Ένα Κορίτσι Γυμνόστηθο στο Νερό Μπορεί να Προκαλεί Τόσο Πολύ;

Το γυναικείο σώμα, η αποτύπωσή του σε φωτογραφίες και η προβολή του στα social media, είναι μια εικόνα που ακόμα και σήμερα προκαλεί. Προκαλεί σχολιασμό και πολλές φορές αποτροπιασμό που εκφράζεται με χυδαιότητα, στο πλαίσιο μιας επίπλαστης σοβαροφάνειας και ενός διάχυτου σεξισμού. Το γυμνό ή ημίγυμνο γυναικείο σώμα τείνει να αντικειμενικοποιείται και να σεξουαλικοποιείται, ακριβώς επειδή είναι γυναικείο. Και πολλοί θεωρούν πως -επειδή μπορούν να το παρατηρούν– αυτό τους δίνει και το δικαίωμα ποικιλόμορφων σχολίων.

Αφορμή για να γραφτούν αυτές οι γραμμές ήταν μια φωτογραφία που κυκλοφόρησε στα social media, η οποία απεικόνιζε ένα κορίτσι που επέπλεε γυμνόστηθο στο νερό κάπου στη Βουλιαγμένη και απαθανατίστηκε από μια φωτογράφο. Πριν τη δημοσίευση στο Instagram, η περιοχή του στήθους της ζωγραφίστηκε για να κρυφτεί και να μην είναι εμφανές το σημείο της θηλής, προκειμένου να «μην παραβιάζει τους όρους της κοινότητας». Ωστόσο, έπειτα από λίγο, η πλατφόρμα θεώρησε πως κρίνεται ακατάλληλη, με αποτέλεσμα να την κατεβάσει. Παρατηρώντας την, την εξέλαβα ως μια εικόνα που προβάλλει την αθωότητα, την ευαισθησία, την ξεγνοιασιά και την ευαλωτότητα ενός κοριτσιού που αφήνεται ελεύθερο και παρασύρεται από τη θάλασσα, εν μέσω θερινής ραστώνης. Μια μίξη μελαγχολίας, νοσταλγίας και αναστοχασμού. Δεν ενοχλήθηκα από το γυμνό της στήθος, δεν με ξένισε καθόλου αυτό που για πολλούς θεωρείται παράξενο ή προκλητικό. Στη συνέχεια, η ίδια φωτογραφία υπέστη photoshop και το γυναικείο στήθος αντικαταστάθηκε από ανδρικό, σε μια ένδειξη ειρωνείας και έτσι, αυτόματα, έπαψε να θεωρείται ακατάλληλο.

Διερωτώμαι εάν ένα κορίτσι γυμνόστηθο στο νερό μπορεί να προκαλεί τόσο πολύ. Και αναρωτιέμαι για ποιο λόγο δεν συμβαίνει το ίδιο με φωτογραφίες που προβάλλουν ανδρικά σώματα. Άρα, η ακαταλληλότητα της θηλής, εξαρτάται μόνο από το εάν είναι γυναικεία ή όχι. Διότι, προφανώς, οι ανδρικές θηλές δεν τυχαίνει ποτέ να «παραβιάζουν τους όρους της κοινότητας» ή να προσβάλλουν τη δημόσια αιδώ. Διότι, διαχρονικά, στην κυρίαρχη κουλτούρα, το γυναικείο σώμα παρουσιάζει διαφορετική νοηματοδότηση από το ανδρικό. Το γυναικείο σώμα πάντα ήταν αποδέκτης πικρόχολων σχολίων, σεξιστικού οχετού και αντιμετωπιζόταν ως «αντικείμενο» παρατήρησης.

Ανέκαθεν, περιοδικά και εφημερίδες lifestyle «στόλιζαν» τα εξώφυλλά τους με ημίγυμνα κορίτσια να ποζάρουν, ακριβώς για να προκαλούν, ευνοώντας το πατριαρχικό οικοδόμημα που υπάρχει ριζωμένο στις συνειδήσεις, αλλά συγκαλύπτεται εντέχνως με διάφορους μανδύες. Ακόμα και σήμερα, το φαινόμενο αυτό είναι τόσο έντονο, που το βλέπουμε να κυριαρχεί παντού γύρω μας, μέσα στην κοινωνία που αντιμάχεται ό,τι δεν χωρά στα κουτάκια της ηθικής της. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι, τις τελευταίες ημέρες, ενημερωτικό site δημοσίευσε φωτογραφίες γυναίκας -που έγινε viral στο Tik Tok- επειδή έκανε μπάνιο με ένα «μικροσκοπικό» μαγιό ανάμεσα σε οικογένειες και παιδιά, σχολιάζοντας παράλληλα ότι τέτοιου είδους μαγιό «δεν είναι κατάλληλο για οικογενειακό υδάτινο πάρκο». Μάλιστα, την ίδια στιγμή, σε άλλο άρθρο του, το ίδιο site σχολίαζε μια Ιταλίδα influencer η οποία ανέβασε φωτογραφία με τον συζυγό της στον προσωπικό της λογαριασμό στο Instagram, κάνοντας μία -όπως έκρινε ο αρθρογράφος- «προκλητική πόζα». Τι θεωρείται κατάλληλο και ακατάλληλο και με βάση ποια κριτήρια; Τι σημαίνει προκλητική πόζα και ποιον ακριβώς προκαλεί;

Δεν υπάρχει πλέον αυτοδιάθεση του σώματος; Ή, πιο σωστά, δεν υφίσταται η αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος; Για ποια απελευθέρωση μιλάμε και ποια ισότητα παλεύουμε να κατακτήσουμε, όταν εν έτει 2022, φιγουράρουν παντού άρθρα με τέτοιους τίτλους; Πώς γίνεται, ακόμα και σήμερα, μετά από μια χρονιά που στιγματίστηκε από δεκάδες γυναικοκτονίες, να δίνουν πάτημα να αντιμετωπίζονται οι γυναίκες σαν εκθέματα σε βιτρίνες, να εκθέτονται σαν σεξουαλικά όντα και να λαμβάνουν σχόλια για την εμφάνιση και το σώμα τους;

Αναντίρρητα, πρόκειται για ένα φαινόμενο που, πέρα από τις ιστοσελίδες και τα social media, συμβαίνει κατά κόρον και στις διαφημίσεις. Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι η προβολή των γυναικών, με τρόπο που εμπεριέχει σεξουαλικά υπονοούμενα και η πρόβολή του σώματός τους που παρουσιάζεται ως εργαλείο σεξουαλικής ικανοποίησης. Δεν λαμβάνεται υπόψιν η προσωπικότητα, τα συναισθήματα και οι σκέψεις τους. Προβάλλονται σαν ένα prop, δηλαδή ως αντικείμενο χωρίς φωνή και άποψη. Και δυστυχώς, η ίδια η πραγματικότητα αντιμετωπίζει τις γυναίκες με αυτό τον τρόπο. Ένας άνδρας μπορεί κάλλιστα να βγάλει την μπλούζα του και να πάει για τρέξιμο, να κυκλοφορήσει στον δρόμο, να βγάλει βόλτα το σκυλί του. Και αντιμετωπίζεται εντελώς φυσιολογικά. Εάν μια γυναίκα κάνει το ίδιο και μείνει με το σουτιέν, αμέσως θα προσελκύσει βλέμματα, θα λάβει σχόλια και θα γίνει αποδέκτης παραβιαστικών και κακοποιητικών συμπεριφορών.

Προφανώς, η επανειλημμένη σεξουαλικοποίηση των γυναικών και η παρουσίασή τους με τρόπο που υποτιμά τη νοημοσύνη τους και υποβαθμίζει το κορμί τους, δεν είναι τόσο επουσιώδες, ούτε αμελητέο ζήτημα. Είναι ένα ακόμα λιθαράκι που συμβάλλει στη διαιώνιση στερεοτύπων, τα οποία προωθούν τη βία κατά των γυναικών. Το στήθος, τα πόδια, η πλάτη, ο λαιμός των γυναικών, που μπορεί να απεικονίζονται ακάλυπτα, συνοδεύονται από διάφορες κακεντρεχείς έως παραβιαστικές συμπεριφορές και αντιδράσεις, το γυμνό σώμα δαιμονοποιείται ή το μεταχειρίζονται ως αντικείμενο προς ανδρική κατανάλωση. Οι αναπαραστάσεις της γυναίκας πάντα σχετίζονταν με απεικονίσεις της θηλυκότητάς τους, με τρόπο υποτιμητικό για τις ίδιες σαν προσωπικότητες. Και έτσι, σιγά–σιγά χάνεται η ευαισθητοποίηση του συνόλου απέναντι στις γυναίκες και η ανοχή σε εικόνες βίας, επειδή υποβαθμίζονται συνεχώς, σε σημείο που θεωρούνται κατώτερες ή ασήμαντες.

Πρέπει να καταστεί σαφές ότι το γυμνό γυναικείο σώμα δεν προβάλλεται για να αρέσει, για να κερδίσει το ενδιαφέρον, για να δημιουργήσει εντυπώσεις, για να προκαλέσει ή για να διεγείρει τη φαντασία. Οι γυναίκες δεν ετεροκαθορίζονται από κανέναν και δεν χρειάζονται την αποδοχή του αντίθετου φύλου για να υπάρχουν. Η απελευθέρωση των γυναικών δεν μπορεί να καταπιέζεται, ούτε να περιορίζεται από την σαθρά δομημένη πατριαρχική κοινωνία. Οι γυναίκες μπορούν να εκφράζονται με όποιο τρόπο επιθυμούν, δίνοντας μια γερή κλοτσιά στα κατάλοιπα του προβληματικού οικοδομήματος της ανδροκρατίας, του σεξισμού και του μισογυνισμού.

Ακολουθήστε την Άντυ στο instagram.

Περισσότερα από το VICE

Στα Παρασκήνια του Lío, του Καμπαρέ που Ήρθε από την Ίμπιζα στη Μύκονο

Ινέ, Πώς θα Πεις στα Αγγλικά «Άσπρο Πάτο»;

Γιου Εφ Όου #5: H Τρελή Ιστορία της Ομάδας «Έψιλον»

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.