη ενσυναίσθησης; Εάν απλώς καταναλώνεις ό,τι σου δίνουν τα μέσα ενημέρωσης, προφανώς δεν εκτίθεσαι απευθείας σ' αυτό, οπότε είναι πολύ διαφορετικό όταν έρχεσαι αντιμέτωπος κατά πρόσωπο με κάτι σαν την προσφυγική κρίση. Τα πράγματα γίνονται πιο συναισθηματικά. Μπορείς, αίφνης, να συσχετιστείς με τους ανθρώπους.

Οι τουρίστες στην Κω αντέδρασαν με διαφορετικούς τρόπους απέναντι στους πρόσφυγες. Πολλοί τουρίστες είχαν κλείσει εκ των προτέρων δυο-τρεις εβδομάδες διακοπές, είχαν εργαστεί όλο τον χρόνο για να αποταμιεύσουν χρήματα γι' αυτό το ταξίδι και το περίμεναν με ανυπομονησία, οπότε όταν έφτασαν εδώ και είδαν όλους αυτούς τους πρόσφυγες. Εννοώ ότι πολλοί είχαν δει τι συνέβαινε στην Κω παρακολουθώντας τις ειδήσεις, έτσι πολλοί από αυτούς πιθανώς σκέφτηκαν ότι «έχω δυο εβδομάδες διακοπές και δεν θέλω να το αντιμετωπίσω αυτό». Κάτι που θεωρώ απολύτως δίκαιο. Αλλά εάν δεν ήθελες να δεις τους πρόσφυγες, μπορούσες να κλείσεις ένα ξενοδοχείο σε μισή ώρα απόσταση με το αυτοκίνητο, στην άλλη πλευρά του νησιού, και να μην εκτεθείς σ' όλο αυτό.

Από την άλλη πλευρά, υπήρχαν άνθρωποι που είδαν στις ειδήσεις τι γίνεται και έδειξαν ενδιαφέρον. Ήρθαν στην Κω για να δουν την κατάσταση. Έπειτα υπήρχαν και εκείνοι που είπαν: «Είμαι εδώ και θέλω να κάνω κάτι» και προσφέρθηκαν εθελοντικά. Ήταν ενδιαφέρον. Κατά κάποιον τρόπο ήταν ένας είδος μεταφοράς για το πώς αντιδρά ο κόσμος σε όλο αυτό το χάος.

Οι φωτορεπόρτερ ανταγωνίζονταν πολύ για να απαθανατίσουν την προσφυγική κρίση και να βγάλουν ειδήσεις;
Ναι, πραγματικά εξεπλάγην. Ένα πρωί, σηκώθηκα πολύ νωρίς για να πάω στην παραλία για να περιμένω να έρθουν οι βάρκες και ήδη βρίσκονταν εκεί ακόμα οκτώ φωτογράφοι. Στάθηκα δίπλα τους και φωτογράφισα τη βάρκα που πλησίαζε, αλλά εκεί πέρα συνέβαιναν πολύ περισσότερα απ' ό,τι φαινόταν να αντιλαμβάνονται όλοι. Έτσι, όταν ήρθε η επόμενη βάρκα, πήγα 20 μέτρα πίσω για να φωτογραφίσω όλο το σκηνικό. Ήθελα να δείξω πως τα μέσα ενημέρωσης είναι ο τρίτος παίκτης σε όλο αυτό το πράγμα. Οι φωτογράφοι στην πραγματικότητα θύμωσαν λίγο μαζί μου που τους συμπεριέλαβα στη φωτογραφία, γιατί είναι πολύ παραδοσιακοί σ' αυτό το θέμα, με την έννοια ότι οι φωτορεπόρτερ δεν πρέπει να εμπλέκονται στη σκηνή. Αλλά εμπλέκονται, και πιστεύω ότι κατά κάποιο τρόπο κοροϊδεύουν τον εαυτό τους όταν λένε πως αυτό δεν συμβαίνει. Όταν υπάρχει μια ομάδα φωτογράφων που απαθανατίζει την άφιξη των προσφύγων, προφανώς έχει αντίκτυπο στους ανθρώπους που είναι πάνω στη βάρκα. Μερικοί πρόσφυγες πήδηξαν από τη βάρκα και έφυγαν τρέχοντας, γιατί πίστεψαν ότι εκείνοι οι άνθρωποι που περίμεναν στην παραλία ήταν η αστυνομία.

Αυτό το είδος της φωτογραφίας κρίσεων που παραδοσιακά δείχνει πώς ο κόσμος κακοποιείται -ενώ σίγουρα πιστεύω πως είναι σημαντικό και πρέπει να γίνεται- νομίζω ότι έχει όλο και λιγότερη επιρροή ή επίδραση στον κόσμο. Έχουμε εκτεθεί σε τόσο πολλά που είναι απλώς μια φωτογραφία μιας οικογένειας που υποφέρει ή ενός παιδιού που πεθαίνει και απλώς την προσπερνάς γιατί δεν μπορείς να τη συσχετίσεις με τη ζωή σου.

Με ποιον τρόπο διαφέρει η δουλειά σου σ' αυτό το θέμα;
Το concept «Τουρίστες vs Πρόσφυγες» είναι διαφορετικό γιατί μπορείς να συσχετιστείς περισσότερο μ' αυτό - θα μπορούσες να είσαι αυτός ο τουρίστας στην παραλία. Είναι «ελαφρύτερο» από το φωτορεπορτάζ για την κρίση, αλλά και αυτό σε πιάνει από τον λαιμό και σε σύρει μέσα στο πρόβλημα. Ήταν κάτι που βρήκαν πολύ ενδιαφέρον.

Περισσότερα από το VICE

Μπορεί Κάποιος να Κάνει το Τέλειο Έγκλημα;

Μιλώντας σε Millennials από Όλον τον Κόσμο για τα Χρέη τους

Τι Έμαθα Δουλεύοντας σε μια Σάουνα για Σεξ